زایمان و بعد از آن، اطلاعات مفید

دو ماه اول پس از زایمان که به آن دوره نفاس گفته می شود، در مقایسه با دوران بارداری نسبتا ساده تر بوده، اما تغییرات فیزیولوژیک زیادی در آن رخ می دهد. برخی صرفا سبب ناراحتی مادر می شود، اما احتمال بروز عوارض جدی نیز وجود دارد. در ذیل تغییراتی که در ساختار بدن مادر در این دوران صورت می گیرد را به طور خلاصه اشاره می کنیم. دکتر اعظم میری-دارای بورد تخصصی جراحی زنان در این باره اطلاعات مفیدی را در اختیار شما قرار می دهد.

سیستم ادراری- تناسلی
حدود یک ماه طول می کشد تا رحم به نزدیک اندازه قبلی خود برگردد. پس از زایمان، انقباضات رحمی به صورت متناوب و مخصوصا با شیردهی به نوزاد رخ می دهد که نسبت به درد زایمان خفیف تر بوده ولی با افزایش تعداد زایمان ها شدیدتر بوده و باعث دردهای دوره ای بعد از زایمان می شود. درجاتی از شل و فراخ شدگی واژن، آسیب دیدگی کف لگن و افزایش استعداد برای افتادگی و بی اختیاری ادرار و مدفوع ایجاد می شود که با ورزش های مخصوص و لیزر درمانی بهبود می یابد. ترشحات واژینال دارای مقادیر متغیری است که ابتدا قرمز و پس از چندروز زرد و سپس به سفیدی می گراید، اما بدون سوزش و خارش می باشد.
خون ریزی بعد از زایمان به دو دسته زودرس (۲۴ ساعت اول بعد از زایمان) و تاخیری (پس از ۲۴ ساعت اول تا سه ماه بعد از زایمان) تقسیم می گردد. بدیهی است خون ریزی زودرس که در زمان حضور بیمار در بیمارستان اتفاق می افتد، دلایل بسیار مهمی داشته و تحت نظر مستقیم پزشک درمان می شود.

دلایل خون ریزی تاخیری بعد از زایمان عبارتند از:

۱- عفونت رحم

۲- باقی ماندن بخشی از جفت که ایجاد پولیپ رحمی می کند.

۳- بیماری های انعقادی مادر، نظیر فون ویلبراند و...

۴- مصرف برخی از داروهای گیاهی و شیمیایی

۵- اختلالات هورمونی نظیر بیماری تیروئید یا باقی ماندن اثر هورمون حاملگی در خون

۶- مول (بچه خوره)

۷- موارد دیگر.

در دوره نفاس به دلیل اتساع مجاری ادراری و عدم حساسیت نسبی مثانه در برابر افزایش فشار داخلی تخلیه ادرار ممکن است به صورت ناکامل صورت گرفته و فرد را مستعد عفونت ادراری کند.
همچنین 24 ساعت پس از زایمان، می توان از لگن آب گرم استفاده نمود. قاعدگی ممکن است تا دوماه اول پس از زایمان به صورت نامنظم باشد، لیکن درصورت خون ریزی پیش از قاعدگی می بایست با پزشک تماس گرفته شود. همچنین، ممکن است تا حتی 18 ماه پس از زایمان هیچ گونه قاعدگی رخ ندهد.
اما نباید فراموش کرد که به دلیل شروع تخمک گذاری از هفته سوم پس از زایمان، حتی در زنان شیرده، داشتن یک روش جلوگیری ضروری است. روش جلوگیری می تواند طبیعی، یا به صورت استفاده از کاندوم، یا IUD و یا استفاده از داروهای صرفا پروژسترونی (آمپول سه ماهه، قرص شیردهی) باشد.
پس از زایمان و به خصوص در مادران شیرده به علت تغییرات هورمونی، مادر ممکن است، حین مقاربت دچار احساس سوزش، خشکی و درد شود که می توان از کرم های موضعی استروژن، لوبریکانت به همراه لیزردرمانی بهره گرفت. شروع مقاربت براساس تمایل و راحتی مادر معمولا 3 تا 4 هفته پس از زایمان می تواند از سر گرفته شود.