روش نگهداری از دوقلوها، نکاتی کاربردی

دیدن دوقلوهایی که لباس یک رنگ پوشیده‌اند و به‌ هیچ‌عنوان نمی‌توان آن‌ها را از هم تشخیص داد، همه را سر ذوق می‌آورد. برخی هم با خود فکر می‌کنند این خانواده با یک تیر ۲ نشان زده و ۲ تا بچه شیرین دارد که با هم بزرگ می‌شوند و هم بازی یکدیگر در دوران کودکی و کمک و یار هم در دوران بزرگسالی خواهند بود اما همین با هم بزرگ‌شدن نکته‌ای است که باید به آن توجه کرد. مادری که نوزادی را به دنیا آورده و بزرگ کرده کاملا درک می‌کند که بزرگ کردن دوقلوها چه کار سختی است. درست است که والدین دوقلوها با شنیدن صدای خنده‌های فرزندان‌شان خستگی‌شان در می‌رود ولی در نهایت باید زحمت مضاعف بکشند و تمام مشکلاتی را که ممکن است یک فرزند داشته باشد اعم از بیماری، حمام کردن، تغذیه، آرام کردن و... را ضربدر ۲ کنند. دکتر سارا رحمتی رودسری، پزشک عمومی یکی از مادران دوقلویی است که درباره تمام زحمت‌ها و البته شیرینی‌های داشتن یک‌جفت دوقلو با شما صحبت می کند.

اگر فهمیدید مادر دوقلو هستید...
هر زنی هنگام اطلاع از بارداری‌اش بدون شک شوقی وصف‌ناپذیر وجودش را لبریز می‌کند و احساس مادر بودن ناخودآگاه قلبش را مالامال از عشق می‌کند؛ عشقی که با استرس شنیدن خبر سلامت و تشکیل قلب جنین توسط سونولوژیست در آمیخته است اما لحظه‌ای که سونولوژیست به مادر می‌گوید که به جای یک قلب، 2قلب در رحم او در حال ضربان است، چه احساسی پیدا می‌کند؟ دکتر رحمتی می‌گوید: «زمانی که پزشک خبر دو قلو بودن فرزندانم را به من داد ناخودآگاه اشک از چشمانم سرازیر شد و خداوند را برای عظمت بیکرانش شکر کردم اما این احساس که مسئولیت بزرگی بر دوشم افتاده است و باید مراقبت‌های مخصوصی را در دوران بارداری به عهده بگیرم بر استرسم افزود.» آنچه اهمیت دارد این است که بعد از اطلاع از دوقلو بودن فرزندان باید برنامه‌ریزی دقیقی برای تولد و البته بزرگ کردن آن‌ها صورت گیرد. با برنامه‌ریزی‌های کوتاه‌مدت و بلند‌مدت می‌توان این مهم را به انجام رساند. دکتر رحمتی معتقد است: «‌پس از تولد فرزندانم تا الان که آن‌ها یک ساله هستند با کمک‌های همسرم و مطالعات فراوان تجربیات مفیدی کسب کردم و تقریبا برای هر مشکل راهکارهایی را به دست آوردم.»

تغذیه مادر دوقلو‌ها چگونه باید باشد؟
مادر فرزندان دوقلو نسبت به مادران معمولی به انرژی بیشتری نیاز دارد، بنابراین حتما باید تغذیه کافی داشته باشد و ۲برابر مادران شیرده معمولی کالری دریافت کند. ضمن آن‌که باید حواسش باشد مواد غذایی را وارد بدن خود کند که در شیردهی بیشتر به نوزادان موثر است. از آنجا که دوقلوها معمولا کم وزن به دنیا می‌آیند به مادران توصیه می‌شود از هفته بیست‌و‌چهارم بارداری استراحت‌شان را بیشتر کنند و مراقبت‌های تغذیه‌ای خود را افزایش دهند. مادر دوقلوها در دوران بارداری در معرض کم‌خونی قرار دارد، بنابراین استفاده از مواد مغذی مانند مغزها می‌تواند در داشتن سلامت کافی موثر باشد. دکتر رحمتی می‌گوید: «استراحت و خواب کافی، مصرف غذا و مایعات مصرف‌نکردن سیگار و داروهای ضد حساسیت و استفاده از دانه‌های خوراکی مانند رازیانه و شنبلیله باعث افزایش شیر می‌شود. اگر به این نکات توجه شود تولید شیر در مادر دوقلو می‌تواند ۲تا ۳ برابر افزایش یابد.»

تغذیه دوقلوها چگونه باید باشد؟
نوزادان دوقلو هنگام تولد وزن کمتری نسبت به بقیه دارند. به همین دلیل تغذیه دوقلو‌ها نیاز به صبر و حوصله بیشتری دارد. دکتر رحمتی رعایت چند نکته را در تغذیه بهتر کودکان موثر می‌داند: « این‌گونه مادران نیاز به توجه و حمایت بیشتری از طرف همسر و بستگان دارند و ایجاد هر گونه شک و تردید و باورهای غلط در توانایی شیردهی آنان می‌تواند در تغذیه نوزادان خلل بزرگی وارد کند. قدرت مکش نوزادان دوقلو کم است و ممکن است کودک نتواند به راحتی شیر مادر را بخورد. اما مادر نباید ناامید باشد، بنابراین حوصله به خرج دادن و امتحان‌کردن مکرر می‌تواند موثر باشد.»

شیر دادن به دوقلوها فرق دارد؟
به گفته خانم دکتررحمتی، در صورتی که بدن شما شیر کافی را تامین نکند، می‌توانید با افزایش دفعات شیر دادن، این مشکل را برطرف کنید. شیر دادن به نوزادان به صورت همزمان، بهترین بهره‌وری را از وقت گران‌قیمت شما به همراه خواهد داشت.از آنجا که وقتی نوزادان دوقلو به دنیا می‌آیند کم وزن هستند، ممکن است در معرض افت قند خون قرار بگیرند بنابراین اگر شیر مادر کافی نباشد استفاده از شیر خشک اجتناب‌ناپذیر است اما توصیه می‌شود شیر خشک با سرشیشه به کودک داده نشود و از سرنگ‌های تزریق برای تغذیه کودک استفاده شود.

یکی از قل‌ها زیادی گریه می‌کند
گاهی اوقات یکی از دوقلو‌ها شروع به بی‌قراری و گریه می‌کند برای این کار باید ابتدا به سمت بچه آرام‌تر رفت، در این صورت حس حسادت فرزند بی‌قرار تحریک می‌شود و سعی می‌کند خود را در آغوش مادرش جای دهد. بچه‌هایی که یکی، 2سال اختلاف دارند حس حسادت را دارند اما این در دوقلوها به گونه دیگری است. هم حس حسادت وجود دارد و هم حس همدلی بسیار زیاد. دکتر رحمتی می‌گوید: «وقتی من برای آن‌ها کتاب می‌خوانم دوست دارند در بغل من باشند. بنابراین سعی می‌کنم یکی را روی یک زانو و دیگری را روی زانوی دیگر بگذارم و تعادل را در رفتار با آن‌ها رعایت کنم. اما با صحبت کردن می‌توان آن‌ها را از حسادت دور کرد. اگر بچه‌ای را که آرام است، بوس کنید آن یکی می‌فهمد به دلیل رفتار نادرستش مستحق بوسه نبوده است.»

خواباندن دوقلوها چطور باید باشد؟
مسئله مهمی که بعد از شیر دادن به دوقلوها اهمیت دارد، خواباندن دوقلو‌هاست. معمولا برنامه زمانی خواب دوقلوها از یکدیگر تبعیت نمی‌کند و برای تنظیم برنامه خواب‌شان باید به چند نکته مهم توجه کرد. دکتر رحمتی این نکات را توضیح می‌دهد: «می‌توان قبل از خواب آن‌ها برنامه‌ای مثل دوش آب گرم، بغل کردن، مالیدن پشت آن‌ها و آرام صحبت‌کردن فراهم کرد و اگر این برنامه به طور مرتب تکرار شود آن‌ها به تدریج یاد می‌گیرند که چه زمانی موقع خواب است. می‌توان آن‌ها را خواب‌آلوده قبل از آن‌که کاملا خواب‌شان ببرد به رختخواب منتقل کرد و اجازه داد تا خودشان به خواب بروند. حتی‌الامکان باید از بیدار کردن‌ دوقلوها طی شب اجتناب شود، همچنین می‌توان هنگام شیر دادن نور اتاق را کم کرد و پس از شیر دادن آن‌ها را به رختخواب بازگرداند.»

چگونه بر خستگی غلبه کنید؟
مادر باید حتما برنامه‌ای برای تنظیم خواب فرزندان داشته باشد و با مدل‌سازی و ایجاد یک عادت برای بچه‌ها آن‌ها را به خوابیدن در یک زمان معین عادت دهد، مثلا در یک ساعات معین با خواندن لالایی، پخش یک موسیقی ملایم، ماساژ ملایم پشت آنان، ایجاد ساعت خواب را برای آنان تداعی کند. در این صورت بعد از یک زمان معین آنان می‌آموزند که زمان خواب چه موقعی است و برای‌شان به صورت یک عادت می‌شود. همچنین مادران باید زمان تعویض بچه‌ها و تغذیه آن‌ها را همزمان کنند که در صورت رعایت این موارد مادر زمان آزاد بیشتری برای رفع خستگی به دست می‌آورد و می‌تواند کارهای شخصی خود را انجام دهد.

نکات تکمیلی
پوشک گرفتن دوقلوها باید چگونه باشد؟
روند کنار گذاشتن پوشک معمولا در دوقلو‌ها کند‌تر است ولی به محض یادگیری رفتن به دست‌شویی به علت رقابتی که بین‌شان است، مشکل حل می‌شود. پدر و مادر باید در فواصل مشخصی چه بچه‌ها بخواهند چه نخواهند آن‌ها را به دست‌شویی ببرند تا این‌که کم‌کم این مسئله برای‌شان جا بیفتد.

برای مهارت‌های زبانی چه کار باید کرد؟
رشد مهارت‌های زبانی در کودکان ضعیف‌تر است زیرا تک‌قلو‌ها تکلم را از پدر و مادرشان یاد می‌گیرند اما دوقلو‌ها حرف زدن را از یکدیگر یاد می‌گیرند و گا‌ها تلفظ به شکل غلط را از یکدیگر تقلید می‌کنند.

ویژگی‌های شیشه و پستانک در دوقلوها
باید برای دوقلو‌ها شیشه و پستانک جداگانه فراهم کرد و برای این کار می‌توان از رنگ‌ها و مارک‌های مختلف استفاده کرد تا با یکدیگر اشتباه نشوند زیرا بیماری‌ها از این طریق به‌راحتی قابل انتقال است.

نقش پدر در مراقبت از دوقلوها
پدر نقش بسیار مهمی در مراقبت از دوقلوها دارد و به گفته دکتر رحمتی اگر حمایت‌های پدر نباشد کار بسیار سخت خواهد شد. پدر هر چه آرام‌تر باشد و استرس را تشدید نکند، کودک آرام‌تر خواهد شد. گفته می‌شود در درمان کولیک اگر کودک آرام نشد در بغل پدر می‌تواند آرام بگیرد و پدر می‌تواند کودک را به قلبش بچسباند و این مسئله از لحاظ روانی بسیار تاثیرگذار است.

صبر و حوصله چقدر باید باشد؟
چیزی که پر واضح است این است که مادر دوقلو‌ها بودن صبر و حوصله خاص خود را می‌طلبد و با دوری کردن از استرس‌ها و ترس‌ها می‌توان به این وظیفه الهی نائل شد.

سخن آخر
چون فرشته‌های کوچک ما سید هستند، من به وضوح حضور و الطاف بی‌دریغ خداوند بزرگ را در مرحله به مرحله پرورش آن‌ها دیده‌ام و جا دارد از ته قلبم بگویم خداوندا، به این خاطر که ما را لایق این ۲ نعمت بزرگ دانستی شکرت همچنین از مادر، مادر همسر و به‌ویژه همسر خوب و فداکارم به خاطر همه زحمات و مهربانی‌شان صمیمانه تشکر و قدردانی می‌کنم زیرا هموار شدن این مسیر بدون همراهی و همدلی این عزیزان ممکن نبود.