پولیپ رحم و فیبرم با درمان گیاهی

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: آیا مواردی چون پولیپ رحم و فیبرم و آندرمتریوز با درمان طب سنتی و داروگیاهی درمان می شود یا نه؟ و درمان پزشکی آن ها به چه صورت است؟

پاسخ دکتر راحله الوندی، متخصص زنان و زایمان:
در ابتدا باید گفت که در صورتی که امکان مراجعه به پزشک متخصص طب سنتی دارید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. زیرا اغلب زنانی که به فیبروم مبتلا می­ شوند، سوء مزاج­ های عمومی نیاز به درمان هم دارند که سبب پدید آمدن توده فیبروم شده است.

اعتقادی که در طب سنتی برای درمان فیبرم وجود دارد، آن است که در مخلوط کن ۵ گرم برگ گردو را با یک لیوان آب مخلوط کرده و در ۲۴ ساعت نصف تا دو سوم آن را با کمی قند میل کنید. این کار را از روز پاک شدن یا ۵ روز بعد از شروع قاعدگی تا ۲۵ روز انجام دهید. همچنین عرق بومادران شبی یک لیوان به همراه کمی عسل و روغن مالی شکم و زیر شکم با مخلوطی از روغن سیاهدانه و روغن از جمله توصیه های طب سنتی برای درمان پولیپ رحمی است. آندومتریوز نیز با رعایت رژیم غذایی مناسب قابل پیشگیری و درمان است.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
به رشد بیش از حد و غیر سرطانی بافت داخلی یا خارجی رحم فیبروم رحم می گویند. به عبارتی فیبروم رحم یا تومور خوش خیم عضله ی صاف رحم شایع ترین تومور لگنی در بین خانم ها است.
در این بیماری سلول های ماهیچه ای و دیگر بافت هایی که دیواره ی رحم را می سازند غده هایی غیر سرطانی درون دیواره ی رحم و پیرامون آن می سازند.

چه افرادی دچار فیبروم رحم می شوند؟
فیبروم رحم مشکل بسیار شایعی است. در واقع بیشتر خانم ها در مرحله ای از زندگی شان دچار فیبروم رحم می شوند. فیبروم رحم در بیشتر خانم ها بسیار کوچک است و ممکن است شخص اصلا متوجه مشکلی نشود.
علت ایجاد فیبروم رحم هنوز مشخص نیست ولی به نظر می رسد که رشد آنها به هورمون استروژن (نوعی هورمون زنانه) وابستگی داشته باشد.
فیبروم رحم بعد از سن بلوغ و معمولا بعد از ۳۰ سالگی به وجود می آید و معمولا بعد از یائسگی و زمانی که سطح هورمون استروژن پایین می آید خود به خود از بین می رود.
خانم های دورگه ی آفریقایی-آمریکایی دو یا سه برابر بیشتر از خانم های سفید پوست دچار فیبروم رحم می شوند و علائم ناشی از این مشکل هم در این خانم ها بیشتر است.

فاکتورهای موثر روی رشد فیبرم رحم
فاکتورهای دیگری که روی رشد فیبرم رحم تاثیر می گذارند عبارتند از:

۱- حاملگی
خانم هایی که فرزند داشته اند کمتر از دیگران در معرض ابتلا به فیبرم رحمی هستند.

۲- قاعدگی زودرس
خانم هایی که اولین پریودشان قبل از ۱۰ سالگی بوده بیشتر در معرض ابتلا به فیبروم رحمی هستند.

۳- قرص های جلوگیری از بارداری
خانم هایی که قرص های جلوگیری از بارداری مصرف می کنند کمتر در معرض ابتلا به فیبروم رحمی هستند.

۴- تاریخچه ی خانوادگی
خانم هایی که مادر یا خواهرشان دچار فیبروم رحمی بوده است بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند.

انواع فیبرم رحمی
همه ی انواع فیبرم های رحمی در ساختار مشابه یکدیگرند و همه ی آنها در اثر رشد غیر عادی سلول های ماهیچه ای رحم به شکل یک توده یا یک دسته ی باریک به وجود می آیند.

فیبروم های رحمی بر اساس مکانی که در رحم رشد می کنند به چندین دسته تقسیم می شوند
۱- فیبروم های میومتریال (داخلی) که در داخل رحم و روی دیواره ی ماهیچه ای آن رشد می کند.
۲- فیبرم های زیر غشای مخاطی که درست زیر لایه ی داخلی رحم رشد می کنند و ممکن است یک لایه بر آمده را داخل رحم ایجاد کنند.
۳- فییروم های میوم (لایه ی زیر سروزی) که روی دیواره ی خارجی رحم رشد می کنند.
۴- فیبروم های پایه دار که معمولا خارج از رحم رشد می کنند و توسط یک پایه به رحم وصل می شوند.
فییروم های رحمی معمولا از نظر اندازه باهم تفاوت دارند و طول آنها از میکروسکوپی تا چند اینچ و وزن آنها ممکن است ده ها پوند باشد.

علایم فیبروم های رحمی
در بیشتر مواقع فیبرم های رحمی هیچ علامتی را ایجاد نمی کنند و بنابراین اکثر خانم ها متوجه آن نمی شوند. ولی علائم فیبرم های رحمی شامل موارد زیر می شوند:
۱- قاعدگی طولانی (۷ روز یا بیشتر)
۲- خونریزی شدید در حین پریود
۳- نفخ شکم یا احساس پر بودن و سنگینی در شکم یا لگن
۴- درد در زیر شکم یا لگن
۵- یبوست
۶- درد در حین نزدیکی
برخی متخصصین معتقدند که فیبروم های رحمی ممکن است باعث ناباروری شوند با اینکه این مشکل زیاد شایع نیست وجود فیبرم رحمی ممکن است مانع از قرارگیری جنین داخل رحم شود یا مشکلاتی را برای بارداری ایجاد کند.

تشخیص فیبرم های رحمی
فیبرم های رحمی با اندازه ی متوسط یا بزرگ اغلب توسط دکتر با انجام آزمایش لگن تشخیص داده می شوند و عکسبرداری هم برای تایید وجود فیبرم می باشد.

سونوگرافی
در آزمایش سونوگرافی اشعه ی فراصوت داخل واژن یا روی لگن خاصره در ناحیه ی شکم قرار می گیرد و امواج با فرکانس بالا از رحم و ساختار لگن خاصره بازتاب می شوند و اگر فیبرم رحمی وجود داشته باشد روی صفحه ی نمایش نشان داده می شود.

ام آر آی لگن
اسکنر ام آر آی از یک آهنربای بسیار قوی و یک کامپیوتر برای ایجاد تصاویر با وضوح بالا از رحم و ساختار لگن استفاده می کند. اگر تشخیص پزشک واضح نباشد ام آر آی لگن وجود فیبرم رحم را تایید می کند.

نمونه برداری از رحم
گاهی اوقات پزشک ممکن است مشکوک شود که یک توده ی داخلی رحم فیبروم رحمی نیست بلکه سرطان است و یک بافت کوچک رحم را بر می دارند تا متوجه مشکل شوند.نمونه برداری از رحم ممکن است از راه واژن یا عمل های جراحی دیگر انجام شود.

درمان قطعی فیبروم رحمی
از آن جایی که معمولاً رشد اکثر فیبروم‌ها از زمانی به بعد متوقف می شود و یا اندازۀ آن در دوران یائسگی کوچک‌تر می شود، یک چکاب ساده کافی خواهد بود تا فیبروم بررسی شود و اطمینان حاصل شود که فیبروم تغییر و یا پیشرفت قابل توجهی نداشته و در حال رشد نیست.
در زنانی که در میان سالی مبتلا به فیبروم می‌شوند و یا کسانی که دچار علائم زیادی از جمله درد یا خونریزی شدید هستند، درمان ممکن است ضروری باشد.

راه‌های درمان
- دارو درمانی برای کنترل علائم بیماری
- دارو درمانی به منظور کاهش اندازۀ فیبروم ها
- تخریب فیبروم به وسیلۀ امواج اولتراسوند (هایفوتراپی)
- میومکتومی
-هیسترکتومی
- آمبولیزاسیون عروق رحمی
در ادامه به توضیح هر یک از این روش های درمانی می پردازیم:

دارو درمانی
تعدادی از داروها ممکن است برای کنترل علائم فیبروم استفاده شوند.
- داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن یا مفنامیک اسید می‌توانند برای کاهش دوره‌های دردناک قاعدگی استفاده شوند.
- قرص‌های ضد‌بارداری ممکن است برای کاهش خون‌ریزی رحمی و گرفتگی عضلات رحم تجویز شوند. کم‌خونی ناشی از خون‌ریزی می‌تواند با مکمل‌های آهن درمان شود.
- دستگاه درون‌رحمی(IUD) هورمونی در محدود‌کردن جریان خون قاعدگی و بهبود علائم دیگر موثر هستند. عوارض جانبی آی یو دی کم است.
- کابرگولین با دوز متوسط و قابل تحمل، می‌تواند اندازۀ تودۀ فیبروم را به طور موثر کاهش دهد. با این وجود، مکانیسم عملی که مسئول چگونگی کاهش فیبروم توسط کابرگولین است، هنوز مشخص نیست.
- یولی‌پریستال استات(UPA) دارویی است که از اتصال پروژستین به گیرندۀ پروژسترون جلوگیری می‌کند. فیبروم های درمان‌شده با UPA، در درازمدت کاهش حجمی حدود 70٪ نسبت به حجم اولیه دارند.
-دانازول یک داروی مؤثر برای کاهش فیبروم ها و کنترل علائم آنها است. استفاده از آن به دلیل عوارض جانبی ناخوشایند، توصیه نمی شود.
- هورمون لوتئینیِ آزادکنندۀ هورمون آگونیست (LHRH analogue) باعث کاهش احتمال عود فیبروم ها، به‌ وسیلۀ کاهش هورمون استروژن می‌شود.
این دارو به دلیل دارا بودن عوارض جانبی و محدودیت مصرف، به ندرت توصیه می‌شود؛ به غیر از مواردی که قبل از جراحی، از آن به عنوان کوچک‌کننده و منقبض‌کنندۀ بافت فیبروم و خود رحم، استفاده می‌شود.
این دارو به طور معمول برای حداکثر 6 ماه یا کمتر استفاده می‌شود زیرا پس از استفاده طولانی‌مدت می‌تواند سبب پوکی استخوان و عوارض دیگرِ پس‌از‌یائسگی شود.

آمبولیزاسیون عروق رحمی
این روش درمانی، روشی است غیر‌تهاجمی که مانع رسیدن جریان خون به فیبرومها می‌شود و این‌گونه می‌تواند آنها را درمان کند. نتایج درازمدت درمان با این روش، نشان دهنده رضایت افراد تحت درمان به اندازۀ عمل جراحی است.
بستن عروق رحمی وگاهی اوقات انسداد لاپاروسکوپی رگ‌های رحم، روش‌هایی تهاجمی هستند که باعث محدود‌کردن خون‌رسانی به رحم می‌شوند.

میومکتومی
میومکتومی که به عنوان فیبرومکتومی نیز شناخته می‌شود، عمل جراحی است که به منظور حذف یک یا چند فیبروم انجام می‌شود. برخلاف هیسترکتومی، رحم باقی می ماند و بیمار توانایی تولیدمثل خود را حفظ می‌کند.
با توجه به محل و مقدار جراحات و تجربه و ترجیح جراح، میومکتومی می‌تواند به سه روش انجام شود:

روش هیستروسکوپی
فیبرومی که در لایۀ زیرمخاطی قرار دارد (یعنی در داخل حفرۀ آندومتر نفوذ کرده) مرا می توان به روش هیستروسکوپی برداشت. در هیستروسکوپی می توان فیبروم را با استفاده از یک رسکتوسکوپ که از طریق واژن و دهانۀ رحم وارد می شود، برداشت.

روش لاپاراسکوپی
این روش از طریق یک برش کوچک در نزدیکی ناف انجام می‌شود. پزشک از لاپاروسکوپ و ابزار جراحی برای برداشتن فیبروم استفاده می‌کند.
مطالعات نشان داده اند که روش لاپاروسکوپی منجر به بهبود سریع‌تر از روش لاپاروتومی یا جراحی باز می‌شود.

روش لاپاروتومی
در این روش درمانی، پزشک در دیواره شکم برشی انجام می‌دهد و فیبرومها را از رحم خارج می‌کند.
در کل، روش درمانی لاپاروسکوپی دارای درد کمتری است و نیازمند سپری‌شدن مدت زمان کوتاه‌تری در بیمارستان نسبت به جراحی باز است.

هیسترکتومی
هیسترکتومی عمل جراحی برای برداشتن رحم است. این عمل ممکن است شامل حذف دهانۀ رحم، تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ و سایر ساختارهای اطراف آن باشد.
هیسترکتومی روشی قدیمی برای درمان فیبرومها است و اکنون تنها به عنوان آخرین گزینه توصیه می‌شود؛ چراکه پس از این عمل زن توانایی بچه‌دار شدن را از دست می‌دهد.

روش‌های دیگر
حذف به وسیلۀ بسامد رادیویی: روشی است که با استفاده از امواج رادیویی می‌توان تودۀ فیبرومی را حذف کرد.
‌هایفوتراپی: در این روش با تولید حرارت یا تحریک به صورت متمرکز در داخل بدن، بدون صدمه‌زدن به بخش‌های خارج از هدف، تخریب فیبروم به وسیلۀ امواج اولتراسوند انجام می‌شود.

جمع‌بندی درمان فیبروم رحمی
همانطور که گفته شد، اکثر فیبروم‌ها نیازی به درمان ندارند مگر آنکه علائمی جدی را از خود بروز دهند؛ به جای برداشتن فیبروم ها، باید آنها را با سونوگرافی و معاینات متعدد در دوره‌های مختلف تحت نظر داشت. معمولاً بعد از یائسگی ، اندازه توده‌های فیبرومی کوچک می‌شوند.