آلودگی هوا در دوران بارداری، سه ماهه اول

یکی مهم ترین موادی که در آلودگی هوا اهمیت خاصی دارد، گاز مونوکسید کربن است. این گاز جز سمی ترین گازها شناخته شده است، چون باعث کاهش خون رسانی اکسیژن به سایر ارگان های بدن می شود. بااین حال آلودگی هوا خیلی از افراد را مورد تهدید قرار می دهد که در رآس آنها بیماران قلبی و ریوی، کودکان و افراد مسن هستند. اما فراموش کنید که گروه بعدی که ممکن است در معرض خطر باشند، خانم های باردار هستند که در شکمشان جنین حمل می کنند. آلودگی هوا می تواند مشکل ساز باشد، برای همین در تمام دوران حاملگی این موضوع از اهمیت خاصی برخوردار است. چرا که گاز مونوکسید کربن می تواند از طریق جفت به جنین برسد و همان عوارضی را که برای یک فرد بالغ ایجاد می کند برای جنین هم به همراه داشته باشد که مهم ترین آن کمبود اکسیژن است.

در چند ماهگی به سر می برید؟!
علاوه بر مشکل کمبود اکسیژن، در سه ماهه اول حاملگی ( یعنی از هفته اول تا هفته 14 بارداری) اعضای جنین، اندام و ارگان های مختلف جنین( قلب، کلیه و ...) تشکیل می شوند. اما در تحقیقات نشان داده شده است مواد آلاینده (ناشی از آلودگی هوا، دود سیگار یا هر مسئله دیگری )قادر هستند روی تکامل ارگان های مختلف جنین عوارضی را برجای بگذارند که این حالت را تراتوژنسیتی ( مواد آلاینده در سه ماهه اول برای جنین تراتوژن هستند) می گویند که باعث ناهنجاری هایی در جنین می شود. همچنین با گذشت سه ماهه اول نمی توان توقع داشت که خطر آلودگی برای مادر و جنین برطرف خواهد شد؛ چرا که اختلال کمبود اکسیژن در ماه های بعدی بارداری بازهم به قوت خود باقی است. به طور کلی هوا آلوده و به دنبال آن کمبود اکسیژن در ماه های بعدی حاملگی باعث اختلال در تکامل مغز جنین و رشد سایر ارگان هایش می شود.

پس در سه ماهه اول اگر مادر در معرض هوای آلوده قرار بگیرد ممکن است باعث سقط یا به وجود آمدن ناهنجاری در جنین می شود و در ماه های بعدی ممکن است در رشد جنین اختلال ایجاد کند و نوزاد وقتی به دنیا می آید سایز کوچک تری نسبت به نوزادهای دیگر داشته باشد. به علاوه تکامل مغزشان هم دچار مشکل خواهد شد که روی هوش کودک در سال های بعد از تولد تاثیرخواهد گذاشت. در سه ماهه اول احتمال سقط در خانم هایی که در معرض آلودگی هوا قرار دارند بیشتر است. البته به طور کلی باید به این نکته اشاره کنم که عوارض ناشی از آلودگی هوا بسته به شدت آلودگی، سلامتی فرد و نوع آلاینده ها دارد، یعنی هرچه هوا آلوده تر و در مرحله اضطرار باشد عوارض احتمالی شدت پیدا می کنند.

تراتوژن چیست؟
تراتوژن ها به هر عاملی که در زمان تکامل و قبل از تولد تغییرات پایداری در شکل و عملکرد جنین ایجاد کنند، گفته می شوند. تراتوژن عاملی هستند که باعث ایجاد ناهنجاری در جنین می شوند و تراتوژن ها فقط در سه ماهه اول حاملگی ( تا ۱۲ یا ۱۴ هفته بارداری) اثر خود را اعمال می کنند. احتمال بروز نقایص مادرزادی از جمله مشکلات قلبی و عروقی، افزایش ناهنجاری های کروموزومی میکروسفالین، لب شکری و اختلال دستگاه گوارش و ... از جمله عوارض ناشی از تراتوژن هستند. اما بعد از هفته ۱۴ بارداری آلودگی می تواند عوارض دیگر را به همراه داشته باشد.

این عوارض فقط شامل مادران نمی شود!
به علاوه اگر آلودگی شدت پیدا کند، ممکن است اختلالاتی در تخمدان ها ایجاد شود و تخمک گذاری به درستی انجام نشود. همچنین فراموش نکنید که تا یک سال اول بعد از تولد مغز نوزاد هنوز در حال رشد است و اگر بعد از تولد نوزاد یا شیرخوار در معرض هوای آلوده قرار گیرد ممکن است باعث بروز مشکلاتی در زمینه مغزی برایش بشود.

علائم مسموعیت در مادران:
در مواقعی که مسمومیت خفیف باشد با علائمی مثل سرگیجه و تهوع همراه است اما اگر این مصمومیت شدت پیدا کند، در کنار علائم گفته شده خواب آلودگی و خستگی بدون هیچ علت خاصی و حتی تشنج و بیهوشی در این افراد بروز پیدا می کند و در آخر اگر به موقع رسیدگی صورت نگیرد ممکن است باعث مرگ شخص شود.

آلودگی هوا باعث ناباروری در آقایان می شود؟
در پاسخ به این سوال باید بگویم که تحقیقات زیادی در این زمینه صورت نگرفته است و نمی توان به طور قطعی اعلام کرد که آلودگی هوا روی باروری مردان تاثیر می گذارد. اما در تحقیقات، ذکر شده است آلودگی هوا باعث می شود که به اعضای مختلف بدن اکسیژن کافی نرسد که در این راستا اعضا را با کمبود اکسیژن مواجه می کند. اگر این روند ادامه داشته باشد ممکن است باعث از بین رفتن تدریجی برخی از اعضای بدن شوند. بیضه در آقایان و حتی تخمدان در خانم ها که نقش مهمی در باروری دارند بر اثر این مشکل ممکن است عمرشان کاهش پیدا کند یا با مشکل مواجه شوند که در این صورت نیاز به مراجعه به متخصص است.

توصیه متخصص زنان برای مادران باردار:
توصیه می شود در سه ماهه اول تا جایی که امکان دارد مادران باردار از منزل خارج نشوند و خروج خود را از خانه محدود کنند به حدی که برای انجام کارهای اضطراری از منزل خارج شوند. اما اگر در مواقع اضطراری یا برای مراجعه به پزشک نیاز شد که مادر از خانه خارج شود بهتر است از ماسک های مخصوص فیلتر دار N۹۵ استفاده کنند.همچنین داشتن تغذیه مناسب و سرشار از آنتی اکسیدان می تواند بسیار کمک کننده باشد.