تاثیر دیابت بارداری بر جنین

این نوع از دیابت را بعضی از خانمها در طول بارداری می گیرند. بین ۲ تا ۱۰ درصد از خانمهای بارداری که دچار این وضعیت می شوند آن را یکی از شایع ترین مشکلات سلامتی در دوران باردای می دانند.
دیابت بیماری پیچیده است، اما به طور مختصر می توان گفت شخصی به این بیماری دچار می شود که به طور غیر طبیعی حجم قند خون بالایی داشته باشد. زمانی که انسان غذایی می خورد دستگاه گوارش بیشترین قسمت غذا را به نوعی از قند که گلوکز نامیده می شود، تجزیه می کند. گلوکز وارد جریان خون شده و با کمک انسولین (هورمونی است که بوسیله پانکراس تولید می شود) سلولهای بدن از گلوکز مانند سوخت و تقویت کننده استفاده می کنند.

به هرحال اگر بدن انسان به اندازه کافی انسولین تولید نکند یا سلول های بدن نسبت به انسولین واکنش مناسبی نشان ندهد، مقدار زیادی از گلوکز به جای حرکت کردن در سلولها و تبدیل شدن به انرژی در خون باقی می ماند. زمانیکه خانمی باردار است تغییرات هورمونی می تواند واکنش سلولها نسبت به انسولین را کمتر کند. برای بسیاری از خانم هایی که قرار است مادر شوند این موضوع یک مشکل بزرگ محسوب نمی شود. هنگامی که بدن به انسولین بیشتر نیاز داشته باشد پانکراس مقدار بیشتری از آن را ترشح می کند. اما اگر پانکراس (لوزالمعده ) نتواند خود را با تقاضای افزایش انسولین در طول دوره بارداری مطابقت دهد حجم گلوکز خون خانم باردار بیش از اندازه بالا رفته و منجر به دیابت بارداری می شود.
بیشتر مادرانی که دچار دیابت بارداری می شوند دیابت آنها پس از تولد نوزاد از بین می رود اما چنانچه خانمی در بارداری قبلی خود دچار دیابت بارداری شده باشد احتمال ابتلا به این وضعیت در بارداری بعدی افزایش پیدا می کند و پس از آن به شکل دیابت در بدن او باقی خواهد ماند.

چگونه از ابتلا شدن به دیابت بارداری آگاه شویم
بهتر است از افزایش وزن مجاز در طول بارداری و میزان وزنی که خودتان در دوران بارداری بدست میاورید با خبر باشید. دیابت بارداری معمولا نشانه خاصی ندارد. به همین علت تمام خانم های باردار در طول هفته های ۲۴ تا ۲۸ بارداری آزمایش قند خون می دهند. به هر حال چنانچه خانمی در خطر ابتلا به دیابت یا نشانه هایی از آن (مثل وجود قند در ادرار) باشد پزشک متخصص آزمایش تست قند را در معاینات اولیه گرفته و مجدد آن را در بین هفته های ۲۴ تا ۲۸ از بارداری تکرار می کند

تاثیر دیابت بارداری بر حاملگی و جنین
بیشتر خانمهایی که در دوران حاملگی دچار دیابت بارداری می شوند نوزادان سالمی به دنیا می آورند. تغییر رژیم و ورزش ممکن است تنها فاکتورهای منظم نگه داشتن قند خون باشند اما در بعضی موارد درمان از طریق دارو انجام می شود. نکته مهم این است که سطح قند خون باید به شکل منظم مورد آزمایش قرار بگیرد زیرا کنترل ضعیف دیابت می تواند برای مادر و نوزاد عواقب کوتاه یا بلند داشته باشد.
چنانچه قند خون بیش از اندازه بالا باشد گلوکز بسیار بالا در نهایت وارد خون نوزاد می شود. زمانیکه این اتفاق می افتد پانکراس نوزاد به تولید انسولین بیشتر نیاز پیدا می کند تمام قندهای اضافه و انسولین می تواند علتی باشد تا نوزاد دچار اضافه وزن به ویژه در قسمت بالای بدن شود. این شرایط می تواند به آنچه که ماکروزومی گفته می شود منجر شود. نوزاد ماکروزومی ممکن است آنقدر بزرگ باشد که نتواند وارد کانال تولد شود. یا اینکه ممکن است سر نوزاد وارد کانال تولد شود اما بدن او بویژه شانه هایش در کانال گیر کند. در چنین شرایطی که دیستوشی شانه نامیده می شود پزشک متخصص از مانورهای ویژه یا سزارین جهت تولد نوزاد استفاده می کند.
گذشته از این مطلب نوزادانی که به علت حجم بالای قند خون مادر در دوران بارداری دارای چربی زیادی هستند اغلب در دوران کودکی و بزرگسالی نیز دچار اضافه وزن می شوند. مدت کوتاهی پس از تولد ممکن است قند خون نوزاد پایین باشد. علت آن این است که هنوز بدنش برای آنکه به گلوکز اضافه مادر واکنش نشان دهد انسولین اضافه تولید می کند. این شرایط زمانی پیش میاید که سطح قند خون مادر در طول بارداری به ویژه در هنگام زایمان بالا برود.
تیم اتاق عمل در زمان متولد شدن نوزاد قند خون نوزاد را آزمایش می کند و این آزمایش را از طریق گرفتن یک قطره خون از پاشنه پای نوزاد انجام می دهند. نوزاد بلافاصله پس از تولد می تواند غذا بخورد و ترجیحا بهتر است از شیر مادر برای تغذیه او استفاده شود زیرا شیر مادر از افت قند خون نوزاد جلوگیری می کند.
آزمایش قند خون نوزاد می تواند از مشکلات جدی مانند تشنج- کما- آسیب های مغزی که ممکن است در اثر کم توجهی اتفاق بیافتد جلوگیری کند. اگر قند خون مادر به خوبی تحت کنترل قرار نگیرد ممکن است نوزاد در هنگام تولد در خطر مشکلات تنفسی قرار بگیرد. این مشکل بویژه برای نوزادانی که زودتر از موعد به دنیا می آیند رخ می دهد. از دیگر مشکلاتی که در اثر کنترل ضعیف قند خون مادر ممکن است برای نوزاد به وجود بیاید زردی و افزایش خطر پلی سیتمی ( نوعی بیماری خونی است که در آن مغز استخوان بیش از حد مورد نیاز گلبول قرمز میسازد) و هیپوکلسمی(کمبود کلسیم در خون) است . همچنین عملکرد قلب نوزاد نیز تحت تاثیر قرار می گیرد مطالعات اخیر نشان داده است که بین دیابت بسیار بالای بارداری و تولد نوزاد مرده در ۲ ماه آخر بارداری ارتباط وجود دارد. در نهایت خانم های بارداری که دچار دیابت بارداری هستند در خطر ابتلا به پره اکلامپسی به ویژه آنهایی که قبل از بارداری بسیار چاق بوده یا قند خون آنها به خوبی کنترل نشده است قرار می گیرند.
چه کسانی در معرض ابتلا به دیابت بارداری قرار دارند
خانمهای بارداری که احتمال ابتلا به دیابت در آنها زیاد است عبارتند از:
- خانمهای چاق و مادرانی که دارای اضافه وزن هستند
- خانمهایی که در بارداری قبلی خود به دیابت بارداری مبتلا شده اند
- اگر در ادرار خانمها قند وجود داشته باشد
- چنانچه در بارداری قبلی نوزادی با وزن ۴ یا ۴.۵ کیلو به دنیا آورده باشند
- اگر در زایمان قبلی نوزاد مرده به دنیا آورده باشند
- قبلا نوزاد ناقص به دنیا آورده باشند
- با مشکل فشار خون بالا مواجه باشند
- اگر سن خانم باردار بالای ۳۵ سال باشد
- سابقه ابتلا به دیابت در خانواده یا اقوام نزدیک وجود داشته باشد

در زمان ابتلا به دیابت بارداری چه کار باید کرد
می توانید به شکل مستمر میزان گلوکز خود را با استفاده از دستگاه سنجش قند خون یا نوار در منزل چک کنید همچنین می توانید با توجه به قد و وزن خود از یک رژیم مناسب استفاده کنید. رژیم باید دارای تعادلی مناسب از پروتئین و چربی و همچنین کربوهیدراتها بوده و در عین حال ویتامین ها- مواد معدنی و کالری ها را نیز شامل شود تا بتواند سطح گلوکز را ثابت نگه دارد
ورزش کنید. مطالعات نشان می دهند ورزشهای مناسب و سبک به بدن کمک می کند تا به خوبی میزان گلوکز و قند خون را کنترل کند خانمهای بارداری که دچار دیابت بارداری هستند با مشورت پزشک روزانه ۳۰ دقیقه ورزش کنند. از ورزشهای مناسب در این دوران میتوان به ایروبیک و پیاده روی اشاره کرد.
در صورت لزوم از دارو استفاده شود. اگر خانم های باردار توانایی کنترل قند خون با رژیم را ندارند با مشورت و نظارت پزشک می توانند از دارو استفاده کنند. در حدود ۱۵ درصد از خانمهایی که مبتلا به دیابت بارداری هستند به دارو نیاز پیدا می کنند.

آیا احتمال دارد دیابت بارداری پس از تولد نوزاد نیز ادامه یابد
جواب این سوال بله است. احتمال بروز دیابت پس از بارداری نیز چنانچه هر کدام از این موارد در شما باشد وجود دارد.
- چنانچه دچار چاقی بیش از اندازه باشید.
- دیابت شدیدی در طول بارداری گرفته باشید.
- نتایج آزمایش گلوکز پس از زایمان به سرحد رسیده باشد.
پزشکان به خانم ها توصیه می کنند برای جلوگیری از رشد دیابت پس از بارداری وزن را پایین نگه داشته و از غذاهای سالم تغذیه کنند. هچنین به شکل مرتب ورزش کنند. به علاوه اگر نوزاد از شیر خود تغذیه کند مادر در برابر بعضی از مشکلات پس از زایمان و بارداری ایمن می شود. تحقیقات نشان داده است اگر مادران از شیر خود نوزادان را تغذیه کنند می توانند وزن خود را تا میزان قابل توجهی کاهش دهند. همچنین با این کار می توان از دیابت نوع دوم و بیماریهای قلبی و عروقی نیز جلوگیری کرد.