عوارض دیابت در بارداری، جنین در خطر است؟

دیابت بارداری معمولا در ماه های آخر بارداری تشخیص داده می شود. اما چنانچه فرد در ماه های آغازین بارداری خود به دیابت مبتلا شده باشد، احتمال آن وجود دارد که قبل از بارداری نیز مبتلا به دیابت باشد.

تقریبا اکثر زنان به دلیل تغییرات هورمونی که در طی بارداری ایجاد می‌ شود، درجاتی از اختلال عدم تحمل گلوکز را تجربه می کنند. بدین صورت که مقدار قند خون آنها افزایش می‌یابد، اما به اندازه‌ای افزایش نمی‌یابد که بتوان آن را بیماری دیابت در نظر گرفت.

این در حالی است که در طی سه‌ماهه سوم بارداری، تغییرات هورمونی زنان باردار را در خطر ابتلا به دیابت بارداری قرار می‌دهد. دیابت می‌تواند بر روی رشد و نمو جنین در طی بارداری اثر داشته باشد. همچنین در اوایل بارداری، دیابت مادر می‌تواند منجر به بروز نقص‌های مادرزادی و افزایش خطر سقط جنین شود. این در حالی است که بسیاری از نواقص مادرزادی، اثرات نامطلوبی را بر ارگان‌های مهم بدن مانند مغز و قلب بر جای می گذارد.

در خصوص دیابت بارداری و عوارض ناشی از آن گفتگویی داشتیم با «دکتر ندا مقتدری، متخصص زنان و زایمان» که مشروح آن در ادامه از نظرتان خواهد گذشت:

در چه صورتی زنان باردار دچار دیابت بارداری می شوند ؟

دیابت بارداری زمانی اتفاق می افتد که بدن فرد نتواند در دوران بارداری، به اندازه کافی انسولین تولید کند. در طی دوران بارداری، بدن زنان هورمون های بیشتری تولید می کند و دستخوش تغییرات زیادی مانند اضافه وزن می شود. این تغییرات باعث می شود که سلول های بدن مانند قبل به خوبی از انسولین بهره برداری نکنند و وضعیتی که به آن "مقاومت به انسولین" گفته می شود ، ایجاد شود.

مقاومت به انسولین به چه وضعیتی گفته می شود و چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا قرار دارند؟

مقاومت به انسولین باعث می شود بدن زنان به انسولین بیشتری احتیاج پیدا کند و در صورتی که غده پانکراس نتواند این نیاز به انسولین را تامین کند، فرد به دیابت بارداری مبتلا می شود. در واقع تمام زنانی که باردار می شوند، تا حدودی به وضعیت"مقاومت به انسولین" دچار می شوند. اما برخی از زنان حتی قبل از این که باردار شوند نیز تا حدودی دچار این وضعیت شده اند که علت آن معمولا اضافه وزن است. این زنان، زمانی که باردار می شوند، میزان نیاز بدنشان به انسولین از قبل نیز بیشتر می شود و بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به دیابت بارداری قرار دارند.

چه مواردی باعث بالا رفتن احتمال ابتلا به دیابت بارداری می شود ؟

مواردی نظیر داشتن اضافه وزن، سابقه ابتلا به دیابت بارداری در گذشته، سابقه به دنیا آوردن نوزادی با بیش از ۴ کیلوگرم وزن، ابتلای خواهر، بردار، پدر یا مادربه دیابت نوع دوم، داشتن شرایط پیش از دیابت، به این معنا که گلوکز خون فرد بسیار بالا است، اما هنوز آن قدر بالا نیست که به عنوان ابتلا به دیابت تشخیص داده شود و ابتلا به نوعی اختلال هورمونی به نام سندرم تخمدان پلیکیستیک یا PCOSدیابت بارداری احتمال دیابت بارداری را افزایش می دهند.

تشخیص دیابت بارداری به چه صورت است؟

در واقع مادر ممکن است متوجه شود که نسبت به شرایط معمول بیشتر تشنه، گرسنه و خسته می شود و یا دچار تکرر ادرار شده است، اما همگی این موارد، علائم شایعی در زمان حاملگی هستند و طبیعی تلقی می شوند. واقعیت این است که دیابت حاملگی اغلب بدون علامت است. به همین دلیل است که تقریباً در تمام زنان باردار بین هفته های ۲۴ و ۲۸ قند خون اندازه گیری می شود.

با این حال، در صورتی که خطر ابتلا به دیابت در مادر بیشتر باشد و یا علائمی از آن را داشته باشد (نظیر وجود قند در ادرار ) اندازه گیری قند خون در اولین ویزیت زمان بارداری و بعد از آن در صورتی که نتیجه آزمایش اول منفی باشد، بین هفته های ۲۴ و ۲۸ انجام می شود. مثبت بودن آزمایش قند خون دلیل بر ابتلا به دیابت بارداری نیست، اما بیمار باید برای تشخیص قطعی مجددا مورد آزمایش قرار گیرد.

عوارض جنینی دیابت شامل چه مواردی است؟

در بیشتر زنان باردار، مهم ترین نگرانی این است که قند خون بالا سبب بالا رفتن قند خون جنین می شود. در نتیجه، لوزالمعده جنین باید برای سوزاندن گلوکز اضافی انسولین بیشتری ترشح کند. مجموعه این اتفاقات سبب می شود بدن جنین چربی بیشتری تولید کرده و وزن جنین بهه ویژه در بالا تنه افزایش یابد.

افزایش وزن در بالا تنه جنین منجر به وضعیتی به نام "ماکروزومی" می شود. کودک ماکروزوم ممکن است خیلی بزرگ باشد، به طوریکه در زایمان طبیعی نتواند از کانال زایمانی خارج شود و یا سر کودک در هنگام زایمان وارد کانال شود اما شانه هایش گیر کند. در این وضعیت که "دیستوشی شانه" خوانده می شود پزشک باید برای خارج کردن جنین از رحم از مانور های خاصی استفاده کند.

در صورتی که افزایش وزن در بالا تنه جنین وجود داشته باشد چه نوع زایمانی تشخیص داده می شود؟

زایمان طبیعی گاهی در این وضیعت منجر به شکستگی استخوانی یا آسیب به اعصاب می شود که در هر دو حالت مشکل در ۹۹ درصد کودکان متولد شده بدون به جای گذاشتن عوارض دائمی بهبود می یابد. در بعضی موارد خیلی نادر کودک ممکن است به دلیل نرسیدن اکسیژن کافی در حین زایمان دچار مشکلات مغزی شود. مانور های انجام شده همچنین ممکن است سبب آسیب به ناحیه مهبلی مادر نیز شده و یا نیازمند یک اپیزیوتومی بزرگتر باشد.به دلیل این خطرات، در صورتی که پزشک به بزرگ بودن جنین مشکوک باشد ممکن است سزراین توصیه شود. اما در صورتی که دیابت بارداری کنترل شود، تنها در درصد کمی از موارد جنین بیش از حد بزرگ می شود.