راهنمای کامل روزه گرفتن در بارداری

روزه گرفتن در بارداری از نظر اسلام

آیا روزه در بارداری ضرورت دارد؟ در ماه رمضان، روزه گرفتن بر مسلمانان واجب است، اما در مواردی خاص مانند دوران بارداری و شیردهی، این حکم با ملاحظات خاصی همراه است. زن باردار اگر احساس کند که روزه گرفتن ممکن است به سلامت خود یا جنین آسیب وارد کند، از روزه‌داری معاف است و باید قضای روزه را پس از این دوران به جا آورد. همچنین، زنان شیرده نیز اگر نگران تاثیر منفی روزه بر شیردهی و تغذیه نوزاد باشند، می‌توانند روزه نگیرند. در احکام اسلامی، حفظ جان و سلامت مقدم است.

روزه گرفتن در بارداری

دوران بارداری برای مادر و جنین بسیار حساس و مهم است و به همین دلیل روزه زن باردار می‌تواند خطرناک باشد. این موضوع به‌ویژه برای زنانی که با عوارض بارداری مانند دیابت بارداری روبه‌رو هستند اهمیت بیشتری دارد، زیرا روزه گرفتن می‌تواند کنترل سطح قند خون را دشوار کند. در دوران بارداری شما باید تغذیه‌ی سالمی داشته باشید و آب کافی بنوشید تا مواد مغذی مورد نیاز بدن شما و جنینتان تامین شود.

روزه گرفتن در سه ماه اول بارداری

روزه‌ گرفتن در سه ماه اول بارداری می‌تواند خطرات جدی برای جنین و مشکلات جسمانی برای مادر به همراه داشته باشد. در سه ماه اول، مغز جنین به‌طور مداوم به گلوکز نیاز دارد تا مسیرها و سلول‌های عصبی خود را شکل دهد؛ این گلوکز تنها از طریق خون مادر تامین می‌شود و کاهش سطح قند خون مادر بر اثر روزه‌ داری، می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به رشد مغزی جنین وارد کند.

علاوه بر این، در شرایط گرسنگی طولانی‌مدت، بدن مادر برای جبران کمبود انرژی، شروع به سوختن چربی‌ها می‌کند که به تولید «مواد کتونی» منجر می‌شود؛ این مواد پس از عبور از جفت، وارد گردش خون جنین شده و می‌توانند ظرفیت رشد و توانایی‌های شناختی کودک را در آینده تحت تاثیر قرار دهند. لذا از نظر پزشکی و شرعی، در سه ماهه اول بارداری بهتر است از روزه ‌داری اجتناب کرده و در زمان مناسب‌تری قضای روزه را به‌جا آورید.

روزه گرفتن در سه ماه دوم بارداری

روزه گرفتن در سه ماه دوم بارداری به شرطی که مادر شرایط جسمی مناسبی داشته باشد و پس از مشورت با پزشک ایرادی ندارد. برای اطمینان از حفظ تعادل سوخت‌وساز بدن و جلوگیری از تشکیل بیش از حد مواد کتونی، توصیه می‌شود بین ساعت ۱۲ تا ۲۰ هر روز با استفاده از نوارهای تست کتونی موجود در داروخانه‌ها، میزان کتون ادرار خود را کنترل کنید. در صورت مشاهده افزایش سطح کتون‌ها، بهتر است افطار کنید. دقت داشته باشید که نزدیک غروب، به‌طور طبیعی میزان کتونی ادرار کمی بالاتر می‌رود، اما اگر این افزایش فراتر از حد معمول باشد، نباید روزه را ادامه دهید.

روزه گرفتن در سه ماه سوم بارداری

در سه ماهه سوم بارداری، با نزدیک شدن به زمان زایمان و افزایش نیاز مادر به ذخیره انرژی و آمادگی جسمانی برای زایمان، روزه‌داری توصیه نمی‌شود. در سه ‌ماهه سوم بارداری، روزانه به حدود ۲۰۰ کالری اضافی نیاز دارید. اگرچه در ابتدای این دوره و تا قبل از هفته ۳۶، زنان باردار سالم ممکن است بتوانند با نظارت پزشک روزه بگیرند، اما بعد از هفته ۳۶، روزه گرفتن باید متوقف شود. در این مرحله، اولویت اصلی حفظ سلامت مادر و جنین و آماده‌سازی برای روند زایمان است.

روزه گرفتن در ماه اول بارداری ضرر دارد؟

بله اما این موضوع کاملاً به وضعیت جسمی فرد، شرایط بارداری و نظر پزشک بستگی دارد. در ماه اول بارداری، بدن مادر در حال تطبیق با تغییرات هورمونی و فیزیولوژیکی مهمی است. در این دوره، به مواد مغذی و آب برای حمایت از رشد اولیه جنین، نیاز است و کم آب شدن بدن در بارداری خطرناک است. روزه گرفتن در ماه اول بارداری عوارضی برای شما و جنین دارد. برخی از عوارض احتمالی روزه گرفتن در ماه اول بارداری عبارتند از:

• افزایش تهوع و استفراغ: نخوردن و ننوشیدن در طول روز ممکن است شدت تهوع را بیشتر کند و منجر به کم‌آبی و ضعف شود.
• کم‌آبی بدن: در ساعات طولانی روزه‌داری، بدن ممکن است دچار کم‌آبی شود که برای جنین در حال رشد خطرناک است.
• افت قند خون: سطح قند خون ممکن است کاهش یابد که موجب سرگیجه، ضعف یا آسیب به عملکرد بدن مادر شود.
• کاهش دریافت کالری و مواد مغذی: در صورتی که تغذیه در ساعات افطار و سحر کافی نباشد، ممکن است رشد اولیه جنین تحت تاثیر قرار گیرد.

  ندانستن بارداری و روزه گرفتن

روزه گرفتن بدون اطلاع از بارداری، به‌ویژه در اوایل بارداری، می‌تواند خطراتی برای جنین و مادر به همراه داشته باشد. اگرچه برخی مطالعات نشان می‌دهند که روزه گرفتن در کوتاه ‌مدت ممکن است تاثیر قابل‌توجهی نداشته باشد، اما تحقیقات اندکی در این زمینه وجود دارد و باید احتیاط کنید.

فواید روزه در بارداری چیست؟

در صورت تایید پزشک و شرایط جسمی مناسب مادر، فواید روزه ‌داری در دوران بارداری به شرح زیر است:

• کمک به حفظ وزن متعادل: با برنامه‌ریزی منظم وعده‌ها و پرهیز از پرخوری، احتمال افزایش وزن بیش از حد در دوران بارداری کاهش یافته و به حفظ تعادل غذایی کمک می‌شود.
• تنظیم ریتم غذایی و متابولیسم: در صورتی که مادر بتواند در وعده‌های سحر و افطار به‌خوبی تغذیه کند، روزه‌ داری می‌تواند به ایجاد نظم در مصرف غذا، بهبود عملکرد دستگاه گوارش و کمک به ثبات قند خون (در مادران غیر دیابتی) بینجامد.

با این حال، تاکید می‌شود که هرگونه روزه‌ داری در ماه رمضان یا سایر روزهای واجب، تنها پس از مشورت با پزشک متخصص و اطمینان از وضعیت سلامت مادر و جنین انجام شود؛ چرا که اولویت اول، حفظ سلامت جسمی مادر و جنین و تامین نیازهای مغذی دوران بارداری است.

نکات روزه گرفتن در بارداری

روزه ‌داری به دلایل مذهبی یک انتخاب کاملاً شخصی است. اگر احساس می‌کنید از نظر جسمی سالم و قوی هستید، در مورد چگونگی انجام آن به ایمن‌ترین شکل ممکن با پزشک یا ماما مشورت کنید تا بدانید روزه گرفتن در بارداری با چه شرایطی امکان‌پذیر است. در ادامه نکاتی را ذکر می‌کنیم که برای روزه گرفتن در بارداری بسیار اهمیت دارد:

• هیدراته بمانید: بعد از افطار یا به‌طور کلی هنگامی که روزه ندارید، مایعات فراوان مصرف کنید. به علائم کم‌آبی مانند خشکی دهان، تیره شدن رنگ ادرار، کاهش تعداد ادرار، سردرد، ضعف یا انقباضات رحم توجه کنید. از مصرف کافئین نیز بپرهیزید چون ممکن است کم‌آبی را تشدید کند.
• از دست دادن وزن را به حداقل برسانید: مرتب وزن خود را کنترل کنید و با پزشک یا ماما در ارتباط باشید تا مطمئن شوید در محدوده سالم وزن باقی می‌مانید. کالری‌های از دست رفته در طول روزه‌ داری را در ساعات مجاز جبران کنید.
• استراحت کنید: ممکن است هنگام روزه‌ داری احساس خستگی بیشتری کنید زیرا کالری کافی دریافت نمی‌کنید. فعالیت‌های بدنی خود را محدود و بیشتر استراحت کنید.
• روزه را ملایم باز کنید: هنگام افطار پرخوری نکنید تا دچار مشکلات گوارشی نشوید. همچنین از غذاهای پرچرب و فرآوری‌شده دوری کنید. با وعده سبکی افطار کنید و از خوراکی‌های پرشکر که باعث افزایش سریع و سپس افت قند خون می‌شوند و ممکن است باعث سرگیجه گردند، پرهیز کنید.
• حرکت‌های جنین را زیر نظر بگیرید: اگر احساس کردید حرکات جنین کاهش یافته، ضعیف‌تر شده یا به‌طور ناگهانی زیاد و تند شده است، بلافاصله با پزشک یا ماما تماس بگیرید یا به اورژانس مراجعه کنید.
• بیشتر به پزشک مراجعه کنید: در طول زمان روزه ‌داری، ملاقات‌های منظم با پزشک یا ماما را افزایش دهید. همچنین اگر احساس سرگیجه یا غش کردید، فوراً تماس بگیرید. ممکن است توصیه شود یک میان‌وعده شور بخورید، استراحت کنید یا به‌سرعت به پزشک مراجعه کنید.

روزه گرفتن در دوران شیردهی

در دوران شیردهی از مادران انتظار نمی‌رود که روزه بگیرند، به‌ویژه اگر نوزادشان زیر ۶ ماه باشد و به‌طور انحصاری با شیر مادر تغذیه شود اما بسته به سن نوزاد و وضعیت جسمی مادر، ممکن است مادران شیرده بخواهند روزه بگیرند. در این صورت، حتماً ابتدا با پزشک مشورت کنید.

کلام آخر

در دین اسلام، حکم شرعی روزه در بارداری، به شرایط زن باردار بستگی دارد. فراموش نکنید روزه در بارداری واجب نیست و سلامت مادر و جنین اولویت بسیار بالایی دارد. در صورتی که می‌خواهید در دوران بارداری یا شیردهی روزه بگیرید، حتماً با پزشک مشورت کنید.