دلیل درد دور ناف در بارداری چیست؟

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: ۱۹سالمه و در هفته ی ۳۱ و ۵روز هستم. از هفته ۲۰ دردی اطراف نافم سمت راست شکمم دارم. از اون موقع چهار بار اینجوری شدم و حرکات بچم خوبه. وقتی بچه خودشو این قسمت فشار میده دردش شروع میشه و دردش همیشه هم نیست. دردشم زیاده انگار چیزی تو شکمم کش میاد. خیلی نگرانم زیر نظر دکتر هستم و خدارو شکر تا الان مشکلی نداشتم. دلیل دردش چی ممکنه باشه؟

پاسخ دکتر الهه اورعی، متخصص زنان و زایمان:
بهتر است که شما سونوگرافی طول دهانه رحم انجام دهید تا علت درد و حالت کشیده شدن دور ناف شما مشخص شود چرا که تنها با بیان توصیفات قابل قضاوت نیست. با سونوگرافی مشخص شود که آیا ناف شما کشیده شده است یا خیر. حالا که تحت مراقبت پزشک هستید و وی وضعیت شما را نرمال دانسته، نیازی به نگرانی نیست.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
زنان ممکن است در طول باردای ناراحتی‌های مختلفی را تجربه کنند. درد دور ناف در بارداری، از درد‌های رایج در سه ماهه دوم و سوم است که اغلب طبیعی و بی خطر است و علت آن رشد جنین و افزایش فشار روی ناحیه شکم و ناف است.
در سه ماهه دوم یا سوم بارداری، بسیاری از زنان درد دور ناف در را تجربه می‌کنند. ناف، نقطه اتصال جفت در رحم است و بعد از تولد به هیج بخشی از حفره شکم متصل نیست. اغلب اوقات، درد دور ناف بی ضرر است و زمانی که نوزاد متولد می‌شود، درد از بین می‌رود.
در این مقاله در مورد بعضی از علل بالقوه درد دور ناف در بارداری و همچنین درمان‌های خانگی برای کمک به کاهش درد و ناراحتی صحبت خواهیم کرد.

علل درد دور ناف در بارداری
علت‌های محتمل برای بروز این درد عبارتند از:

۱. فشار رحمی
در فرایند رشد جنین، رحم نیز کش می‌آید و فراتر از موقعیت معمول خود قرار می‌گیرد تا بتواند جنین را در خود جای دهد. این حرکت، باعث فشار بر ناحیه شکم، از جمله ناف می‌شود.
در سه ماهه دوم، رحم دیگر در جای همیشگی قرار نمی‌گیرد و در جایی میان ناف و سینه قرار دارد و در سه ماهه سوم ، رحم در فضای میان ناحیه تناسلی و انتهای دنده‌ها است. با گذشت زمان و افزایش فشار روی ناف، ممکن است خارش، درد و ناراحتی را در ناحیه اطراف ناف احساس کنید.

۲. کش آمدن
افزایش وزن و تغییر اندام در دوران بارداری، پوست و عضلات اطراف شکم را گسترش می‌دهد. کشش گاهی اوقات ممکن است باعث تخریب دیاستاز شود، که زمانی رخ می‌دهد که رکتوس عضلات شکم یا ماهیچه راست شکمی، به سمت چپ و راست جدا می‌شوند.
ماهیچه راست شکمی، یک جفت عصله بزرگ است که از زیر سینه شروع می‌شود و تا لگن ادامه می‌یابد.
جدایش شکمی، به طور مستقیم باعث درد دور ناف نمی‌شود، اما میزان بافت میان رحم و ناف را کاهش می‌دهد که ممکن است حساسیت این ناحیه را بیشتر کند. کش آمدن پوست همچنین ممکن است باعث درد و خارش موضعی در داخل و اطراف شکم شود.

۳. ناف بیرون زده
در بعضی از زنان باردار، ناف بیرون می‌زند؛ این موضوع زمانی اتفاق می‌افتد که به ناف فشار وارد می‌شود و به جای اینکه به سمت داخل باشد، به سمت بیرون قرار می‌گیرد. ناف بیرون زده ، ممکن است حساس‌تر باشد و درد را افزایش دهد.

۴. فتق ناف
اگر چه فتق ممکن است خطرناک به نظر برسد، اما معمولا برای زن باردار یا جنینش آسیبی ایجاد نمی‌کند. فتق ناف، زمانی اتفاق می‌افتد که فشار، روده را به داخل حفره ناف فشار می‌دهد. این موضوع می‌تواند بعدا باعث گیر افتادن انتهای روده و التهاب و درد شود.
فتق ناف به علت افزایش فشار رخ می‌دهد. با وجود بروز علائم خاص در اثر بروز این اتفاق، پزشکان به جای عمل جراحی، پیشنهاد می‌کنند که صبر کنید و منتظر بمانید.
با این وجود، در صورتی که احتمال محبوس شدن و انسداد در روده وجود داشته باشد، پزشک ممکن است جراحی انجام دهد.
در صورتی که بخشی از روده خون به اندازه کافی دریافت نکند، عوارضی مانند مرگ بافت و سایر مشکلات ایجاد می‌شود. جراحی برای زنان باردار و جنین، خطر ایجاد می‌کند، اما این خطر به نسبت عوارض دیگر کمتر است.
فتق عارضه‌ای است که در آن یک سوراخ در لایۀ عضلانی دیوارۀ شکم ایجاد می‌شود و اجازه می‌دهد تا چربی یا بافت روده‌ای وارد این سوراخ شده و از محدودۀ خود خارج گردد. این اتفاق در اثر رشد جنین در رحم و افزایش فشار بر شکم روی می‌دهد.
فتق در دوران بارداری همیشه نگران‌کننده نیست، اما باید بعد از زایمان برای درمان آن اقدام کنید تا از مشکلات بیشتر جلوگیری شود.

۲ نوع رایج فتق در دوران بارداری
فتق ناف
این فتق همانطور که از نامش پیداست، در قسمت ناف شکم بروز می‌کند. در این قسمت از شکم (ناف) معمولا یک حفرۀ کوچک وجود دارد، اما وارد شدن فشار بر آن می‌تواند این حفره را کش داده و بزرگتر کند. در این شرایط سفتی ناف همراه با درد را تجربه خواهید کرد.
معمولا بعد از مدتی اندازۀ این حفره به حالت عادی برگشته و درد نیز برطرف می‌شود، اما از آنجایی که فشار بر روی شکم در زنان باردار مداوم است، این نوع فتق در آنها بیشتر به طول می‌انجامد.
فتق کشاله ران
این فتق زمانی بروز می‌کند که بافت نقطه‌ای از ماهیچۀ کشاله ران دچار پارگی شود.
احتمال بروز این نوع فتق در دروان بارداری بیشتر است، زیرا جنین در حال رشد همواره بر کشاله ران فشار وارد می‌کند و با ضعیف شدن عضلات شکمی، احتمال بروز فتق افزایش می‌یابد. شایع‌ترین نشانۀ این فتق، برآمدگی در اسکروتوم یا کشاله ران است.

درمان فتق در دوران بارداری
تنها روش درمانی موثر برای فتق بزرگ‌شده و دردناک، جراحی است. برای درمان فتق مهم است که دیوار ماهیچه ترمیم شود. البته از انجام جراحی در دوران بارداری تا جایی که امکان دارد باید پرهیز کرد، مگر آنکه زن باردار درد شدید را تجربه کرده و یا فتق برای جنین مضر باشد.
بهترین کار این است که جراحی فتق را حداقل ۳ تا ۶ ماه بعد از زایمان به تاخیر انداخت. اگر فتق در دوران بارداری برایتان مشکلات جدی به وجود آورده است، سه ماهه دوم بارداری بهترین زمان برای جراحی است.
بعد از به دنیا آمدن نوزاد و ریکاوری کامل مادر، زمانِ آن است که برای انجام عمل جراحی با پزشک خود مشورت کنید. این را به یاد داشته باشید که فتق را بعد از تشخیص، نباید بدون درمان رها کرد.

۵. پیرسینگ ناف
زنان باردار ممکن است مجبور باشند که هر گونه پیرسینگ را در دوران بارداری از روی ناف حذف کنند. اگر پیرسینگ ناف، تحت فشار قرار بگیرد، احتمال این وجود دارد که آن را پاره کند. ناف پاره یا آسیب دیده، ممکن است عفونت کند.
اگر پیرسینک کمتر از یکسال عمر دارد، ممکن است همچنان در حال بازسازی بافت باشد و ممکن است سوراخ آن بسته شود، بنابراین، زنان باید در این رابطه با پزشک خود صحبت کنند.

خطرات پیرسینگ ناف در بارداری
پیرسینگ ناف در بارداری موجب انقباض رحم و افزایش خطر سقط جنین می‌شود. از آنجایی که در دوران بارداری امکان بیهوشی برای زنان وجود ندارد، درد شدیدی نیز احساس می‌شود. بنابراین، هیچ کس نمی‌تواند واکنش بدن را پیش‌بینی کند. با توجه به فرآیند‌های شیمیایی بسیاری که در دوران بارداری در بدن زنان اتفاق می‌افتد، پیرسینگ ناف در بارداری هرگز توصیه نمی‌شود.

تاثیر پیرسینگ بر روی جنین
اگر پیرسینگ ناف پیش از بارداری انجام شده باشد، جایی برای نگرانی نیست. مدت زمان لازم برای تشکیل یک بافت پایدار در اطراف سوراخ ۱ تا ۲ سال است. با رعایت نکات بهداشتی در هنگام عمل، آسیبی به جنین شما در آینده نخواهد رسید.
اگر پیرسینگ ناف در بارداری انجام شود، بهبودی آن دشوار خواهد بود. در این دوران رحم رشد می‌کند و بر روی سوراخ روی شکم فشار می‌آورد و می‌تواند منجر به قرمزی، تورم و افزایش قطر سوراخ شود. اصطکاک بیش از حد زخم به وسیله لباس نیز موجب تحریک و فرسایش زخم می‌شود.
تضعیف سیستم ایمنی بدن در دوران بارداری و احتمال عفونت کردن زخم و عدم بهبودی سریع آن، می‌تواند عواقب خطرناکی در پی داشته باشد.
اگر تورم، قرمزی و یا خونریزی در محل زخم وجود دارد، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید تا به سرعت عفونت را درمان کرده و جنین را از عوارض جانبی آن محافظت کند.

درمان خانگی درد دور ناف در بارداری
درد دور ناف ممکن است در نوسان باشد، چون شما مراحل رشد را خیلی سریع تجربه می‌کنید. بعضی از زنان ممکن است به درد دور ناف خیلی زود عادت کنند، اما برخی دیگر درد در هفته‌های آخر تازه شروع می‌شود.
کاهش فشار روی شکم به بهتر شدن حس شما کمک می‌کند. سعی کنید به طرفین بخوابید و همزمان، با قرار دادن یک بالش زیر شکم، فشار را کاهش دهید. کمربند‌های پشتیبانی از مادران نیز در هنگام ایستادن به بهبود درد دور ناف و شکم کمک می‌کند.
اعمال کمپرس گرم یا سرد بر روی ناحیه‌ای که احساس درد یا خارش دارد، ممکن است ناراحتی را از بین ببرد. از کمپرس خیلی داغ یا کیسه یخی که درون حوله پیچیده نشده است استفاده نکنید، چرا که این باعث سوختگی یا حساسیت بیشتر ناحیه می‌شود.
اعمال لوسیون کالامین و ژل آلوئه ورا نیز ممکن است و دور ناف را بهبود ببخشد. اگر درد ناشی از فتق ناف نیست، ماساژ حاملگی نیز ممکن است به کاهش درد دور ناف کمک کند.
یک بررسی سیستماتیک نشان داد که ماساژ، از جمله ماساژ ارائه شده توسط همسر، باعث کاهش زیاد درد کمر و درد لگن می‌شود.

زمان مناسب در برابر این درد برای مراجعه به پزشک
اگر درد دور ناف را به همراه علایم زیر تجربه کردید، فورا به نزد پزشک بروید و یا با او تماس بگیرید:
- تب
- استفراغ
- تورم
- خونریزی
- گرفتگی و اسپاسم عضلات
در نظر داشته باشید که دردهای دور ناف در طول بارداری موقتی است و طی چند روز از بین می رود و بعد از فارغ شدن به طور کامل ناپدید می شوند.