هیپنوتیزم در کاهش درد زایمان، تاثیری دارد؟

هیپنوتیزم، حالت آرامش عمیق ذهنی و جسمی است که فرد هیپنوتیزم شده را قادر می‌سازد که به‌طور ویژه بر یک فکر یا احساس خاص تمرکز نماید و متوجه دیگر مسائل اطراف خود نشود. متخصصان می‌گویند در این شرایط، ذهن انسان نسبت به تغییر عقاید و رفتار بازتر است. هنگامی‌که یک خانم باردار زایمان خود را از طریق هیپنوتیزم انجام می‌دهد، در واقع احساس آرامش و امنیت را جایگزین احساس ترس و درد می‌کند.

هیپنوتیزم شدن به این‌صورت نیست که پزشک یک ساعت بند‌دار را جلوی چشم بیمار تاب بدهد تا احساس خواب به او دست بدهد. در معروف‌ترین برنامه‌های هیپنوتیزم برای زایمان، فرد یاد می‌گیرد که با تکنیک‌هایی مانند تنفس عمیق، تجسم، تصدیق و تایید و اسکریپ هیپنوتیزم، خود را هیپنوتیزم کند. برای مثال، خانمی که از این تکنیک استفاده می‌کند ممکن است بر صدای تنفس عمیق خود تمرکز کند که او را به سطح عمیق‌تری از هیپنوتیزم هدایت می‌کند، و تصور می‌کند که با هر تنفس، بچه به تولد نزدیک‌تر می‌شود.

در برنامه‌های هیپنوتیزم زایمانی، زن باردار و شخص همراه او می‌آموزند که در هنگام هیپنوتیزم از چه واژگانی استفاده کنند تا مواجهه با درد آسان‌تر شود. ممکن است برخی گمان کنند که تجربه‌ی چنین شرایط ذهنی‌ای بسیار عجیب و دور از ذهن است، اما متخصصان هیپنوتیزم بر این باورند که این شرایط در زندگی روزانه‌ی همه افراد پیش می‌آید. رویاپردازی، غرق شدن در داستان یک کتاب یا فیلم، یا رانندگی کردن و رسیدن به جایی بدون آن‌‌که خاطره‌ای از آن در ذهن باقی‌مانده باشد؛ همه‌ی این‌ها نمونه‌هایی از شرایط هیپنوتیزم مغزی در طول روز است. هم‌چنین، متخصصان می‌گویند که در هنگام هیپنوتیزم نمی‌توان فرد را مجبور به کاری کرد که خلاف میل او باشد.

تاثیر هیپنوتیزم در زایمان چه مقدار است؟
ارزش‌گذاری علمی برای روش‌های درمانی مانند هیپنوتیزم، بسیار دشوارتر از ارزش‌گذاری و بررسی میزان تاثیر داروها و روش‌های دیگر پزشکی است. در واقع، مطالعات بیشتری لازم است تا بتوان کمیت و کیفیت تاثیر هیپنوتیزم را بررسی نمود اما به‌طور کلی، زنانی که با روش هیپنوتیزمی زایمان کرده‌اند، نیاز کمتری به داروهای مسکن داشته‌اند و شدت درد آن‌ها کم بوده است.

طرفداران هیپنوتیزم زایمانی، قول یک زایمان بدون درد را نمی‌دهند اما میزان ناراحتی و فشار در هنگام زایمان به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد. در واقع میزان استفاده از اپیدورال در افرادی که هیپنوتیزم را انتخاب می‌کنند بسیار کم می‌شود. احساس درد و شدت آن به یادگیری هیپنوتیزم و تمرین و اجرای صحیح آن از سوی فرد بستگی دارد. اگر این موارد به درستی انجام شود، زایمان آسان‌تر خواهد شد. در بسیاری از موارد که فرد هیپنوتیزم را انتخاب کرده است، در نهایت اپیدورال نیز درخواست می‌شود اما مقدار آن کم است و فرد نیز هم‌چنان در شرایط پایدارتر و آرام‌تری به‌سر می‌برد. تمرین هیپنوتیزم پیش از زایمان، می‌تواند فرد را برای تجربه‌ی زایمان آرام‌تر و بهتری آماده نماید.

هیپنوتیزم در هنگام زایمان چطور عمل می‌کند؟
توضیحات بسیاری در مورد روند هیپنوتیزم در هنگام زایمان ارائه شده است. یکی از نظریه‌ها چنین تشریح می‌کند که هنگامی‌که یک زن در هنگام زایمان احساس ترس می‌کند، بدن او هورمون‌های استرس را آزاد می‌کند که منجر به پاسخ "مقابله یا گریز" در بدن می‌شوند. این مسئله باعث انقباض ماهیچه‌ها می‌شود و روند زایمان را دچار اختلال می‌کند. با آموزش احساس امنیت و تولد در آرامش به ضمیر ناخودآگاه، فرد می‌تواند از رفتن به حالت "مقابله یا گریز" جلوگیری کند و زایمان راحت‌تر انجام شود.

ضمیر ناخودآگاه مسئول بسیاری از عملکردهای جسمی ما است، هم‌چنین سیستم اعتقادی نیز تحت مسئولیت ضمیر ناخودآگاه است. در این شرایط آرامش، ذهن مادر را با تصاویر مثبت و مربوط به زایمان پر می‌کنند تا هنگام زایمان این تصاویر را به خاطر بی‌آورد. این روش می‌تواند نیروهای مثبت ذهن را با بدن طبیعی و فیزیکی ارتباط دهد. طرفداران این روش می‌گویند که زن‌ها می‌توانند به قدری به این شرایط هیپنوتیزمی پاسخ دهند که هورمون‌های "احساس خوب" مانند اندورفین و سروتونین در هنگام زایمان در بدن ترشح شود. این هورمون‌ها باعث استراحت ماهیچه‌ها و سیستم عصبی می‌شود و بدین ترتیب، فرد درد کمتری را احساس می‌کند (در برخی موارد، هیچ دردی احساس نمی‌شود).

البته نظریه‌ی جلوگیری هیپنوتیزم از به وجود آمدن شرایط "مقابله یا گریز" هنوز در مطالعات علمی تایید نشده است. اما طبق نظر کلی متخصصان در مورد ساز و کار و عملکرد بدن، این نظریه کاملا بامعنی است. برای مثال، آرامش می‌تواند سطح هورمون استرس را در بدن پایین بیاورد و هرچه این هورمون در بدن کمتر باشد، انقباضات رحمی راحت‌تر ایجاد می‌شوند؛ هورمون‌های استرس و ترس در سطح بالا نیز زایمان را کند یا متوقف می‌سازد. هم‌چنین، طبق مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۰ صورت گرفته است، تاثیر واژگان بر میزان احساس درد بسیار زیاد است؛ برای مثال اگر پزشک در هنگام تزریق داروی بی‌حسی به فرد بگوید "درد زیادی خواهد داشت" یا "تجربه‌ی دردناکی خواهد بود"، او درد بیشتری را تجربه خواهد کرد؛ اما به کارگیری واژگان و جملات ملایم‌تر درد فرد را کاهش می‌دهند. در واقع، کلماتی که استفاده می‌کنیم بسیار قدرتمند هستند.

مزایای هیپنوتیزم در هنگام زایمان چیست؟
اگرچه هنوز هم مطالعات بیشتری باید صورت گیرد، اما برخی مطالعات نشان داده‌اند که استفاده از هیپنوتیزم در هنگام زایمان باعث می‌شود فرد داروی مسکن کمتری مصرف کند و شدت درد او نیز پایین‌تر است. برخی از مادران که از روش هیپنوتیزم استفاده کرده‌اند درد بسیار کمی را تجربه کرده‌اند و در بعضی موارد هیچ دردی مشاهده نشده است.

گزارش‌هایی نیز در این مورد وجود دارد که عدم موفقیت هیپنوتیزم را اعلام کرده‌اند. طبق این گزارش‌ها، هیپنوتیزم می‌تواند گزینه‌ی مناسبی برای مادرانی باشد که می‌خواهند داروی کمتری مصرف کنند؛ و بر خلاف دارو، هیپنوتیزم هیچ‌گونه عوارض جانبی و خطری ندارد. برنامه‌های مربوط به زایمان از طریق هیپنوتیزم، زایمان را ملایم‌تر و راحت‌تر جلوه می‌دهند و به زنان باردار می‌آموزند که بر بدن و ذهن خود تکیه کنند.

هیپنوتیزم در هنگام زایمان برای چه کسانی توصیه نمی‌شود؟
اگر فرد بتواند زمان و بودجه‌‌ی مورد نیاز را تقبل کند، هر کسی می‌تواند از هیپنوتیزم استفاده کند. تنها ماده‌ی اولیه‌ی مورد نیاز برای انجام هیپنوتیزم، خواست فرد و قبول کردن و باور داشتن به هیپنوتیزم است. در واقع، کسانی که با هیپنوتیزم به نتیجه‌ی مطلوب نمی‌رسند در سیستم اعتقادی خود به‌طور کامل به آن ایمان و باور ندارند. اگرچه بسیاری از مادران به منظور اجتناب از مصرف دارو، این روش را انتخاب می‌کنند اما این روش در مورد مداخلات پزشکی یا حتی سزارین نیز کاربرد دارد.

معایب هیپنوتیزم زایمانی چیست؟
یادگیری شخصی هیپنوتیزم نیازمند زمان و هزینه است. هیپنوتیزم زایمانی در دوره‌های آموزشی خاصی تعلیم داده می‌شود و بعد از کلاس نیز باید در خانه تمرین شود. با توجه به محل زندگی، این برنامه می‌تواند از 200 تا 500 دلار هزینه داشته باشد. از آنجایی‌که اکثر خانم‌هایی که هیپنوتیزم را انتخاب می‌کنند انتظار یک زایمان بدون دارو را دارند، اگر مجبور به استفاده از اپیدورال را دارو در هنگام زایمان شوند احساس ناامیدی خواهند کرد.