چگونگی درمان دیابت حاملگی

همانگونه که میدانیم در حاملگی مقاومت به انسولین افزایش می یابد، لذا برخی از زنان در حین حاملگی مستعد دیابت خواهند شد. علت ایجاد مقاومت به انسولین نیز ترشح هورمونهای ایجادکننده دیابت از جفت است؛ از طرفی کاهش فعالیت و افزایش دریافت کالری در حین حاملگی نیز میتواند به ایجاد دیابت کمک کند. دیابت حاملگی زمانی رخ میدهد که عملکرد غده پانکراس جهت غلبه بر مقاومت به انسولین ناکافی باشد. تشخیص و درمان دیابت حاملگی بسیار مهم است؛ زیرا در صورت عدم کنترل قندخون عوارض مهمی ایجاد خواهد شد.

قندخون ناشتای بالای ۱۰۵ میلیگرم در دسیلیتر در چهار الی هشت هفته آخر حاملگی با افزایش خطر مرگ داخل رحمی همراه است و اگرچه دیابت حاملگی با میزان کمتری از قندخون ناشتا موجب افزایش مرگ و میر جنین نمیشود، اما دیابت حاملگی با هر شدتی خطر ایجاد جنین و نوزاد، ماکروزوم (وزن بالاتر از ۱/۴ کیلوگرم) و برخی اختلالات متابولیک در نوزاد متولد شده شامل افت قندخون، افت کلسیم و زردی را افزایش میدهد. دیابت حاملگی با افزایش فشارخون و افزایش احتمال نیاز به انسولین در مادر نیز همراه است.

شیوع دیابت حاملگی
شیوع دیابت حاملگی در نقاط مختلف جهان و در نژادهای مختلف، متفاوت است. در مطالعات متعدد، شیوع آن از 4/1 تا 14 درصد گزارش شده است.

چه افرادی و در چه زمانی زنان حامله باید از جهت دیابت حاملگی مورد ارزیابی قرار گیرند؟
ارزیابی عوامل مستعدکننده دیابت حاملگی در اولین ویزیت مادر باردار باید انجام گیرد. افرادی که احتمال ایجاد دیابت حاملگی در آنها بالاست، افراد بسیار چاق سابقه فامیلی دیابت حاملگی، وجود قند در آزمایش ادرار، سابقه فامیلی قوی از دیابت و سابقه بیماری تخمدان پلیکیستیک باید هر چه سریعتر از جهت احتمال دیابت حاملگی تحت بررسی قرار گیرند و اگر در این زمان تشخیص دیابت حاملگی رد شد، این افراد مجددا باید در هفته ۲۴ الی ۲۸ حاملگی تحت بررسی قرار گیرند.

افرادی که ریسک پایینی از جهت احتمال دیابت حاملگی دارند (سن کمتر از ۲۵ سال)، وزن نرمال قبل از حاملگی، عدم ابتلا به دیابت در منسوبین درجه یک، سابقهای از اختلال در میزان قندهای قبلی، عدم سابقه قبلی از حاملگی که روند نرمال خود را طی نکرده است، نیازی به انجام غربالگری از جهت دیابت حاملگی ندارند. نیاز به تاکید است بیماری، ریسک پایین از جهت دیابت حاملگی دارد که تمام موارد ذکر شده را داشته باشد و بیمارانی که ریسک متوسطی از جهت دیابت حاملگی دارند (هیچ یک از عوامل خطر در بیماران با ریسک خیلی بالا را نداشته، اما تعدادی از عوامل ذکر شده در مورد افراد با ریسک پایین را دارند) باید در سن حاملگی، ۲۴ الی ۲۸ هفته تحت ارزیابی قرار گیرند.

درمان دیابت حاملگی
تمام بیماران با دیابت حاملگی باید تحت رژیم درمانی قرار گیرند و در صورت عدم کنترل قندخون با رژیم درمانی، این بیماران کاندید درمان با انسولین هستند.

لازم به ذکر است استفاده از داروهای خوراکی پاییناورنده قندخون در دیابت حاملگی توصیه نمیشود و اگر قندخون نرمال بود، حداقل هر سه ساعت یک بار مورد ارزیابی مجدد قرار گیرند، ولی اگر اختلال در میزان قندخون وجود داشت، باید سالیانه از جهت احتمال ایجاد دیابت ارزیابی شوند. از آنجایی که این افراد در خطر زیادی از جهت ایجاد دیابت هستند. باید در شیوه زندگی خود از نظر رژیم درمانی و فعالیت فیزیکی تغییراتی ایجاد کنند و وزن خود را همواره در حد نرمال نگه دارند.

چه آزمونی جهت غربالگری استفاده میشود؟
جهت غربالگری دیابت حاملگی میتوان از تستهای یک مرحلهای یا دو مرحلهای استفاده کرد. در آزمون دو مرحلهای قندخون پلاسما یا سرم یک ساعت بعد از استفاده از ۵۰ گرم قند، سنجیده میشود و اگرقندخون پس از یک ساعت، بالاتر یا مساوی ۱۳۰ باشد، باید روز دیگر ۱۰۰ گرم گلوکز خوراکی دریافت کرده و با توجه به نتایج آزمون که تفسیر آن به عهده پزشک معالج است، مورد ارزیابی قرار گیرد. در آزمون یک مرحلهای، بیمار از ابتدا، ۱۰۰ گرم گلوکز را دریافت کرده و تحت ارزیابی قرار میگیرد.

آیا احتمال ایجاد دیابت در آینده زنان با سابقه با دیابت حاملگی وجود دارد؟
زنان مبتلا به دیابت حاملگی در معرض خطر ابتلا به دیابت (معمولا نوع 2) هستند، لذا تمام بیماران با دیابت حاملگی باید 6 الی 12 هفته پس از زایمان از جهت دیابت احتمالی تحت بررسی و آزمایش قرار گیرند.