ایجاد حس استقلال در کودکان، توصیه های کاربردی
استقلال و عدم وابستگی یکی از موضوعات اساسی در زمینه تربیت موفق شناخته می شود.
استقلال و عدم وابستگی یکی از موضوعات اساسی در زمینه تربیت موفق شناخته می شود. در سایه این توانایی کودک تا حدی به خود اطمینان پیدا می کند و شجاعت انجام برخی کارها و تفکر راجع به مسائل مختلف را به دست می آورد. به علاوه، اعتماد به نفس کودک نیز در نتیجه این جداشدن تدریجی از والدین نیز افزایش می یابد و به این ترتیب می تواند در درون خودقلمرویی باثبات و ارزشمند ایجاد کند که او را در کاهش وابستگی به دیگران کمک می کند.
شناخت شخصیت و توانایی های کودک
اما بیشتر والدین نمی دانند چطور باید فرزندشان را در این مسیر راهنمایی کنند. پیش از آنکه سعی کنید او را مستقل بار بیاورید، نخست باید توانایی اش را در این زمینه ارزیابی کنید. نکات اساسی زیادی در این باره مؤثرند تا کودک این مرحله رشد را به خوبی و بدون مشکل طی کند. برای اینکه متوجه شوید به عنوان مثال او می تواند به تنهایی به مدرسه برود یا نه، ابتدا درباره افکارش سؤالاتی از او بپرسید. آیا در بین دوستانش کسی هست که تنها به مدرسه بیاید؟ در این مورد با او صحبت کرده است؟ او هم این توانایی را کسب کرده است؟ آیا واقعاً از تنهایی می ترسد یا فقط دوست دارد که شما همراهی اش کنید؟ و… پس از اینکه توانایی او را شناختید، علاوه بر جنبه روانی و عاطفی باید قدرت عملکردش را نیز تقویت کنید. برخورد با غریبه ها، جواب دادن به تلفن، تنها عبور کردن از خیابان، خرید رفتن و مسیر را گم نکردن و… مصادیقی از زندگی روزمره هستند که به شما نشان می دهند فرزندتان در چه زمینه هایی زودتر به استقلال رسیده است.
تحمیل نکردن کارها
هرگز کودک را به کاری مجبور نکنید که واقعا توانایی انجام آن را ندارد یا با ابراز رفتارهایی از انجام آن سر باز می زند. در واقع، یک تجربه منفی به جای آنکه کودک را برای زندگی آینده آماده تر کند، مستقل شدن او را به تاخیر خواهد انداخت. احساسات منفی در ذهن او باقی خواهند ماند و دیگر تمایلی برای تجربیات جدید در آینده ندارد.
روی انگیزه هایش کار کنید
برای اینکه فرزندتان را به طور موثر به سمت استقلال پیش ببرید، باید روی علائق و انگیزه هایش کار کنید. برای پرورش این انگیزه ها و تمایل او به مستقل شدن، ارزش های هر مرحله جدید زندگی اش و تغییرات مثبت را توضیح دهید تا متوجه شود که هر چه مستقل تر باشد آزادی عمل بیشتری خواهد داشت. او می بایست نسبت به کارهای جدیدی که می خواهد انجام دهد شناخت و آگاهی پیدا کند بدون اینکه دائم زیر نگاه پدر و مادر باشد.
اطمینان داشتن
اگر برای کودکتان نگران هستید، بدون اینکه متوجه شود از دور مراقبش باشید. اگر احساس کند که شما او را ناتوان می دانید، او نیز در توانایی هایش دچار تردید می شود و اعتماد به نفسش را از دست می دهد. در نتیجه برای اینکه گلیم خودش را به تنهایی از آب بیرون بکشد دچار اضطراب و نگرانی می شود.
بچه ها بین سنین ۷ تا ۱۰ سال به سن دلیل و منطق می رسند و کم کم زندگی مستقل آنها آغاز می شود. او دیگر می خواهد مانند یک فرد بزرگسال رفتار کند. برای اینکه در این مسیر به او کمک کنید، ابتدا او را ببینید و به او اعتماد کنید. از مراقبت های اغراق آمیز بپرهیزید، چون در این شرایط احساس خفقان خواهد کرد.
اصرار بیش از حد بچه ها در تنها انجام دادن کارهای مختلف
بسیاری از والدین اظهار می کنند که فرزندشان در حدود سن دو سال علاقه و اصرار شدیدی دارند که کارهای خود از لباس پوشیدن گرفته تا سوار شدن اتوبوس و رد شدن از خیابان و… را به تنهایی انجام دهند. اگر هم کسی به آنها کمک کند آنقدر جیغ و فریاد راه می اندازد تا حرف خود را به کرسی بنشانند. در این مواقع معمولا والدین نمی دانند چه رفتاری صحیح است؛ آیا باید اجازه دهند تا او هر کار دوست دارد انجام دهد یا اینکه همواره مراقب و راهنمای او باشند؟ در پاسخ باید گفت که گرچه شما اغلب کلافه می شوید اما این مرحله رشد در بچه ها کاملا طبیعی است. کودک در این سن معمولا رفتار و برخوردی دوگانه دارد. علائق، تمایلات و سلائق او در هر روز با روز قبل فرق دارد. ممکن است واکنش موثری که یک روز در برابر رفتارهای او دارید، چند روز بعد هیچ فایده ای نداشته باشد. به رغم مشکلاتی که در این زمینه دارید اما باید توجه داشته باشید که این مرحله برای کودک بسیار مهم است زیرا او علاقه به بزرگ شدن و شخصیت خود را کاملا نشان می دهد. این حرف به این معنا نیست که او را رها کنید تاهر کار که می خواهد انجام دهد؛ بلکه باید قوانینی وضع کنیم که حتما رعایت شود. توصیه می شود اگر فرزندتان اصرار زیادی دارد که هر کاری را تنها انجام دهد، در بعضی موارد دخالت داشته باشید اما بدانید که همه چیز به خلق و خو و شخصیت او بستگی دارد. شاید بهتر باشد بعضی رفتارها و مداخلات را تغییر دهید تا او شخصاً با آنها سازگاری پیدا کند.
توصیه های کاربردی برای افزایش احساس استقلال بچه ها
سپردن برخی امور روزمره به او. هر روز صبح بعضی از کارهای فرزندتان مانند مرتب کردن رختخوابش، عوض کردن لباس ها، شانه کردن موها و… را برعهده خودش بگذارید. به او بگویید که در صورت نیاز کمکش خواهید کرد اما تا حد ممکن به جای کمک های گاه و بی گاه تشویقش کنید که به تنهایی کارهایش را انجام دهد.
«فکر می کنم توانایی انجام کارهایت را به تنهایی داری». به جای اینکه دائم کارهای فرزندتان را انجام دهید، با گفتن جملاتی توانایی هایش را خاطرنشان کنید. «مامان بیا با هم یک دایناسور بکشیم»، «مامان دکمه شلوار را باز کن» و… اگر به او قوت قلب دهید و مطمئنش کنید که قادر به انجام کارهایش است کمتر این خواسته ها را از او خواهید شنید. البته منظورمان اصلاً این نیست که او را به حال خودش رها کنید؛ بلکه به او نشان می دهید درحالی که می داند شما کنارش هستید، می تواند کارهایش را به تنهایی شروع کند.
توجه به شرایط جسمانی و توانایی کودک در چیدمان وسایل منزل. برای اینکه فرزندتان بتواند در بعضی کارهای منزل به شما کمک کند، طوری وسایل را بچینید که بتواند راحت از آنها استفاده کند. به عنوان مثال ظروف غذاخوری خودش را در قفسه ای که دستش به راحتی به آن برسد، بگذارید تا هر زمان که لازم داشت نیازی به شما نداشته باشد. به علاوه مطمئن باشید که او می تواند در کارهایی مانند گردگیری، چیدن میز غذا، بیرون آوردن ظرف ها از ماشین ظرفشویی، تهیه عصرانه و… به شما کمک کند.
استرس ها را از خود دور کنید! معمولاً اکثر والدین دائم راجع به انجام کارهای مختلف استرس دارند که مبادا وقت کم بیاورند و یا اینکه از خطرات احتمالی که ممکن است فرزندشان را تهدید کند، نگرانند. یکی از گام های مهم در رابطه با استقلال و اعتماد به نفس بچه ها این است که نخست یاد بگیرید آرامش خود را حفظ کنید. در این شرایط فرزندتان می تواند مسائل جدید را تجربه کند.
پیشنهادهای تازه به او بدهید. هر روز پیشنهاد کاری جدید را به فرزندتان بدهید تا علاقه برای آموختن تجربه ای نو در او شکل بگیرد و از این طریق احساس غرور و عزت نفس را نیز کسب کند. حتماً از خود می پرسید چه کاری را می شود به او پیشنهاد داد؟ اصلا لازم نیست به فکر کارهای عجیب و پیچیده باشید. ریختن یک لیوان شیر، مرتب کردن موها، پوشیدن لباس های مهد و… نمونه هایی از این ایده های سازنده است.
از ایده های او حمایت کنید. هیچ گاه فرزندتان را به خاطر ایده های خلاقانه اش سرزنش نکنید و تندی به خرج ندهید. شما باید او را برای رویارویی با خطرات، تلاش، تجربه و تغییر آماده کنید و به او قوت قلب دهید. راهنمایی اش کنید تا به موفقیت برسد. به خاطر داشته باشید که شکست ها درس های زندگی هستند و مانند موانعی هستند که با عبور از آنها موفقیت حاصل خواهد شد.
به کودکان مسئولیت دهید. دلیلی ندارد که چون فرزند شما کوچک است نتواند مسئولیت کار مشخصی مانند غذا دادن به ماهی، آبیاری گلها و نظایر آن را به عهده بگیرد. اگر این کارها را به عنوان وظیفه ای برای آنها مشخص کنیم، امتیازی برای آنهاست و به اعتماد به نفس آنها کمک می کند.
نمونه رفتارهای والدین که به استقلال کودکان صدمه می زند:
تمایل به حمایت بیش از اندازه از کودک
مرتب تکرار کردن دستورات و وظایف
خواستن از کودک برای تعریف کردن همه چیز
نظارت دائمی بر فعالیت های کودک
اصرار زیاد در مورد انجام فعالیت های جنبی مدرسه و کلاس های فوق برنامه
اجازه ندادن به کودک برای اینکه کارها را به روش خودش انجام دهد.
تمایل به حل و فصل دعوای میان بچه ها
احساس نگرانی از دور شدن فرزند
شناخت شخصیت و توانایی های کودک
اما بیشتر والدین نمی دانند چطور باید فرزندشان را در این مسیر راهنمایی کنند. پیش از آنکه سعی کنید او را مستقل بار بیاورید، نخست باید توانایی اش را در این زمینه ارزیابی کنید. نکات اساسی زیادی در این باره مؤثرند تا کودک این مرحله رشد را به خوبی و بدون مشکل طی کند. برای اینکه متوجه شوید به عنوان مثال او می تواند به تنهایی به مدرسه برود یا نه، ابتدا درباره افکارش سؤالاتی از او بپرسید. آیا در بین دوستانش کسی هست که تنها به مدرسه بیاید؟ در این مورد با او صحبت کرده است؟ او هم این توانایی را کسب کرده است؟ آیا واقعاً از تنهایی می ترسد یا فقط دوست دارد که شما همراهی اش کنید؟ و… پس از اینکه توانایی او را شناختید، علاوه بر جنبه روانی و عاطفی باید قدرت عملکردش را نیز تقویت کنید. برخورد با غریبه ها، جواب دادن به تلفن، تنها عبور کردن از خیابان، خرید رفتن و مسیر را گم نکردن و… مصادیقی از زندگی روزمره هستند که به شما نشان می دهند فرزندتان در چه زمینه هایی زودتر به استقلال رسیده است.
تحمیل نکردن کارها
هرگز کودک را به کاری مجبور نکنید که واقعا توانایی انجام آن را ندارد یا با ابراز رفتارهایی از انجام آن سر باز می زند. در واقع، یک تجربه منفی به جای آنکه کودک را برای زندگی آینده آماده تر کند، مستقل شدن او را به تاخیر خواهد انداخت. احساسات منفی در ذهن او باقی خواهند ماند و دیگر تمایلی برای تجربیات جدید در آینده ندارد.
روی انگیزه هایش کار کنید
برای اینکه فرزندتان را به طور موثر به سمت استقلال پیش ببرید، باید روی علائق و انگیزه هایش کار کنید. برای پرورش این انگیزه ها و تمایل او به مستقل شدن، ارزش های هر مرحله جدید زندگی اش و تغییرات مثبت را توضیح دهید تا متوجه شود که هر چه مستقل تر باشد آزادی عمل بیشتری خواهد داشت. او می بایست نسبت به کارهای جدیدی که می خواهد انجام دهد شناخت و آگاهی پیدا کند بدون اینکه دائم زیر نگاه پدر و مادر باشد.
اطمینان داشتن
اگر برای کودکتان نگران هستید، بدون اینکه متوجه شود از دور مراقبش باشید. اگر احساس کند که شما او را ناتوان می دانید، او نیز در توانایی هایش دچار تردید می شود و اعتماد به نفسش را از دست می دهد. در نتیجه برای اینکه گلیم خودش را به تنهایی از آب بیرون بکشد دچار اضطراب و نگرانی می شود.
بچه ها بین سنین ۷ تا ۱۰ سال به سن دلیل و منطق می رسند و کم کم زندگی مستقل آنها آغاز می شود. او دیگر می خواهد مانند یک فرد بزرگسال رفتار کند. برای اینکه در این مسیر به او کمک کنید، ابتدا او را ببینید و به او اعتماد کنید. از مراقبت های اغراق آمیز بپرهیزید، چون در این شرایط احساس خفقان خواهد کرد.
اصرار بیش از حد بچه ها در تنها انجام دادن کارهای مختلف
بسیاری از والدین اظهار می کنند که فرزندشان در حدود سن دو سال علاقه و اصرار شدیدی دارند که کارهای خود از لباس پوشیدن گرفته تا سوار شدن اتوبوس و رد شدن از خیابان و… را به تنهایی انجام دهند. اگر هم کسی به آنها کمک کند آنقدر جیغ و فریاد راه می اندازد تا حرف خود را به کرسی بنشانند. در این مواقع معمولا والدین نمی دانند چه رفتاری صحیح است؛ آیا باید اجازه دهند تا او هر کار دوست دارد انجام دهد یا اینکه همواره مراقب و راهنمای او باشند؟ در پاسخ باید گفت که گرچه شما اغلب کلافه می شوید اما این مرحله رشد در بچه ها کاملا طبیعی است. کودک در این سن معمولا رفتار و برخوردی دوگانه دارد. علائق، تمایلات و سلائق او در هر روز با روز قبل فرق دارد. ممکن است واکنش موثری که یک روز در برابر رفتارهای او دارید، چند روز بعد هیچ فایده ای نداشته باشد. به رغم مشکلاتی که در این زمینه دارید اما باید توجه داشته باشید که این مرحله برای کودک بسیار مهم است زیرا او علاقه به بزرگ شدن و شخصیت خود را کاملا نشان می دهد. این حرف به این معنا نیست که او را رها کنید تاهر کار که می خواهد انجام دهد؛ بلکه باید قوانینی وضع کنیم که حتما رعایت شود. توصیه می شود اگر فرزندتان اصرار زیادی دارد که هر کاری را تنها انجام دهد، در بعضی موارد دخالت داشته باشید اما بدانید که همه چیز به خلق و خو و شخصیت او بستگی دارد. شاید بهتر باشد بعضی رفتارها و مداخلات را تغییر دهید تا او شخصاً با آنها سازگاری پیدا کند.
توصیه های کاربردی برای افزایش احساس استقلال بچه ها
سپردن برخی امور روزمره به او. هر روز صبح بعضی از کارهای فرزندتان مانند مرتب کردن رختخوابش، عوض کردن لباس ها، شانه کردن موها و… را برعهده خودش بگذارید. به او بگویید که در صورت نیاز کمکش خواهید کرد اما تا حد ممکن به جای کمک های گاه و بی گاه تشویقش کنید که به تنهایی کارهایش را انجام دهد.
«فکر می کنم توانایی انجام کارهایت را به تنهایی داری». به جای اینکه دائم کارهای فرزندتان را انجام دهید، با گفتن جملاتی توانایی هایش را خاطرنشان کنید. «مامان بیا با هم یک دایناسور بکشیم»، «مامان دکمه شلوار را باز کن» و… اگر به او قوت قلب دهید و مطمئنش کنید که قادر به انجام کارهایش است کمتر این خواسته ها را از او خواهید شنید. البته منظورمان اصلاً این نیست که او را به حال خودش رها کنید؛ بلکه به او نشان می دهید درحالی که می داند شما کنارش هستید، می تواند کارهایش را به تنهایی شروع کند.
توجه به شرایط جسمانی و توانایی کودک در چیدمان وسایل منزل. برای اینکه فرزندتان بتواند در بعضی کارهای منزل به شما کمک کند، طوری وسایل را بچینید که بتواند راحت از آنها استفاده کند. به عنوان مثال ظروف غذاخوری خودش را در قفسه ای که دستش به راحتی به آن برسد، بگذارید تا هر زمان که لازم داشت نیازی به شما نداشته باشد. به علاوه مطمئن باشید که او می تواند در کارهایی مانند گردگیری، چیدن میز غذا، بیرون آوردن ظرف ها از ماشین ظرفشویی، تهیه عصرانه و… به شما کمک کند.
استرس ها را از خود دور کنید! معمولاً اکثر والدین دائم راجع به انجام کارهای مختلف استرس دارند که مبادا وقت کم بیاورند و یا اینکه از خطرات احتمالی که ممکن است فرزندشان را تهدید کند، نگرانند. یکی از گام های مهم در رابطه با استقلال و اعتماد به نفس بچه ها این است که نخست یاد بگیرید آرامش خود را حفظ کنید. در این شرایط فرزندتان می تواند مسائل جدید را تجربه کند.
پیشنهادهای تازه به او بدهید. هر روز پیشنهاد کاری جدید را به فرزندتان بدهید تا علاقه برای آموختن تجربه ای نو در او شکل بگیرد و از این طریق احساس غرور و عزت نفس را نیز کسب کند. حتماً از خود می پرسید چه کاری را می شود به او پیشنهاد داد؟ اصلا لازم نیست به فکر کارهای عجیب و پیچیده باشید. ریختن یک لیوان شیر، مرتب کردن موها، پوشیدن لباس های مهد و… نمونه هایی از این ایده های سازنده است.
از ایده های او حمایت کنید. هیچ گاه فرزندتان را به خاطر ایده های خلاقانه اش سرزنش نکنید و تندی به خرج ندهید. شما باید او را برای رویارویی با خطرات، تلاش، تجربه و تغییر آماده کنید و به او قوت قلب دهید. راهنمایی اش کنید تا به موفقیت برسد. به خاطر داشته باشید که شکست ها درس های زندگی هستند و مانند موانعی هستند که با عبور از آنها موفقیت حاصل خواهد شد.
به کودکان مسئولیت دهید. دلیلی ندارد که چون فرزند شما کوچک است نتواند مسئولیت کار مشخصی مانند غذا دادن به ماهی، آبیاری گلها و نظایر آن را به عهده بگیرد. اگر این کارها را به عنوان وظیفه ای برای آنها مشخص کنیم، امتیازی برای آنهاست و به اعتماد به نفس آنها کمک می کند.
نمونه رفتارهای والدین که به استقلال کودکان صدمه می زند:
تمایل به حمایت بیش از اندازه از کودک
مرتب تکرار کردن دستورات و وظایف
خواستن از کودک برای تعریف کردن همه چیز
نظارت دائمی بر فعالیت های کودک
اصرار زیاد در مورد انجام فعالیت های جنبی مدرسه و کلاس های فوق برنامه
اجازه ندادن به کودک برای اینکه کارها را به روش خودش انجام دهد.
تمایل به حل و فصل دعوای میان بچه ها
احساس نگرانی از دور شدن فرزند
منبع:
روزنامه کیهان
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼