مترونیدازول در بارداری ضرر دارد؟

در هر بارداری، ۳ تا ۵ درصد احتمال دارد که نوزاد با نقص مادرزادی متولد شود. این خطر، ریسک پیش‌زمینه (background risk) نامیده می‌شود. در این مقاله درباره اینکه آیا مصرف مترونیدازول در بارداری ممکن است خطر ابتلا به نقص مادرزادی را در ریسک پیش‌زمینه افزایش دهد یا خیر، صحبت خواهیم کرد. فراموش نکنید این اطلاعات نباید جای مراقبت‌های پزشکی و مشاوره‌های ارائه‌دهنده‌های مراقبت‌های بهداشتی را بگیرد.

مترونیدازول چیست؟
مترونیدازول آنتی‌بیوتیکی است که برای درمان عفونت استفاده شده و برای درمان نوع خاصی از عفونت واژینال نیز تجویز می‌شود. این دارو به صورت خوراکی، مقعدی، موضعی، واژینال و وریدی موجود است. بیش از ۴۰ سال از عمر این دارو در بازار می‌گذرد و تحت نام‌های تجاری Flagyl® و Metrogel® فروخته می‌شود.

مترونیدازول و خطر سقط‌ جنین
سوالی که ممکن است برای شما پیش آید این است که "آیا مترونیدازول در بارداری باعث سقط جنین خواهد شد؟" در پاسخ این سوال باید بگوییم که بعید است. در مطالعه گسترده‌ای که روی بیش از ۴۰۰۰ زن باردار انجام گرفت، مشخص شد که مصرف مترونیدازول در اوایل بارداری خطر سقط‌جنین را افزایش نمی‌دهد. در مطالعه‌ی دیگری با ۵۳ زن که از مترونیدازول استفاده می‌کردند، احتمال بیشتری برای سقط‌جنین گزارش شد اما مشخص نشد که آیا خطر سقط‌ جنین به دلیل استفاده از دارو به وجود آمده بود یا عفونت تحتانی درمان شده عامل آن بود.

مترونیدازول و نقص مادرزادی
سوالی بعدی که در خصوص مصرف این دارو در بارداری ممکن است برای شما پیش آید این است که "آیا مصرف مترونیدازول در دوران حاملگی باعث نقص مادرزادی خواهد شد؟"در پاسخ به این سوال نیز باید بگوییم بعید است. درحالی‌که مطالعات قدیمی افزایش خطر را برای نقص‌های مادرزادی مختلف نشان می‌دهند اما این مطالعات خیلی قابل‌اعتماد نیستند. مطالعات اخیر شواهدی را مبنی بر این‌که مصرف مترونیدازول در دوران حاملگی احتمال بروز نقص مادرزادی را افزایش می‌دهد نشان نداده است. داده‌های اخیر افزایش خطر ابتلا به نقص‌های مادرزادی یا دیگر اثرات مضر روی نوزاد را به دلیل مصرف مترونیدازول اثبات نمی‌کنند.

مصرف مترونیدازول به صورت موضعی (بر روی پوست)
مترونیدازولی که روی پوست استفاده می‌شود (به صورت موضعی) در سطح حداقلی جذب شده و به میزان قابل‌توجهی وارد خون نمی‌شود. اگر مقدار بسیار کمی از این دارو در خون شما وجود داشته باشد، انتظار می‌رود که تأثیر آن بر بارداری بسیار کم و محدود باشد. استفاده واژینال از مترونیدازول ممکن است باعث جذب بیشتر دارو در بدن شود. با این حال، بیشتر مطالعات نشان می‌دهند که مترونیدازول خطرات بارداری را افزایش نمی‌دهد.

مصرف مترونیدازول در هر مرحله از بارداری
در حال حاضر شواهدی مبنی بر این‌که مترونیدازول خطرات بارداری را در هر مرحله افزایش می‌دهد وجود ندارد. در مطالعه اخیر، بیش از ۹۰۰ زن که در دوران بارداری از مترونیدازول استفاده می‌کردند مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج بررسی‌ها نشان داد که هیچ خطر بالقوه‌ای برای زایمان زودرس (تولدهای قبل از ۳۷ هفته)، وزن کم نوزاد یا آنومالی مادرزادی وجود ندارد. در برخی شرایط، مترونیدازول تنها داروی انتخابی است و برای درمان عفونت‌های واژینال در دوران بارداری بسیار مهم است.

استفاده از مترونیدازول در دوران شیردهی
مترونیدازول در مقادیر نسبتاً زیاد به شیر پستان وارد می‌شود. برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که این دارو پس از ورود، ۲۰ درصد از شیر مادر را در بر می‌گیرد. با این حال، مترونیدازول واژینال یا موضعی، کمتر به شیر مادر وارد می‌شود. پس از این‌که مادر شیرده مترونیدازول مصرف کرد، نوزاد ممکن است مدفوع شل و آبکی را تجربه کند به‌ویژه هنگامی ‌که دارو به طور مستقیم وارد رگ می‌شود. در برخی از نوزادان نیز ممکن است عفونت مخمری دیده شود (بثورات در زیر ناحیه پوشک نوزاد). همچنین گزارش‌هایی در مورد نوزادان شیردهی که هیچ‌گونه اثرات بالینی نشان ندادند ارائه شده است.

روش مصرف مترونیدازول در بارداری
مصرف مترونیدازول حین بارداری برای جنین ضرر دارد و بهتر است قبل از مصرف حتما با پزشک مشورت شود. مصرف این دارو حین بارداری به شرایط فرد و میزان عفونت بستگی دارد. در صورت وجود عفونت زیاد که هم برای جنین و هم برای زن باردار مضر است، پزشک این دارو را تجویز می‌کند. مقدار و روش مصرف این دارو با توجه به شرایط هر فرد متفاوت است اما لازم است زنان باردار همزمان با مصرف مترونیدازول مقدار زیادی آب بنوشند.

روش مصرف مترونیدازول واژینال در بارداری
مترونیدازول واژینال برای درمان عفونت‌های واژن استفاده می‌شود.
استفاده از مترونیدازول واژینال ممکن است باعث جذب بیشتر دارو در بدن شود. با این حال، مطالعات متعدد نشان داده‌اند که مترونیدازول خطرات بارداری را افزایش نمی‌دهد.
مترونیدازول واژینال دارای مقداری روغن است که به وسایل لاتکسی (کاندوم، کلاهک سرویکس) که برای جلوگیری از بارداری استفاده می‌شود آسیب می‌رساند و اثربخشی این وسایل را کاهش می‌دهد. مقدار و روش مصرف واژینال این دارو به شرایط فعلی بیمار و نظر متخصص بستگی دارد.

دیگر سوالات متداول
۱. آیا مصرف مترونیدازول در دوران بارداری موجب می‌شود نوزاد بعد از تولد وزن کمی داشته باشد؟
تاکنون مطالعه‌ای چنین ادعایی مبنی بر تولد نوزاد با وزن کم به دلیل مصرف مترونیدازول را به اثبات نرسانده است.
۲. آیا مصرف مترونیدازول در حاملگی موجب به دنیا آمدن جنین مرده می‌شود؟
احتمال به دنیا آوردن نوزاد مرده در زنانی که در بارداری از مترونیدازول استفاده کرده‌اند وجود ندارد.
۳. آیا هنگام استفاده از مترونیدازول در بارداری، نوزاد باید تحت مراقبت قرار بگیرد؟
به عنوان بخشی از مراقبت‌های قبل از زایمان، اکثر خانم‌ها حدود ۲۰ هفته از بارداری خود را برای بررسی نقایص مادرزادی و بررسی رشد کودک مورد مراقبت اختصاص می‌گیرند. هیچ شواهدی وجود ندارد که مصرف مترونیدازول در دوران بارداری سبب بروز مشکلاتی می‌شود که طی آن لازم است نوزاد تحت مراقبت قرار بگیرد.
۴. آیا مصرف مترونیدازول در دوران بارداری موجب مشکلات یادگیری یا مشکلات رفتاری در کودک می‌شود؟
مغز کودک تا پایان بارداری به رشد خود ادامه می‌دهد؛ بنابراین ممکن است مصرف داروهای خاص در هر مرحله از بارداری بر یادگیری یا رفتار کودک تأثیر بگذارد. تاکنون هیچ گزارشی مبنی بر اینکه مصرف مترونیدازول در دوران حاملگی موجب مشکلات یادگیری یا مشکلات رفتاری در کودک می‌شود ثبت ‌نشده است.
۵. اگر پدر نوزاد از مترونیدازول استفاده کند چه اتفاقی می‌افتد؟
در حال حاضر هیچ مطالعه‌ای وجود ندارد که نشان دهد استفاده از مترونیدازول توسط پدر اثر منفی بر اسپرم دارد یا خطر نقص مادرزادی را افزایش می‌دهد.