کیست هموراژیک چیست؟

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: کیست هموراژیک چیست؟ چرا بوجود می آید؟ آیا اگر با قرص کیست درمان شود امکان هست دوباره کیست بسازم؟


پاسخ دکتر کتایون برجیس، متخصص زنان و زایمان و فلوشیپ نازایی:
کیست هموراژیک یا خونی نوعی از کیست است که با مصرف قرص ضد بارداری رفع می شود و امکان تشکیل مجدد وجود دارد اما نگران کننده نیست.

مهم ترین مطالب در این‌باره:
کیست تخمدان هموراژیک در خانم هایی که هنوز به یائسگی نرسیده اند رخ می دهد. این کیست نتیجه تخمک گذاری است. این که چرا برخی از خانم ها دچار این کیست می شوند و برخی دیگران به این کیست مبتلا نمی شوند، روشن نیست. درمان کیست تخمدان هموراژیک بستگی به اندازه کیست و علایم آن دارد. دو تخمدان شما در دو طرف رحم قرار دارد. آنها به اندازه بادام هستند. تخمک ها نیز در تخمدان ها رشد کرده و بالغ می شوند و طی دوره های ماهیانه طی سال های باروری آزاد می شوند. کیست تخمدان کیسه های پر از مایع در داخل یا روی سطح تخمدان است. کیست تخمدان هموراژیک در طی تخمک گذاری زمانی ایجاد می شود که تخمک از طریق فولیکول تخمدان بر روی سطح آن منتشر می شود و فولیکول به کیست تبدیل می شود. پزشکان نمی دانند چرا این اتفاق می افتد.

آیا کیست هموراژیک علائمی دارد؟
- داشتن کیست تخمدان هموراژیک لزوما یک مشکل نیست. در بیشتر موارد این کیست ها علائمی ندارند و اغلب طی آزمایش لگنی یافت می شوند. اگر کیست کوچک یا متوسط باشد و باعث ایجاد درد و یا علائم دیگر نشود، پزشک نظارت بر آن را توصیه می کند. این نظارت معمولا شامل سونوگرافی لگن یک بار در هر چند ماه است تا اندازه کیست مورد بررسی قرار گیرد. به طور معمول هیچ درمان دیگری لازم نیست. در بسیاری از موارد، کیست در طی چند ماه خود به خود از بین می رود.- اگر یک کیست بزرگتر از ۱۰ سانتیمتر باشد یا درد ایجاد کند، یا احساس پری در ناحیه لگن یا سایر نشانه ها را به همراه داشته باشد، پزشک جراحی برای برداشتن آن را توصیه می کند. برخی از کیست ها را می توان بدون خارج کردن کل تخمدان بیرون کشید. اما اگر کیست به تخمدان آسیب رسانده باشد و هیچ بافت سالمی باقی نمانده باشد، جراح تمام تخمدان را خارج می کند.
آیا کیست هموراژیک خطرناک است؟
- به طور کلی، کیست های هموراژیک اثر منفی بر باروری ندارند. حتی اگر نیاز به خارج کردن یک تخمدان باشد، تا زمانی که تخمدان دیگر سالم باقی بماند، می توانید باردار شوید. البته این حالت در صورتی است که سایر مسائل بر باروری تاثیر نگذارند. تنها زمانی کیست تخمدان هموراژیک (درمان کیست تخمدان با ۱۸ توصیه آسان) بر باروری تاثیر می گذارد که کیست بر هر دو تخمدان تاثیر گذاشته باشد و نیاز به جراحی و برداشتن هر دو تخمدان باشد.
- هیچ روش اثبات شده ای برای جلوگیری از رشد کیست های تخمدان هموراژیک وجود ندارد. بعضی از شواهد نشان می دهد سرکوب تخمک گذاری با استفاده از قرص های ضد بارداری خطر کیست تخمدان را کاهش می دهد. اما این روش همیشه موثر نیست.
- بررسی منظم لگن روشی مناسب برای بررسی تخمدان ها و تغییرات آن ها می باشد. در کنار این آزمایشات، به تغییرات چرخه ماهیانه خود از جمله علائم نامعمول قاعدگی توجه کنید. این علائم عبارتند از درد شدید لگن، احساس پری یا سنگین در لگن و درد در هنگام رابطه جنسی یا در طول حرکت روده.


- هنگامی که یک فولیکول گرافین برای آزادسازی یک تخمک از هم می پاشد، به یک جسم زرد تبدیل می شود. جسم زرد توسط یک لایه از سلول های گرانولوزی که دارای رگ می باشند، پوشانده شده است. برخی از این رگ های نازک دیواره می توانند پاره شوند. این مسئله سبب خونریزی در جسم زرد و منجر به تشکیل کیست هموراژیک تخمدان می شود.
ظاهر کیست تخمدان هموراژیک در سونوگرافی
ظاهر کیست تخمدان هموراژیک بستگی به مرحله تشکیل و مدت زمان تشکیل کیست دارد. کیست می تواند یکی از شکل های زیر را داشته باشد.
1) الگوی رتیکل ریز
این کیست شایع ترین نوع کیست تخمدان هموراژیک است. رشته های نازک فیبرین ظاهر شبکه ای ایجاد می کنند. این حالت الگوی رتیکل نامیده می شود.
2) ظاهر لخته ای شکل
فرآیند شکل گیری لخته و کیست تخمدان هموراژیک منجر به تشکیل یک لخته مثلثی در بخشی از کیست می شود و مایع سرمی اشباع باقی مانده کیست را پر می کند.
3) سطح سیال باقی مانده در کیست تخمدان هموراژیک
شکل دیگر کیست که در سونوگرافی دیده می شود مایع باقی مانده درون کیست است. این باقیمانده توسط رسوب یا عناصر ریز در داخل کیست تخمدان هموراژیک تشکیل می شود.
4) پارگی کیست تخمدان هموراژیک
ظاهر غیر معمول ایجاد شده ناشی از پارگی کیست تخمدان هموراژیک است که باعث ایجاد خون در داخل لگن می شود. این حالت به صورت مایع اکوژنیک اطراف کیست و رحم می باشد. اگر خونریزی شدید باشد، ممکن است هموپیریتونوم خون درون کیسه مورینس دیده شود. این شکل پارگی شبیه به بارداری خارج از رحمی می باشد.
5) کیست تخمدان هموراژیک شبیه به یک نئوپلاستیک تخمدانی جامد است
شکل دیگری از کیست تخمدان هموراژیک که مواد اکوژنیک درون کیست را نشان می دهد که معمولا در طول دوره پس از قاعدگی با تشکیل لخته در داخل کیست ظاهر می شود. این شکل کیست شبیه به نئوپلاسم جامد تخمدان است. معمولا در سونوگرافی پس از ۴ تا ۶ هفته تغییرات چشمگیری در کیست هموراژیک دیده می شود.
تشخیص تفاوت های انواع کیست هموراژیک
در بیشتر موارد علل درد لگن حاد شبیه به علائم و نشانه های کیست تخمدان هموراژیک است. این مشکل شامل آپاندیسیت حاد و حاملگی خارج از رحم است. دیگر تشخیص های افتراقی مهم شامل چرخش تخمدان، PID (بیماری التهابی لگنی) و آدنیت مزانتریک است. از بین اینها، حاملگی خارج از رحم مهمترین بیماری است که مشابه کیست هموراژیک است. آزمایش خون بتای HCG سرمی با بررسی دقیق ساختارهای آندکسال می تواند به تشخیص حاملگی خارج از رحم از کیست هموراژیک کمک کند. همچنین آزمایش مثبت بتا هورمون HCG و آزمایش بارداری می تواند به تشخیص بارداری خارج از رحم از کیست تخمدان هموراژیک پاره شده کمک کند.
آیا داشتن یکی از این کیست ها بر توانایی من در بارداری تأثیر می گذارد؟
کیست ها معمولا بر روی باروری خانم تاثیر نمی گذارد.

چگونه می‌توانیم از کیست های تخمدانی جلوگیری کنیم؟
تاکنون روش به اثبات رسیده‌ای برای جلوگیری از بروز کیست هموراژیک در تخمدان و دیگر کیست‌ها وجود نداشته است. برخی تحقیقات نشان می‌دهند که استفاده از قرص‌های ضدبارداری که مانع از تخمک گذاری می‌شوند می‌توانند مؤثر باشند، اما همیشه تأثیر گذار نیستند.

چه‌کاری از دست ما ساخته است؟
توصیه می‌شود به‌طور منظم با استفاده از روش سونوگرافی رحم و تخمدان‌های خود را تحت کنترل داشته باشید. در این صورت اگر تغییر کوچکی در رحم و تخمدان‌ها به وجود آید می‌توان به‌سرعت آن‌ها را تشخیص داد و از بروز بیماری‌های وخیم‌تر جلوگیری کرد. در کنار این تست‌ها، به تغییر در سیکل‌های ماهیانه دقت نمایید، ممکن است علائمی در این دوران بروز کند که برای شما سابقه نداشته‌اند.
تغییرات ممکن است در زمان خونریزی، درد در شکم یا لگن ، حس پری یا بادکردگی در لگن، درد در زمان برقراری رابطه جنسی و یا درد در زمان دفع مدفوع وجود داشته باشند. در صورتی که این تغییرات را مشاهده نمودید به پزشک معالج مراجعه نمایید تا آزمایش‌های لازم را برای شما تجویز کند.
نتیجه گیری
کیست های هموراژیک در تخمدان یکی از بیماری‌های زنان است که به دلایل نامعلومی به وجود می‌آید. بسته به شرایط این کیست‌ها، وخامت آن‌ها می‌تواند با یکدیگر متفاوت باشد. بهتر است خانم‌ها همیشه سیکل ماهانه خود و علائم آن را مدنظر بگیرند و در صورت بروز هرگونه تغییر در آن و یا وجود درد در نواحی شکم و لگن به پزشک زنان مراجعه نمایند تا از بروز مشکلات وخیم‌تر جلوگیری شود.