حاملگی پوچ و علائم آن، چیست؟

شاید زمانی بوده که حتی نمی دانستید باردارید یا باردار بودید اما خبر بدی شنیده اید. «یک تخم پوچ در رحم شما وجود دارد» یا اینکه «هیچ جنینی در سونوگرافی دیده نمی شود.» به شدت ناراحت و آشفته می شوید. مفهوم این جملات را درک نمی کنید. مجبور می شوید دوباره سونوگرافی کنید. برای پیداکردن چیزی که اصلا وجود نداشته و سپس به شما گفته می شود که محتویات داخل رحم دفع خواهد شد. یا اینکه باید متحمل یک مداخله طبی یا جراحی شوید.

با وجود شرایط ناراحت کننده ای که برایتان پیش آمده باید گفت جای نگرانی نیست، شما تنها نیستید؛ ضمن اینکه دوباره می توانید باردار شوید، یک بارداری واقعی.
دکتر طاهره فروغی فر، متخصص زنان و زایمان و نازایی درباره بارداری پوچ یا تخم پوچ توضیحات مفیدی ارائه داده که حاصل آن را در ادامه می خوانید.

● تخم پوچ یا حاملگی پوچ چیست؟
پس از اینکه تخمک به وسیله اسپرم بارور شد، تخمک بارورشده در رحم به طور طبیعی لانه گزینی می کند و تقسیمات سلولی شروع می شود. تقسیم سلولی طبیعی باعث تشکیل جفت می شود اما در یک روند غیرطبیعی این امکان وجود دارد که تقسیم سلول های جنینی متوقف شده یا اصلا شروع نشود. جفت و کیسه بارداری وجود دارد، بدون اینکه جنینی در کار باشد. این وضعیت بارداری، جنین یا تخم پوچ نامیده می شود.

بارداری بدون جنین یا تخم پوچ اتافق شایعی در دوران بارداری یک زن به شمار می آید. طی دهه های گذشته که وسایل تشخیصی پیشرفته ای وجود نداشت، زنان زیدی دچار این نوع بارداری می شدند بدون اینکه بفهمند چه اتفاقی افتاده است. امروزه با پیشرفت روش های تشخیصی، بیشتر این نوع بارداری ها کشف می شوند. علت ۵۰ درصد سقط های سه ماهه اول، بارداری بدون جنین است.

● آیا علائم دارد؟

عقب افتادن قاعدگی

دردهای خفیف شکمی و احساس ناراحتی یا تورم در پستان ها

تست مثبت بارداری و تصور ذهنی یک بارداری طبیعی

لک بینی یا خونریزی خفیف واژینال

ترشحات واژینال خونابه ای یا قهوه ای

باوجود اینکه جنینی وجود ندارد، جفت به رشد خود ادامه می دهد و هورمون های بارداری، ترشح شده از جفت، وارد خون خانم باردار می شوند. بارداری بدون جنین فقط وقتی تشخیص داده می شود که سونوگرافی رحم انجام شود. در سونوگرافی یک کیسه حاملگی با قطر ۲۰ میلی متر یا بیشتر می بینیم؛ در حالی که جنین داخل آن وجود ندارد. معمولا توصیه می شود که سونوگرافی بعدی حدود ۱۰ تا ۱۴ روز بعد تکرار شود. در سونوگرافی بعدی هم جنینی دیده نخواهد شد. برای تایید بارداری بدون جنین، می توانیم تا هفته هفتم و هشتم بارداری و سونوگرافی نهایی، منتظر بمانیم.

● علت این عارضه چیست؟
شایع ترین علت می تواند ناهنجاری های کروموزومی تخمک بارور شده باشد. تعداد زیاد یا کم کروموزوم می تواند باعث توقف تقسیمات سلولی طبیعی شود. تریزومی های ۱۶ و ۲۲ را عامل بیشتر این مشکلات کروموزومی دانسته اند. علتش می تواند مربوط به کیفیت پایین تخمک (شاید با افزایش سن زن) و یا کیفیت پایین اسپرم باشد. گاهی سطح پایین هورمون ها (هورمون پروژسترون) برای حمایت از بارداری طبیعی را علت دیگری دانسته اند که البته احتمال آن کم است.

● چگونه می توان درمان کرد؟
گروهی از پزشکان معتقدند که وقتی تشخیص بارداری بدون جنین، تایید شد با گذشت زمان بدن زن باردار خود به خود توانایی دفع محتویات داخل رحم را خواهد داشت و نیازی به اقدام های درمانی مهاجم نخواهد بود.

اما توجه به این مساله ضروری است که دفع محصول های بارداری گاهی نیاز به گذشت زمان زیادی ارد و طی این مدت، زن باردار ممکن است دچار عفونت رحمی یا خونریزی شدید واژینال شود.

مداخله های پزشکی برای ختم بارداری بدون جنین می تواند به صورت درمان دارویی یا جراحی باشد. اگر شما در زمانی که منتشر دفع خود به خودی محتویات بارداری هستید، دچار خونریزی شدید (مصرف یک pad بهداشتی طی کمتر از یک ساعت)، نیاز به کورتاژ خواهید داشت.م دروصتریکه خونریزی شدید نیست می توان به جای انتظار کشیدن، از داروهای خوراکی یا واژینال، برای دفع، استفاده کرد. اگر خانم باردار بخواهد علت بارداری پوچ را پیدا کند، می توان اقدام به کورتاژ کرد و بافت خارج شده را به پاتولوژی ارسال کرد.

● آیا می توان پیشگیری کرد؟
متاسفانه در بسیاری از موارد نمی توانیم مانع از ایجاد تخم پوچ بشویم. تعدادی از زوج ها وقتی که چندبار سقط در مراحل اولیه ابرداری اتفاق می افتد سعی در یافتن علت آن می کنند و تست های ژنتیکی انجام می دهند. پزشکان معمولا پس از دو تا سه سقط متوالی، توصیه به بررسی های متخصصان برای یافتن علت می کنند؛ بررسی کروموزومی پدر و مادر و سایر تست های تشخیصی. بارداری بدون جنین، معمولا در بارداری بعدی تکرار نمی شود و فرد می تواند یک بارداری طبیع یرا تجربه کند.

ممکن است دو هفته پیس از سقط، فرد دوباره تخمک گذاری طبیعی داشته باشد. این ممکن است باعث یک بارداری ناموفق دیگر شود به دلیل اینکه رحم هنوز آماده لانه گزینی جنین بعدی نیست. بنابراین مدت چهار تا شش هفته پس از سقط، حتما یکی از روش های پیشگیری از بارداری را به کار ببرید. معمولا سه تا شش ماه پس از دفع بارداری پوچ، می توان بارداری موفقی را تجربه کرد. درصورتی که چندبار سقط در مراحل اولیه بارداری (یا بارداری بدون جنین) اتفاق افتاد، می توان درمورد استفاده از IVF (روش های درمانی کمک باروری) تصمیم گرفت.

باتوجه به اینکه سطح پایین هورمون پروژسترون طی بارداری میتواند باعث سقط شود، شاید استفاده از مکمل های پروژسترونی از ابتدای بارداری بعدی بتواند شانس بارداری موفق را بیفزاید. بارداری دبون جنین، حادثه ناراحت کننده ای در زندگی یک زن محسوب می شود.

شاید دیگران درک نکنند که شما برای چه غمگین هستید. آنها فکر می کنند شما برای چیزی سوگواری می کنید که اصلا وجود نداشته! درک این واقعیت که شاید جنینی وجود نداشته اما بارداری اتفاق افتاده است انتظار ناراحتی و آشفتگی پس از سقط را ملموس تر می کند.

به یاد داشته باشید که این مساله می تواند برای هر زنی اتفاق بیفتد. شاید درمورد خیلی ها اتفاق افتاده و باعث سقط شده، بدون اینکه کسی یا خودشان متوجه شوند. پس نگران نباشید، شما هم می توانید یک بارداری و بارداری های موفق دیگری را پس از یک بارداری بدون جنین تجربه کنید.