۱۶ غذای نفاخی که مادر شیرده نباید بخورد | لیست کامل به همراه درمان
در دوران شیردهی، تغذیه مادر نقش مهمی در سلامت نوزاد ایفا می‌کند. برخی مواد غذایی می‌توانند باعث ایجاد نفخ، کولیک یا ناراحتی‌های گوارشی در نوزاد شوند. به‌ویژه در ماه‌های اول تولد که دستگاه گوارش نوزاد هنوز به‌طور کامل تکامل نیافته است، مادر باید با دقت بیشتری نسبت به رژیم غذایی خود توجه داشته باشد. در ادامه به مهم‌ترین مواد غذایی نفاخ که مادر شیرده نباید بخورد یا با احتیاط استفاده نماید، اشاره می‌‌کنیم.
فهرست مطالب
- پادکست خلاصه مقاله غذاهای نفاخی که مادر شیرده نباید بخورد
- ۱. کلم بروکلی
- ۲. گل کلم
- ۳. نخود و حبوبات (مانند لوبیا، عدس، لپه)
- ۴. پیاز خام
- ۵. سیر
- ۶. فلفل دلمه‌ای
- ۷. نوشابه‌های گازدار
- ۸. لبنیات پرچرب یا غیرپاستوریزه
- ۹. خیار
- ۱۰. ترب و شلغم
- ۱۱. میوه‌های نفاخ در شیردهی مثل هندوانه و انگور
- ۱۲. شیرین‌کننده‌های مصنوعی
- ۱۳. غذاهای چرب و سرخ‌کردنی
- ۱۴. شکلات و کاکائو
- ۱۵. غذاهای ادویه‌دار
- ۱۶. بعضی سبزیجات خام
- تا چند ماهگی نوزاد باید غذای نفاخ نخوریم؟
- روش‌های از بین بردن نفخ شیر مادر
پادکست خلاصه مقاله غذاهای نفاخی که مادر شیرده نباید بخورد
۱. کلم بروکلی
کلم بروکلی یکی از سبزیجات مفید اما نفاخ است که می‌تواند باعث تجمع گاز در معده مادر و انتقال ترکیبات تحریک‌کننده به نوزاد از طریق شیر شود. مصرف کلم بروکلی در شیردهی ممکن است باعث بی‌قراری و دل‌درد در نوزاد گردد.
برای کاهش نفخ بروکلی، می‌توان از روش‌های زیر هنگام پخت و مصرف استفاده کرد:
- بروکلی را بخارپز یا آب‌پز کنید: حرارت ملایم و پختن کامل، ترکیبات نفاخ مانند الیگوساکاریدها را کاهش می‌دهد.
- اضافه کردن ادویه‌های ضدنفخ: افزودن کمی زیره، رازیانه یا زنجبیل هنگام پخت به کاهش نفخ کمک می‌کند.
- مصرف در حجم کم و تدریجی: اگر به نفخ حساس هستید (یا در دوران شیردهی هستید)، ابتدا مقدار کمی بروکلی مصرف کنید و واکنش بدن یا نوزاد را بررسی کنید.
- ترکیب با مواد هضم‌کمک‌کننده: مصرف بروکلی همراه با برنج ساده یا کمی آبلیمو می‌تواند هضم را آسان‌تر کند.
۲. گل کلم
گل‌کلم نیز مانند بروکلی حاوی گوگرد و فیبر بالاست که در دستگاه گوارش گاز تولید می‌کند. برخی نوزادان نسبت به این ماده حساسیت بیشتری نشان می‌دهند. بهتر است تا حد امکان از مصرف گل کلم در بارداری به ویژه به شکل خام خودداری کند اما در صورتی که احساس نیاز به مصرف آن می‌کنید بهتر از روش‌هایی که در بالا گفتیم نفخ آن را بگیرید.
۳. نخود و حبوبات (مانند لوبیا، عدس، لپه)
مصرف حبوبات در شیردهی بسیار مفید است زیرا سرشار از فیبر و الیگوساکاریدهایی هستند که در روده بزرگ تخمیر شده و گاز تولید می‌کنند. این گاز می‌تواند از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل شده و موجب نفخ شود. برای کاهش نفخ حبوبات، خیساندن طولانی‌مدت و پختن کامل آن‌ها توصیه می‌شود.
۴. پیاز خام
پیاز به‌ویژه به‌صورت خام، خاصیت نفاخ دارد و ممکن است باعث تحریک گوارشی در مادر و نوزاد شود. در صورت تمایل به مصرف، بهتر است آن را پخته و در مقدار کم استفاده کنید.
۵. سیر
سیر علاوه بر خاصیت نفاخ، طعم و بوی شیر مادر را نیز تغییر می‌دهد که ممکن است موجب بدغذایی یا امتناع نوزاد از شیر خوردن شود. حساسیت به سیر در برخی نوزادان بیشتر است. توصیه می‌شود از مصرف سیر خام یا سیر ترشی در دوران بارداری خودداری کرده و در عوض به صورت پخته شده در غذا مصرف کنید.
۶. فلفل دلمه‌ای
فلفل دلمه‌ای به‌ویژه نوع سبز آن، از جمله سبزیجات نفاخ محسوب می‌شود. در برخی مادران می‌تواند باعث سوزش معده و گاز شود که این ناراحتی به نوزاد هم منتقل خواهد شد. برای کاهش نفخ می‌توانید آن را به شکل پخت مصرف کنید.
۷. نوشابه‌های گازدار
نوشابه‌ها به دلیل داشتن گاز دی‌اکسیدکربن و شیرین‌کننده‌های مصنوعی ممکن است باعث نفخ معده در مادر و نوزاد شوند. همچنین این نوشیدنی‌ها فاقد ارزش غذایی بوده و توصیه به مصرف آن‌ها نمی‌شود.
۸. لبنیات پرچرب یا غیرپاستوریزه
برخی نوزادان نسبت به پروتئین شیر گاو حساسیت دارند و با مصرف لبنیات در شیردهی، ممکن است دچار کولیک، نفخ یا مدفوع کف‌آلود شوند. استفاده از لبنیات کم‌چرب و پاستوریزه با احتیاط توصیه می‌شود.
۹. خیار
خیار به دلیل آب زیاد و ترکیبات خاصی که دارد، می‌تواند در برخی افراد باعث نفخ شکم شود. بهتر است مصرف آن در مادران شیرده محدود گردد.
۱۰. ترب و شلغم
این دو ماده به‌ویژه در صورت مصرف خام، خاصیت نفاخ دارند. شلغم همچنین طبع سرد دارد که ممکن است در برخی نوزادان مشکلات گوارشی ایجاد کند.
۱۱. میوه‌های نفاخ در شیردهی مثل هندوانه و انگور
هندوانه به دلیل آب زیاد و قند طبیعی از جمله غذاهای نفاخ در دوران شیردهی محسوب می‌شود. انگور نیز حاوی فروکتوز بالا است و در برخی افراد منجر به نفخ و ناراحتی گوارشی می‌گردد.
۱۲. شیرین‌کننده‌های مصنوعی
ماده‌هایی مثل سوربیتول و مانیتول که در برخی آدامس‌ها، نوشیدنی‌های رژیمی و محصولات بدون قند وجود دارند، برای بسیاری از افراد نفاخ هستند و ممکن است از طریق شیر مادر روی نوزاد اثر بگذارند.
۱۳. غذاهای چرب و سرخ‌کردنی
چربی زیاد سرعت هضم غذا را کاهش داده و باعث سنگینی و نفخ می‌شود. مصرف غذاهای سرخ‌شده در مادران شیرده می‌تواند روی هضم نوزاد نیز اثر بگذارد.
۱۴. شکلات و کاکائو
شکلات حاوی کافئین و مواد محرکی است که ممکن است در برخی نوزادان باعث بی‌قراری، نفخ یا کولیک شود. خوردن شکلات در شیردهی به‌ویژه در ماه‌های ابتدایی بهتر است مصرف آن محدود شود.
۱۵. غذاهای ادویه‌دار
ادویه‌هایی مثل فلفل، زنجبیل، کاری و زیره اگرچه در برخی افراد مفید هستند، اما در مادران شیرده ممکن است باعث تغییر طعم شیر و ایجاد ناراحتی گوارشی در نوزاد شوند.
۱۶. بعضی سبزیجات خام
خوردن سبزی در شیردهی اگرچه مفید است اما با ریسک‌های همراه است. بعضی سبزیجات خام مانند جعفری، گشنیز، شاهی، ریحان و تره، اگرچه سرشار از ویتامین‌ها و مواد آنتی‌اکسیدان هستند، اما به دلیل داشتن فیبر نامحلول بالا ممکن است باعث ایجاد نفخ در مادران شیرده شوند.
این نوع فیبر در دستگاه گوارش دیرتر هضم می‌شود و در برخی افراد باعث تجمع گاز می‌گردد. مصرف این سبزی‌ها به‌صورت خام و در حجم زیاد می‌تواند از طریق شیر، باعث بروز دل‌درد یا کولیک در نوزاد شود. برای کاهش این اثر، بهتر است سبزی‌ها را به‌صورت بخارپز یا در مقدار کم مصرف کرده و واکنش نوزاد را بررسی کرد.
بیشتر بخوانید: غذاهای ممنوع در دوران شیردهی - لیست ۹ خوردنی ممنوع
تا چند ماهگی نوزاد باید غذای نفاخ نخوریم؟
- از تولد تا ۳ یا ۴ ماهگی: اوج حساسیت نوزاد به غذاهای نفاخ است. در این بازه، بهتر است مادر از خوردن غذاهای پرنفخ (مثل کلم‌ها، حبوبات، سیر و...) پرهیز یا آن‌ها را با احتیاط مصرف کند.
- از ۴ تا ۶ ماهگی: برخی نوزادان به‌تدریج به ترکیبات شیر عادت می‌کنند. در این مرحله، مادر می‌تواند به‌تدریج و با مقدار کم، غذاهای حساسیت‌زا یا نفاخ را امتحان کرده و واکنش نوزاد را بررسی کند.
- بعد از ۶ ماهگی که نوزاد تغذیه تکمیلی را آغاز می‌کند، حساسیت به ترکیبات موجود در شیر معمولاً کمتر می‌شود و مادر می‌تواند رژیم غذایی خود را متنوع‌تر کند، البته همچنان با در نظر گرفتن واکنش نوزاد.
روش‌های از بین بردن نفخ شیر مادر
اگر مادر شیرده به‌طور ناخواسته یا برحسب عادت غذایی، مواد نفاخ مصرف کرده باشد و پس از آن دچار نفخ، سنگینی معده یا احساس گاز شود، می‌تواند با روش‌هایی ساده و بی‌خطر این مشکل را کاهش دهد. همچنین این اقدامات می‌تواند به کاهش تاثیر منفی نفخ روی نوزاد نیز کمک کند.
۱. نوشیدن دمنوش‌های گیاهی ملایم
می‌توانید از بعضی دمنوش‌ها و عرقیات ضد نفخ در شیردهی که مصرفشان با رعایت حد اعتدال در این دوران مجاز است استفاده کنید:
- دمنوش رازیانه: ضدنفخ طبیعی و موثر که هم برای مادر و هم برای کاهش کولیک نوزاد مفید است.
- دمنوش نعناع: باعث شل شدن عضلات دستگاه گوارش و خروج گازها می‌شود.
- دمنوش زیره: برای هضم بهتر غذا و کاهش گاز معده مفید است.
- دمنوش بابونه: آرام‌بخش ملایم و کمک‌کننده در بهبود گوارش.
توجه: دمنوش‌ها را بدون قند یا با مقدار کمی عسل مصرف کنید و روزانه بیشتر از ۱ تا ۲ فنجان ننوشید. اگر نوزاد شما حساس است، پس از مصرف هر دمنوش چند ساعت وضعیت او را بررسی کنید.
۲. تحرک سبک پس از غذا
راه رفتن آرام پس از غذا (۱۵ تا ۲۰ دقیقه) به حرکت گاز در دستگاه گوارش کمک می‌کند و از تجمع آن جلوگیری می‌کند. در دوران شیردهی هم توصیه می‌شود بلافاصله بعد از غذا دراز نکشید.
۳. ماساژ ملایم شکم
ماساژ شکم در جهت عقربه‌های ساعت با استفاده از روغن زیتون یا روغن گرم گیاهی (مثل روغن زیره) می‌تواند به دفع گاز کمک کند. این روش هم برای مادر و هم برای نوزاد (در صورت کولیک) مفید است.
۴. مصرف آب گرم یا آب لیمو ولرم
نوشیدن یک لیوان آب گرم یا آب ولرم همراه با چند قطره لیموترش طبیعی می‌تواند به هضم بهتر کمک کرده و نفخ را کاهش دهد. این روش بهتر است با شکم نیمه‌خالی انجام شود.
۵. پرهیز از مصرف هم‌زمان چند غذای نفاخ
اگر خوردن یک ماده غذایی نفاخ اجتناب‌ناپذیر است، بهتر است در همان وعده غذایی از مصرف سایر مواد نفاخ پرهیز کنید. این کار شدت نفخ را کاهش می‌دهد.
۶. نوشیدن آب کافی
کم‌آبی بدن می‌تواند باعث کندی عملکرد روده و تجمع گاز شود. مصرف آب در طول روز به مقدار کافی (۸ تا ۱۰ لیوان) به تنظیم گوارش کمک می‌کند. اگر غذای نفاخ مصرف کردید حتماً نوشیدن این مقدار آب را فراموش نکنید.
سخن پایانی
نفخ پس از مصرف مواد غذایی نفاخ در دوران شیردهی یک مشکل رایج اما قابل کنترل است. اصلاح سبک زندگی، رعایت تعادل در مصرف غذاها، استفاده از دمنوش‌های ملایم و کمی تحرک می‌تواند به‌سرعت نفخ را کاهش دهد. در صورت ادامه‌دار بودن مشکل یا تاثیر منفی روی نوزاد، حتماً باید رژیم غذایی بررسی و تعدیل شود.
