علت نازایی در زنان چیست؟
علل ناباروری می تواند مربوط به زن یا مرد یا هر دو باشد.
تعریف ناباروری
ناباروری را این طور تعریف کرده اند: «ناتوانی یک زوج در باردار شدن پس از یک سال رابطه جنسی بدون جلوگیری از بارداری».
علل ناباروری می تواند مربوط به زن یا مرد یا هر دو باشد. حدود40 % از مشکلات ناباروری مربوط به مردان، 40 درصد مربوط به زنان و 10 درصد مربوط به هر دو است. در حدود 10 درصد از زوجین نیز علت ناباروری مشخص نیست.
به عبارت دیگر در این زوج ها هر دو نفر با توجه به انجام آزمایش های موجود مشکلی ندارند ولی به علل نامشخصی بچه دار نمی شوند. ناباروری علل مختلفی دارد و در بسیاری از بیماران، ناباروری ممکن است بیش از یک علت داشته باشد.لذا نیاز به ارزیابی کامل دارند. علل شایع ناباروری عبارتند از غیرطبیعی بودن اسپرم( 35 درصد ) ، نارسایی تخمک و تخمدان ( 25 درصد)، چسبندگی های لگن، آندومتریوز، نارسایی لوله های فالوپ (لوله های رحمی ) و مشکلات رحمی(25 درصد) ، در 10 تا 15 درصد زوجین عامل بخصوصی را نمی توان به عنوان علت ناباروری تشخیص داد. اغلب آزمایش های مورد نیاز برای ارزیابی ناباروری را باید در زمان های معینی در طول سیکل قاعدگی انجام داد و تا نتیجه آزمایش ها مورد بررسی قرار نگیرند، درمان به ندرت موثر واقع می شود. نکته مهم تر این که لازمه موفقیت در انجام حاملگی همکاری نزدیک بین زوجین و تیم پزشکی است.
شرایط لازم برای باروری طبیعی چیست؟
مرد باید به اندازه کافی اسپرم های طبیعی و متحرک تولید کند.
اسپرم باید در واژن زن ذخیره شود تا در زمان مناسب در طی سیکل قاعدگی یعنی وقتی که اسپرم ها قادرند، در مخاط رحم نفوذ کرده به درون رحم و لوله های فالوپ (لوله های رحم) صعود و تخمک را بارور کنند.
زن باید تخمک سالم و رسیده را تولید و از تخمدان ها آزاد کند. پس از رها سازی تخمک از تخمدان، تخمک باید از لوله های فالوپ به سمت داخل رحم حرکت کند تا بتواند با اسپرم مواجه شده و بارور شود.
تخمک بارور شده باید به درون رحم حرکت کرده و در درون آندومتر آماده قرار گیرد (در درون لایه های رحم) تابتواند برای رشد یشتر، تغذیه شود.
علل ناباروری در زنان
اختلال در تخمک گذاری
اختلال در تخمک گذاری، علت عمده ناباروری در زنان است. بدون عمل تخمک گذاری لقاح انجام نمی شود و بنابراین زن باردار نمی شود. بعضی از زن ها ممکن است تخمک گذاری نکنند و یا به طور نامنظم و کم تخمک گذاری کنند و بنابراین ممکن است یا عادت ماهیانه نداشته باشند و یا عادت ماهیانه آنها کم و نامنظم باشد و حتی بعضی خانم ها با آن که دارای عادت ماهیانه منظم هستند، دارای اختلال در تخمک گذاری باشند.
اختلال در لوله های رحمی
در بعضی زنان، لوله های رحمی به طور کامل و یا ناقص بسته است. در نتیجه اسپرم به تخمک نمی رسد. بسته بودن لوله های رحمی می تواند به دلیل عفونت، آندومتریوز و یا چسبندگی هایی پس ازعمل جراحی باشد. هم چنین ممکن است این لوله ها پس از یک حاملگی خارج رحمی بسته شوند. در کشورهای در حال توسعه نسبت به کشورهای توسعه یافته به علت شیوع بیماری های عفونی دستگاه تولیدمثلی، میزان اختلال در لوله های رحمی بیشتر است.
آندومتریوز
آندومتریوز، حالتی است که در آن سنگفرش رحم (آندومتر) رشد م یکند و از رحم هم فراتر می رود و لوله های رحمی را نیز می پوشاند و حتی آنها را می بندد و در عمل تخمک گذاری اختلال بهوجود می آید.
اختلال در گردن رحم و رحم
ناهنجاری های گردن رحم می تواند سبب ناباروری شود که از آن جمله می توان به مشکلات مربوط به ساختمان بدن، عفونت های گردن رحم و یا کیفیت نامناسب ترشحات رحم اشاره کرد. از طرفی تومورهای بدخیم رحم و یا بعضی جای زخم های موجود در دیواره رحم مسبب ناباروری است.
مشکلات دستگاه ایمنی
مشکلات مربوط به دستگاه ایمنی بدن و عوامل ایمونولوژیک نقش مهمی در ایجاد ناباروری دارند. تشخیص و درمان این گونه بیماران مشکل است. در بعضی خانم ها، علیه اسپرم مرد ماده ای بنام آنتی بادی ترشح می شود که اسپرم ها را از بین می برد و یا آنها را غیرفعال می کند و یا حتی سبب سقط خود به خود در بعضی از آبستنی ها می شود.
علل ناباروری ژنتیکی
علل ناباروری اعم از مشکلات هورمونی و چاقی تا غیر طبیعی بودن سلول های جنسی ( تخمک و اسپرم ) همگی می تواند به نوعی تحت تأثیر عوامل ژنتیکی باشد. برای مثالا استعداد چاقی، ابتلا به عفونت و حتی لزوم انجام یک جراحی که به ناباروری می انجامد، همگی هر چند کوچک می توانند به عوامل ژنتیکی مربوط باشند. امروزه مطالعات بر روی ژن های خاص در انسان و مدل های آزمایشگاهی تا حدودی تاثیر عوامل ژنتیکی بر ناباروری را آشکار ساخته اند.
عوامل ناشناخته
گاه ممکن است پس از یک معاینه دقیق پزشکی، زن و شوهر کاملا سالم تشخیص داده شوند ولی به علل ناشناخته بارور نشوند. اگرچه معمولا بعد از دو سال تعداد زیادی از این زوج ها بچه دار می شوند، اما تعدادی از آنها حتی بعد از گذشت سه سال بدون استفاده از روش های پیشگیری بچه دار نمی شوند، در این صورت باید تحت درمان قرار بگیرند.
درمان نازایی
بر حسب علل نازایی در حال حاضر درمان های متعددی در دسترس است، از جمله واریکوسلکتومی، بازسازی لوله ای، باروری آزمایشگاهی، انتقال رویان ( IVF )،
انتقال سلول جنسی به درون لوله، تزریق داخل سیتوپلاسم اسپرم،تلقیح داخل رحمی ( IUI ) ، درمان آنتی بادی های ضد اسپرم، میومکتومی، بروموکریپتین و....
ناباروری را این طور تعریف کرده اند: «ناتوانی یک زوج در باردار شدن پس از یک سال رابطه جنسی بدون جلوگیری از بارداری».
علل ناباروری می تواند مربوط به زن یا مرد یا هر دو باشد. حدود40 % از مشکلات ناباروری مربوط به مردان، 40 درصد مربوط به زنان و 10 درصد مربوط به هر دو است. در حدود 10 درصد از زوجین نیز علت ناباروری مشخص نیست.
به عبارت دیگر در این زوج ها هر دو نفر با توجه به انجام آزمایش های موجود مشکلی ندارند ولی به علل نامشخصی بچه دار نمی شوند. ناباروری علل مختلفی دارد و در بسیاری از بیماران، ناباروری ممکن است بیش از یک علت داشته باشد.لذا نیاز به ارزیابی کامل دارند. علل شایع ناباروری عبارتند از غیرطبیعی بودن اسپرم( 35 درصد ) ، نارسایی تخمک و تخمدان ( 25 درصد)، چسبندگی های لگن، آندومتریوز، نارسایی لوله های فالوپ (لوله های رحمی ) و مشکلات رحمی(25 درصد) ، در 10 تا 15 درصد زوجین عامل بخصوصی را نمی توان به عنوان علت ناباروری تشخیص داد. اغلب آزمایش های مورد نیاز برای ارزیابی ناباروری را باید در زمان های معینی در طول سیکل قاعدگی انجام داد و تا نتیجه آزمایش ها مورد بررسی قرار نگیرند، درمان به ندرت موثر واقع می شود. نکته مهم تر این که لازمه موفقیت در انجام حاملگی همکاری نزدیک بین زوجین و تیم پزشکی است.
شرایط لازم برای باروری طبیعی چیست؟
مرد باید به اندازه کافی اسپرم های طبیعی و متحرک تولید کند.
اسپرم باید در واژن زن ذخیره شود تا در زمان مناسب در طی سیکل قاعدگی یعنی وقتی که اسپرم ها قادرند، در مخاط رحم نفوذ کرده به درون رحم و لوله های فالوپ (لوله های رحم) صعود و تخمک را بارور کنند.
زن باید تخمک سالم و رسیده را تولید و از تخمدان ها آزاد کند. پس از رها سازی تخمک از تخمدان، تخمک باید از لوله های فالوپ به سمت داخل رحم حرکت کند تا بتواند با اسپرم مواجه شده و بارور شود.
تخمک بارور شده باید به درون رحم حرکت کرده و در درون آندومتر آماده قرار گیرد (در درون لایه های رحم) تابتواند برای رشد یشتر، تغذیه شود.
علل ناباروری در زنان
اختلال در تخمک گذاری
اختلال در تخمک گذاری، علت عمده ناباروری در زنان است. بدون عمل تخمک گذاری لقاح انجام نمی شود و بنابراین زن باردار نمی شود. بعضی از زن ها ممکن است تخمک گذاری نکنند و یا به طور نامنظم و کم تخمک گذاری کنند و بنابراین ممکن است یا عادت ماهیانه نداشته باشند و یا عادت ماهیانه آنها کم و نامنظم باشد و حتی بعضی خانم ها با آن که دارای عادت ماهیانه منظم هستند، دارای اختلال در تخمک گذاری باشند.
اختلال در لوله های رحمی
در بعضی زنان، لوله های رحمی به طور کامل و یا ناقص بسته است. در نتیجه اسپرم به تخمک نمی رسد. بسته بودن لوله های رحمی می تواند به دلیل عفونت، آندومتریوز و یا چسبندگی هایی پس ازعمل جراحی باشد. هم چنین ممکن است این لوله ها پس از یک حاملگی خارج رحمی بسته شوند. در کشورهای در حال توسعه نسبت به کشورهای توسعه یافته به علت شیوع بیماری های عفونی دستگاه تولیدمثلی، میزان اختلال در لوله های رحمی بیشتر است.
آندومتریوز
آندومتریوز، حالتی است که در آن سنگفرش رحم (آندومتر) رشد م یکند و از رحم هم فراتر می رود و لوله های رحمی را نیز می پوشاند و حتی آنها را می بندد و در عمل تخمک گذاری اختلال بهوجود می آید.
اختلال در گردن رحم و رحم
ناهنجاری های گردن رحم می تواند سبب ناباروری شود که از آن جمله می توان به مشکلات مربوط به ساختمان بدن، عفونت های گردن رحم و یا کیفیت نامناسب ترشحات رحم اشاره کرد. از طرفی تومورهای بدخیم رحم و یا بعضی جای زخم های موجود در دیواره رحم مسبب ناباروری است.
مشکلات دستگاه ایمنی
مشکلات مربوط به دستگاه ایمنی بدن و عوامل ایمونولوژیک نقش مهمی در ایجاد ناباروری دارند. تشخیص و درمان این گونه بیماران مشکل است. در بعضی خانم ها، علیه اسپرم مرد ماده ای بنام آنتی بادی ترشح می شود که اسپرم ها را از بین می برد و یا آنها را غیرفعال می کند و یا حتی سبب سقط خود به خود در بعضی از آبستنی ها می شود.
علل ناباروری ژنتیکی
علل ناباروری اعم از مشکلات هورمونی و چاقی تا غیر طبیعی بودن سلول های جنسی ( تخمک و اسپرم ) همگی می تواند به نوعی تحت تأثیر عوامل ژنتیکی باشد. برای مثالا استعداد چاقی، ابتلا به عفونت و حتی لزوم انجام یک جراحی که به ناباروری می انجامد، همگی هر چند کوچک می توانند به عوامل ژنتیکی مربوط باشند. امروزه مطالعات بر روی ژن های خاص در انسان و مدل های آزمایشگاهی تا حدودی تاثیر عوامل ژنتیکی بر ناباروری را آشکار ساخته اند.
عوامل ناشناخته
گاه ممکن است پس از یک معاینه دقیق پزشکی، زن و شوهر کاملا سالم تشخیص داده شوند ولی به علل ناشناخته بارور نشوند. اگرچه معمولا بعد از دو سال تعداد زیادی از این زوج ها بچه دار می شوند، اما تعدادی از آنها حتی بعد از گذشت سه سال بدون استفاده از روش های پیشگیری بچه دار نمی شوند، در این صورت باید تحت درمان قرار بگیرند.
درمان نازایی
بر حسب علل نازایی در حال حاضر درمان های متعددی در دسترس است، از جمله واریکوسلکتومی، بازسازی لوله ای، باروری آزمایشگاهی، انتقال رویان ( IVF )،
انتقال سلول جنسی به درون لوله، تزریق داخل سیتوپلاسم اسپرم،تلقیح داخل رحمی ( IUI ) ، درمان آنتی بادی های ضد اسپرم، میومکتومی، بروموکریپتین و....
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼