خطرات اعتیاد در دوران حاملگی
متاسفانه گاهی خانمی که موادمخدر مصرف می کند، متوجه می شود که باردار است و یا خانمی که تحت درمان است از بارداری خود اطلاع پیدا می کند. حال سوال این است که چه باید کرد؟
شیوع وابستگی به موادمخدر در خانم ها بسیار کمتر از آقایان است و برآوردهای متعدد، میزان مراجعه خانم ها برای درمان وابستگی به موادمخدر را در کلینیک های درمانی بین ۵ تا ۱۰ درصد کل مراجعین تخمین می زنند. از طرف دیگر، به دلایل گوناگون ما نند نقش مهم خانم ها در اجتماع و خانواده و تربیت افراد نسل بعد، بارداری و زایمان و حفظ سلامت مادر و نوزاد. ویژگی های شخصیتی خانم ها و... باید توجه بیشتری به اعتیاد در خانم ها صورت گیرد.
متاسفانه گاهی خانمی که مواد مخدر مصرف می کند، متوجه می شود که باردار است و یا خانمی که تحت درمان است از بارداری خود اطلاع پیدا می کند. حال سوال این است که چه باید کرد؟ اگر مادر به مصرف مواد خود ادامه دهد مواد از جفت رد می شود و به جنین می رسد و بنا به ماهی که خانم باردار در آن قرار دارد، جنین هم ممکن است به مواد وابسته شود.
خانم بارداری که مواد مصرف می کند در حقیقت هم به خود و هم به فرزند درون رحم خود آسیب می رساند. البته تحقیقات نشان می دهد که نوزادان به دنیا آمده از مادران معتاد در معرض خطر ابتلا به نشانگان مرگ ناگهانی نوزاد قرار دارند. توجه داشته باشید که مصرف مواد را در دوران بارداری توصیه نمی کنیم و از طرف دیگر با قطع مصرف خودسرانه موادمخدر در این دوران نیز به شدت مخالفیم زیرا حالت ترک و استرس های ناشی از آن در بسیاری از موارد از مادر به جنین منتقل می شود و می تواند در رشد و تکامل وی اختلال ایجاد کند و حتی سقط جنین را در پی داشته باشد اما یک درمان کاملا نگهدارنده می تواند تا میزان زیادی از احتمال بروز بیماری ها یا حتی مرگ در مادر یا جنین بکاهد.
البته از اوایل دهه ۸۰ میلادی کارشناسان، درمان نگهدارنده متادون را برای خانم های باردار که موادمخدر مصرفی می کنند. پیشنهاد کردند زیرا این نوع درمان می تواندن موجب کاهش سوءمصرف مواد و یا سایر داروهای مضر برای جنین شود و احتمال زایمان یک کودک سالم را افزایش دهد. درواقع کمک به رهایی از شیوه اعتیادگونه و همواره به دنبال مواد بودن، کاهش خطر ابتلا به بیماری های ایدز، هپاتیت و سایر عفونت ها، جلوگیری از تغییرات شدید سطح دارو در بدن که می تواند سبب بروز حالات ترک در جنین شود.
بهبود تغذیه مادر که به دنبال آن موجب زایمان نوزاد سالم تر و وزن بالاتر شود و درنهایت کاهش مشلکات پزشکی پیش و پس از زایمان، ازجمله مزایای ثابت شده متادون درمانی در خانم های باردار است؛ در این بین، درمان روی نوزاد هم اثرگذار است. مثلا وزن نوزاد متولدشده کمی کمتر از سایر نوزادان خواهد بود که این مشکل موقتی است و با افزایش مراقبت و تغذیه مناسب می توان از آن پیشگیری کرد.
درضمن به دلیل عبور متادون از طریق جفت به جنین، شاهد بروز برخی علائم ترک در نوزادان به ویژه در روزهای اول پس از تولد خواهیم بود که این حالات، خفیف بوده و با دستورالعمل های پزشک بهبود می یابد و مصرف متادون هیچ عارضه طولانی مدتی برای نوزاد ایجاد نمی کند؛ حتی مادر می تواند به راحتی به کودک خود شیر بدهد. بنابراین یک مادر باردار معتاد حتما باید تحت نظر یک پزشک قرار گیرد و نمی تواند مصرف مواد را به یکباره کنار بگذارد.
در کلینیک ترک اعتیاد چه می گذرد؟
به گفته کارشناسان، معتادان به کراک بیشترین مراجعان به کلینیک های ترک اعتیاد را تشکیل می دهند و این درحالی است که تا چندی پیش بیشتر مراجعان به این کلینیک ها را معتادان به تریاک تشکیل می دادند. از طرف دیگر، بسیاری از افراد معتاد ترجیح می دهند به جای ترک اعتیاد در خانه به کلینیک ها مراجعه کنند و به کمک روش های علمی اعتیاد را کنار بگذارند.
پس از ورود شخص معتاد به کلینیک ترک اعتیاد، شرح حال دقیقی از وضعیت بیمار گرفته می شود و مسایلی مانند نوع مواد مصرفی، مشکلات فردی و خانوادگی، سن، مدت زمان مصرف مواد و... در پرونده وی ثبت می شود و پس از انجام مراسم معارفه و آشنایی پزشک و بیمار (همواره فرد معتاد را بیمار خطاب می کنیم) روند درمانی آغاز می شود زیرا ترک اعتیاد به ندرت نیاز به اقدامات اورژانسی دارد و این اطلاعات اولیه موجب بهبود وضعیت درمان می شود و کمک کننده است.
نوع مواد مصرفی، تعیین کننده روند درمان
دو درمان کلی وجود داردک درمان های پرهیزمدار (سم زدایی) و درمان های نگهدارنده. درمان نوع اول در مورد افراد معتاد به شیشه، حشیش و مواد محرک کاربرد دارد اما درمان نوع دوم برای افرادی که به مواد افیونی مانند تریاک و هروئین اعتیاد دارند، مورد استفاده قرار می گیرد. در درمان های پرهیزمدار، فرد مصرف مواد مخدر را به یکباره و در مدت بسیار کوتاهی کنار می گذارد اما درمان نگهدارنده معمولا پایدارتر و مطمئن ترا ست زیرا طول مدت درمان بسته به نوع و مدت مصرف مواد یک تا چند سال طول می کشد و امکان عود، کمتر است.
در روش سم زدایی، متادون و بوپرونورفین به عنوان دارو مورد استفاده قرار می گیرند و درواقع فرد معتاد به جایگزین کردن موادمخدر مختلف و به اصطلاح رسیدن به اعتیاد خفیف، موفق به ترک می شود. البته استفاده کنندگان از موادمخدر جدید به ویژه کراک به دلیل شدت وابستگی اکثرا بدون مداخله پزشک و مراجعه به کلینیک ترک اعتیاد قادر به ترک نیستند؛ به همین دلیل نوع ماده مصرفی است که هم نوع درمان و هم لزوم مراجعه به کلینیک های ترک اعتیاد را مشخص می کند.
و اما شربت تریاک
ببینید؛ برخلاف بسیاری از باورها، شربت تریاک با شربت متادون متفاوت است و این دارو برای معتادانی تجویز می شود که سابقه مصرف موادن آنها طولانی مدت است و یا به مواد سنگین تر نظیر کرارک معتاد هستند و امکان تعویض ماده مخدر یا ترک آن برایشان دشوار به نظر می رسد. البته درمورد معتادان تزریقی و معتادانی که به درمان با متادون پاسخ مناسب نمی دهند، شربت تریاک کمک کننده است، پس تاکید می کنم که شربت تریاک در درمان نگهدارنده مورد استفاده قرار می گیرد و امکان عود بیماری اعتیاد نیز در این روش درمانی در حد قابل مل احظه ای کاهش می یابد.
روان درمانی رکن اساسی ترک اعتیاد کلینیکی
مداخلات روانپزشکی و روان درمانی، گروه درمانی، خا نواده درمانی و برگزاری کلاس ها و دوره های آموزشی ازجمله اقداماتی است که در کلینیک های ترک اعتیاد برای تسریع روند درمان و کاهش احتمال عود بیماری اعتیاد انجام می شود؛ مثلا در صورتی که علائم خلقی بسیار شدید باشد و یا افت عملکرد را به وجود آورده باشد، نیاز به درمان های روانپزشکی داریم که البته بدون آنها فعالیت های روان درمانی نیز کم اثر یا حتی بی اثر خواهند بود.
بعد از اتمنام دوره سم زدایی هم فرد به صورت انفرادی تحت درمانی قرار می گیرد و آموزش های لازم را برای کنترل احساسات، هیجانات و واکنش های خلقی و رفتاری می بیند که در این شرایط به طور حتم احساس نیاز به مصرف مجدد موواد پدیدار نخواهد شد؛ در نتیجه احتمال بازگشت بسیار خفیف می شودو.
فقط به مجازها مراجعه کنید
متاسفانه جملاتی مانند ترک اعتیاد بدون درد، ترک اعتیاد صددرصد تضمینی و ترک اعتیاد در یک هفته، هر روز در تبلیغات رنگین و فریب دهنده روزنامه ها و مجلات دیده می شوند و گاهی اوقات افراد بدون تحقیق به کلینیک های ترک مراجعه می کنند و به جای ترک، وابستگی شان به مواد بیشتر می شود و فقط با صرف هزینه های هنگفت، مشکلات، صدبرابر و اعتیاد شدیدتر می شود.
دلیل اینکه اصرار داریم کلینیک ها باید قانونی باشند این است که از روش های درمانی اصولی و پزشکی در زمینه ترک استفاده شود. مسوولیت دادن مجوز به مراکز ترک اعتیاد بر عهده سازمان بهزیستی است و مراکزی قانونی هستند که اولا تابلوی مشخص داشته با شند و ثانیا مجوز خود را در دفتر کار خود نصب کرده باشند.
همچنین مراکز درمانی، مراکز کاهش آسیب و مراکز TC مراکزی قانونی هستند و هر مرکزی غیر از این، مراکزی غیرقانونی تلقی می شوند. به همین دلیل توصیه می شود افرادی که به دنبال خدمات ترک اعتیاد هستند، حتما به مراکز مجاز و قانونی مراجعه کنند تا هم خدمات متناسب با وضعیت شان به آنها ارائه شود و هم امکان نظارت مراجع قانونی بر فعالیت آنها وجود داشته باشد.
خانواده ها چه نقشی دارند؟
بعد از اتمام دوره درمانی، بعضی از کلینیک های ترک، اقدام به برگزاری کلاس های ۱۰ تا ۱۲ نفره زیر نظر یک پزشک ترک اعتیاد می کنند و با بحث و تبادل نظر درباره تجارب خود، عوامل اعتیاد، بازگشت به آن و همچنین موفقیت در درمان را بهتر می شناسند و با راهکارهای عملی رو به رو می شوند.
در عین حال، در بسیاری از موارد عامل ایجادکننده اعتیاد، بازگشت به اعتیاد دوباره و یا مصرف ماده مخدر در خانواده وجود دارد و در دوره های خانواده درمانی، خانواده ها یاد می گیرند که چگونه محیطی را فراهم آورند که فشار مضاعفی بر بیمار در حال ترک وارد نشود و فرد دوباره به سمت مصرف موادمخدر گرایش پیدا نکند.
اگر بیماری قصد دارد که درمان خود را به پایان برساند و دوباره به سمت مصرف مواد تمایل پیدا نکند، لازم است تمامی این اقدامات در کنار درمان اصلی انجم شود. درمان در مراکز ترک اعتیاد درواقع اولین راه است و جلوگیری از عود بیماری و مصرف مجدد مواد، هدف نهایی است.
متاسفانه گاهی خانمی که مواد مخدر مصرف می کند، متوجه می شود که باردار است و یا خانمی که تحت درمان است از بارداری خود اطلاع پیدا می کند. حال سوال این است که چه باید کرد؟ اگر مادر به مصرف مواد خود ادامه دهد مواد از جفت رد می شود و به جنین می رسد و بنا به ماهی که خانم باردار در آن قرار دارد، جنین هم ممکن است به مواد وابسته شود.
خانم بارداری که مواد مصرف می کند در حقیقت هم به خود و هم به فرزند درون رحم خود آسیب می رساند. البته تحقیقات نشان می دهد که نوزادان به دنیا آمده از مادران معتاد در معرض خطر ابتلا به نشانگان مرگ ناگهانی نوزاد قرار دارند. توجه داشته باشید که مصرف مواد را در دوران بارداری توصیه نمی کنیم و از طرف دیگر با قطع مصرف خودسرانه موادمخدر در این دوران نیز به شدت مخالفیم زیرا حالت ترک و استرس های ناشی از آن در بسیاری از موارد از مادر به جنین منتقل می شود و می تواند در رشد و تکامل وی اختلال ایجاد کند و حتی سقط جنین را در پی داشته باشد اما یک درمان کاملا نگهدارنده می تواند تا میزان زیادی از احتمال بروز بیماری ها یا حتی مرگ در مادر یا جنین بکاهد.
البته از اوایل دهه ۸۰ میلادی کارشناسان، درمان نگهدارنده متادون را برای خانم های باردار که موادمخدر مصرفی می کنند. پیشنهاد کردند زیرا این نوع درمان می تواندن موجب کاهش سوءمصرف مواد و یا سایر داروهای مضر برای جنین شود و احتمال زایمان یک کودک سالم را افزایش دهد. درواقع کمک به رهایی از شیوه اعتیادگونه و همواره به دنبال مواد بودن، کاهش خطر ابتلا به بیماری های ایدز، هپاتیت و سایر عفونت ها، جلوگیری از تغییرات شدید سطح دارو در بدن که می تواند سبب بروز حالات ترک در جنین شود.
بهبود تغذیه مادر که به دنبال آن موجب زایمان نوزاد سالم تر و وزن بالاتر شود و درنهایت کاهش مشلکات پزشکی پیش و پس از زایمان، ازجمله مزایای ثابت شده متادون درمانی در خانم های باردار است؛ در این بین، درمان روی نوزاد هم اثرگذار است. مثلا وزن نوزاد متولدشده کمی کمتر از سایر نوزادان خواهد بود که این مشکل موقتی است و با افزایش مراقبت و تغذیه مناسب می توان از آن پیشگیری کرد.
درضمن به دلیل عبور متادون از طریق جفت به جنین، شاهد بروز برخی علائم ترک در نوزادان به ویژه در روزهای اول پس از تولد خواهیم بود که این حالات، خفیف بوده و با دستورالعمل های پزشک بهبود می یابد و مصرف متادون هیچ عارضه طولانی مدتی برای نوزاد ایجاد نمی کند؛ حتی مادر می تواند به راحتی به کودک خود شیر بدهد. بنابراین یک مادر باردار معتاد حتما باید تحت نظر یک پزشک قرار گیرد و نمی تواند مصرف مواد را به یکباره کنار بگذارد.
در کلینیک ترک اعتیاد چه می گذرد؟
به گفته کارشناسان، معتادان به کراک بیشترین مراجعان به کلینیک های ترک اعتیاد را تشکیل می دهند و این درحالی است که تا چندی پیش بیشتر مراجعان به این کلینیک ها را معتادان به تریاک تشکیل می دادند. از طرف دیگر، بسیاری از افراد معتاد ترجیح می دهند به جای ترک اعتیاد در خانه به کلینیک ها مراجعه کنند و به کمک روش های علمی اعتیاد را کنار بگذارند.
پس از ورود شخص معتاد به کلینیک ترک اعتیاد، شرح حال دقیقی از وضعیت بیمار گرفته می شود و مسایلی مانند نوع مواد مصرفی، مشکلات فردی و خانوادگی، سن، مدت زمان مصرف مواد و... در پرونده وی ثبت می شود و پس از انجام مراسم معارفه و آشنایی پزشک و بیمار (همواره فرد معتاد را بیمار خطاب می کنیم) روند درمانی آغاز می شود زیرا ترک اعتیاد به ندرت نیاز به اقدامات اورژانسی دارد و این اطلاعات اولیه موجب بهبود وضعیت درمان می شود و کمک کننده است.
نوع مواد مصرفی، تعیین کننده روند درمان
دو درمان کلی وجود داردک درمان های پرهیزمدار (سم زدایی) و درمان های نگهدارنده. درمان نوع اول در مورد افراد معتاد به شیشه، حشیش و مواد محرک کاربرد دارد اما درمان نوع دوم برای افرادی که به مواد افیونی مانند تریاک و هروئین اعتیاد دارند، مورد استفاده قرار می گیرد. در درمان های پرهیزمدار، فرد مصرف مواد مخدر را به یکباره و در مدت بسیار کوتاهی کنار می گذارد اما درمان نگهدارنده معمولا پایدارتر و مطمئن ترا ست زیرا طول مدت درمان بسته به نوع و مدت مصرف مواد یک تا چند سال طول می کشد و امکان عود، کمتر است.
در روش سم زدایی، متادون و بوپرونورفین به عنوان دارو مورد استفاده قرار می گیرند و درواقع فرد معتاد به جایگزین کردن موادمخدر مختلف و به اصطلاح رسیدن به اعتیاد خفیف، موفق به ترک می شود. البته استفاده کنندگان از موادمخدر جدید به ویژه کراک به دلیل شدت وابستگی اکثرا بدون مداخله پزشک و مراجعه به کلینیک ترک اعتیاد قادر به ترک نیستند؛ به همین دلیل نوع ماده مصرفی است که هم نوع درمان و هم لزوم مراجعه به کلینیک های ترک اعتیاد را مشخص می کند.
و اما شربت تریاک
ببینید؛ برخلاف بسیاری از باورها، شربت تریاک با شربت متادون متفاوت است و این دارو برای معتادانی تجویز می شود که سابقه مصرف موادن آنها طولانی مدت است و یا به مواد سنگین تر نظیر کرارک معتاد هستند و امکان تعویض ماده مخدر یا ترک آن برایشان دشوار به نظر می رسد. البته درمورد معتادان تزریقی و معتادانی که به درمان با متادون پاسخ مناسب نمی دهند، شربت تریاک کمک کننده است، پس تاکید می کنم که شربت تریاک در درمان نگهدارنده مورد استفاده قرار می گیرد و امکان عود بیماری اعتیاد نیز در این روش درمانی در حد قابل مل احظه ای کاهش می یابد.
روان درمانی رکن اساسی ترک اعتیاد کلینیکی
مداخلات روانپزشکی و روان درمانی، گروه درمانی، خا نواده درمانی و برگزاری کلاس ها و دوره های آموزشی ازجمله اقداماتی است که در کلینیک های ترک اعتیاد برای تسریع روند درمان و کاهش احتمال عود بیماری اعتیاد انجام می شود؛ مثلا در صورتی که علائم خلقی بسیار شدید باشد و یا افت عملکرد را به وجود آورده باشد، نیاز به درمان های روانپزشکی داریم که البته بدون آنها فعالیت های روان درمانی نیز کم اثر یا حتی بی اثر خواهند بود.
بعد از اتمنام دوره سم زدایی هم فرد به صورت انفرادی تحت درمانی قرار می گیرد و آموزش های لازم را برای کنترل احساسات، هیجانات و واکنش های خلقی و رفتاری می بیند که در این شرایط به طور حتم احساس نیاز به مصرف مجدد موواد پدیدار نخواهد شد؛ در نتیجه احتمال بازگشت بسیار خفیف می شودو.
فقط به مجازها مراجعه کنید
متاسفانه جملاتی مانند ترک اعتیاد بدون درد، ترک اعتیاد صددرصد تضمینی و ترک اعتیاد در یک هفته، هر روز در تبلیغات رنگین و فریب دهنده روزنامه ها و مجلات دیده می شوند و گاهی اوقات افراد بدون تحقیق به کلینیک های ترک مراجعه می کنند و به جای ترک، وابستگی شان به مواد بیشتر می شود و فقط با صرف هزینه های هنگفت، مشکلات، صدبرابر و اعتیاد شدیدتر می شود.
دلیل اینکه اصرار داریم کلینیک ها باید قانونی باشند این است که از روش های درمانی اصولی و پزشکی در زمینه ترک استفاده شود. مسوولیت دادن مجوز به مراکز ترک اعتیاد بر عهده سازمان بهزیستی است و مراکزی قانونی هستند که اولا تابلوی مشخص داشته با شند و ثانیا مجوز خود را در دفتر کار خود نصب کرده باشند.
همچنین مراکز درمانی، مراکز کاهش آسیب و مراکز TC مراکزی قانونی هستند و هر مرکزی غیر از این، مراکزی غیرقانونی تلقی می شوند. به همین دلیل توصیه می شود افرادی که به دنبال خدمات ترک اعتیاد هستند، حتما به مراکز مجاز و قانونی مراجعه کنند تا هم خدمات متناسب با وضعیت شان به آنها ارائه شود و هم امکان نظارت مراجع قانونی بر فعالیت آنها وجود داشته باشد.
خانواده ها چه نقشی دارند؟
بعد از اتمام دوره درمانی، بعضی از کلینیک های ترک، اقدام به برگزاری کلاس های ۱۰ تا ۱۲ نفره زیر نظر یک پزشک ترک اعتیاد می کنند و با بحث و تبادل نظر درباره تجارب خود، عوامل اعتیاد، بازگشت به آن و همچنین موفقیت در درمان را بهتر می شناسند و با راهکارهای عملی رو به رو می شوند.
در عین حال، در بسیاری از موارد عامل ایجادکننده اعتیاد، بازگشت به اعتیاد دوباره و یا مصرف ماده مخدر در خانواده وجود دارد و در دوره های خانواده درمانی، خانواده ها یاد می گیرند که چگونه محیطی را فراهم آورند که فشار مضاعفی بر بیمار در حال ترک وارد نشود و فرد دوباره به سمت مصرف موادمخدر گرایش پیدا نکند.
اگر بیماری قصد دارد که درمان خود را به پایان برساند و دوباره به سمت مصرف مواد تمایل پیدا نکند، لازم است تمامی این اقدامات در کنار درمان اصلی انجم شود. درمان در مراکز ترک اعتیاد درواقع اولین راه است و جلوگیری از عود بیماری و مصرف مجدد مواد، هدف نهایی است.
منبع:
تندرستی
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼