روشهای تربیت کودک، کدام بهتر است؟

تفاوت فاحشی بین فرزندسالاری و والدین سالاری نیست. در واقع عدم آموزش والدین در رابطه با نحوه تربیت کودک، می تواند به یکی از این دو بدل شود و در نهایت این خروجی کودک است که دچار مشکل خواهد شد. در واقع دو حیطه در نظام تربیتی والدین وجود دارد. یکی حیطه «عاطفی»، دیگری حیطه کنترل یا «اقتدار». بر اساس این دو حیطه شیوه های فرزندپروری به چهار دسته تقسیم می شوند.

شیوه های تربیت فرزند
۱ فرزندپروری مقتدرانه (علمی)
۲ فرزندپروری مستبدانه
۳ فرزندپروری سهل گیرانه
۴ فرزندپروری بی اعتنا

در سبک فرزندپروری «مقتدرانه»، گرما و محبت به همراه کنترل رفتار های کودک به تعادل رسیده اند و ثبات و پایداری والدین در رفتارشان با کودک احساس امنیت در کودک به وجود می آورد. این سبک باعث تولید کودکی خلاق، با اعتماد به نفس، با عزت نفس و مسوولیت پذیر می شود و تقریبا با هر سرشتی سازگار است.

در سبک فرزندپروری «مستبدانه»، گرما و محبت والدین کم است و در مقابل کنترل بر رفتار کودک شدت بیشتری دارد. این سبک، کودکانی دمدمی مزاج و پرخاشگر که دچار اختلالات رفتاری شدید هستند را تولید می کند و چنین کودکانی از امنیت کافی برخوردار نمی شوند.

در سبک فرزندپروری «سهل گیرانه»، گرما و محبت زیاد ولی کنترل و نظارت کم است. اینها کودکانی پرخاشگر و ناپخته و خارج از کنترل و اصطلاحا «لوس» تولید می کنند.در سبک فرزندپروری «بی اعتنا»، هم سطوح گرما و محبت پایین است، هم کنترل و نظارت. این والدین، کودکانی متوقع، سرکش و نافرمان تولید می کنند.

در دهه های اخیر جامعه انسانی دستخوش تغییرات بسیاری شده و تربیت کودکان برای والدین بسیار دشوار تر از نسل های گذشته شده. اگر یکی از مهم ترین دستاورد یک ازدواج را، فرزندان حاصل از آن در نظر بگیریم، به این نتیجه می رسیم که والدین باید آموزش ببینند و در تربیت کودک خود مهارت هایی به دست آورند تا بتوانند انسان های سالمی، به لحاظ روان به جامعه تحویل دهند. اگرچه همه ما پدر و مادر هستیم ولی این مهارت ها می تواند از ما پدر و مادر بهتری بسازد درست مانند اینکه همه ما می توانیم بدویم ولی یک دونده حرفه ای نیاز دارد مهارت های بیشتری به دست آورد.طبق مطالعات علمی به اثبات رسیده بیش از ۶۰ درصد شخصیت روانی انسان در شش سال اول تولد شکل می گیرد و این نشان دهنده اهمیت این بخش از زندگی انسان است.

هرچند تربیت فرزند امری است مستمر، اما این شش سال از مهم ترین و بنیادی ترین دوره های حیات هر فرد به حساب می آید، البته به این نکته توجه داشته باشید که هر زمانی والدین این آموزش ها را ببینند می توانند بخش عمده ای از گذشته کودک را جبران کنند. در واقع، کودکی نامناسب و روابط معیوب والدین و کودک، خاستگاه بسیاری از آسیب های روانی است و برای جلوگیری از صدمات روانی نسل های بعد نیز آموزش والدین مثمرثمر خواهد بود. آسیب های روانی همانند یک میراث شوم از نسل های متمادی به ما رسیده و تضاد قابل لمسی وجود دارد و آن اهمیتی است که دنیای مدرن امروز در کل به کودکان می دهد و بی توجهی که نسبت به آموزش والدین برای پرورش و رشد و سلامت روانی این موجودات می شود.

متاسفانه امروزه وقتی ما صاحب فرزندی می شویم بدون اینکه کوچک ترین اطلاعی از کلیدهای تربیتی داشته باشیم به روش آزمون و خطا تربیت کودک را شروع می کنیم و در اصل کلید های رفتاری آن را آنقدر دستکاری می کنیم تا بر آن تسلط یابیم. غافل از اینکه تسلط، آن هم به هر شیوه ای، تمام ساختار روانی کودک را در هم شکسته و از او هر چیز خواهد ساخت جز انسانی با روان سالم. بسیاری از رفتارهای نامناسب امروز ما، همین طور مشکلات عدیده روانی همچون اضطراب، افسردگی و… نشات گرفته از عدم سلامت روان ماست. پس بیاییم با هم تلاش کنیم تا این میراث شوم ناشی از عدم آگاهی پدران و مادرانمان را که از نسل های متمادی به ما به ارث رسیده را به کودکانمان منتقل نکنیم و با یادگیری علم «پدری و مادری (parenting)» فرزندانی با روان سالم به جامعه هدیه کنیم. در پایان باید گفت رابطه والدین با کودک درست مثل رابطه خورشید با زمین است. این فاصله نباید آنقدر کم باشد که بسوزاند و نه باید آنقدر زیاد که همه چیز یخ بزند و از بین برود.