ماه شش بارداری، چه اتفاقاتی می افتد؟

در ماه ششم حاملگی چه اتفاقاتی می افتد؟ جنین در ماه شش چه تغییراتی دارد؟ هفته های ۲۱ تا ۲۴ حاملگی چه اتفاقاتی برای جنین می افتد؟ تغییرات بدن مادر در ماه شش حاملگی چیست؟ تغییرات سیستم گوارشی در ماه شش حاملگی چیست؟ در ماه شش حاملگی چه تغییراتی در سیستم ادراری، رحم و واژن می افتد؟ ورزش های مناسب ماه ششم حاملگی چیست؟ اینها سئوالاتی است که در این مقاله پاسخ داده می شود.
حالا همه می توانند شکم حامله من را ببینند که تغییر خوبی نسبت به زمانی است که نمی دانستم بچه ای در شکم دارم یا یک افزایش وزن و بزرگ شدن معمولی شکم است. همیشه طالب حفظ ظاهر و تناسب اندام خود بوده ام، بنابراین تلاش کردم خوب بخورم و ورزش کنم و افزایش وزنم در یک محدوده سالم باشد. بعضی روزها بهتر از روزهای دیگر است. تصور می کنم که همین احساس خوبی که دارم به من کمک می کند. به تدریج دارم واقعا هیجان زده می شود و در شگفتم که بچه ام شبیه چه کسی خواهد بود (جملات یک مادر حامله).
ماه ششم حاملگی یعنی دو سوم حاملگی تمام شده است و تنها یک سوم آن مانده است. ماه ششم آخرین ماه کامل از سه ماهه دوم حاملگی است. این بدین معنی است که تقریبا دو سوم حاملگی طی شده است. رشد بچه با سرعت بالاتری نسبت به ماههای اول حاملگی ادامه می یابد، همانطور که در دو ماه گذشته نیز رشد سریعتر بوده است. در حقیقت، اگر بچه کوچولوی شما در پایان این ماه متولد شود و زایمان داشته باشید، به احتمال حدود ۵۰% زنده می ماند.
اگر جنین در پایان ماه ششم حاملگی متولد شود، حدود ۵۰% شانس زنده ماندن دارد. پس از ماه ششم، با گذشته هر هفته از حاملگی، این شانس بقاء و زنده ماندن بیشتر می شود. در پایان ماه ششم تقریبا ارگان های حیاتی در ماه ششم شکل گرفته و با گذشت هر هفته از حاملگی تکامل آنها بیشتر می شود و تغیرات حیاتی خواهند داشت.

رشد بچه در ماه ششم حاملگی
در ماه ششم اکثر ارگان های بچه از نظر ساختمانی شکل گرفته و در حال تکامل هستند یا تقریبا کامل شده است، اما بچه هنوز نسبتا کوچک است. اما در آخر ماه ششم حاملگی بچه از نشان وزن ۱ پوندی عبور می کند و وزنش بالای نیم کیلوگرم خواهد بود.
هفته ۲۱ حاملگی
در هفته ۲۱ حاملگی سیستم گوارشی بچه بیشتر کامل می شود و عملکرد گوارشی بچه به سطح پایه می رسد. همانطور که بچه مایع آمنیوتیک را می بلعد، حالا مجاری گوارشی وی می توانند مقدار کمی از قند موجود در مایع آمنیوتیک را جذب کند، همانطور که مایع آمنیوتیک از مجاری گوارشی جنین عبور می کند. هرچند پردازش این قند جذب شده فقط به عنوان یک تمرین در بدن بچه انجام می شود. هنوز بچه به طور کامل به تغذیه از جفت وابسته است که از تغذیه مادرش گرفته می شود.
همچنین در هفته ۲۱ حاملگی مغز استخوان بچه ساخت سلول های خون را شروع می کند. کبد و طحال جنین با مغز استخوان در تشکیل سلول های خونی و عرضه آن به جریان خون جنین همکاری می کنند.
هفته ۲۲ حاملگی
در هفته ۲۲ حاملگی حواس چشایی و لمس بچه پیشرفت می کنند. جوانه های چشایی بر روی زبان بچه تشکیل می شوند و مغز و پایانه های عصبی حالا آنقدر بالغ شده اند که بتوانند حس لامسه را درک و پردازش کنند. اگر بتوانید این هفته با سونوگرافی جنین خود را ببینید، ممکن است متوجه شوید که بچه با حواس جدید خود در حال آزمایش و تجربه است و حس لامسه جدید خود را امتحان می کند - لمس کردن صورت خود، مکیدن انگشت شست یا لمس کردن سایر بخش های بدن خود.
در هفته ۲۲ حاملگی سیستم تولید مثل و تناسلی جنین به تکامل خود ادامه می دهد. اگر بچه پسر باشد، در این هفته بیضه وی انتقال از شکم و جاگیری در بیضه را شروع می کند و از شکم پایین می آید. اگر بچه دختر باشد، رحم و تخمدان های وی حالا سرجای همیشگی خود قرار گرفته اند و واژن جنین کاملا شکل گرفته است. جنین دختر تقریبا در این هفته تمامی تخمک های خود را که برای زندگی تولید مثل خود در آینده نیاز دارد، ساخته شده است.
در پایان هفته ۲۲ حاملگی بچه حدود ۷٫۵ اینچ قد دارد و حدود ۱ پوند وزنش است.
هفته ۲۳ حاملگی
در طی چند هفته آینده ریه های بچه رشد و تکامل خیلی سریعی خواهد داشت، خود را برای زندگی در دنیای بیرون آماده می کند. ریه ها ساخت ماده ای که کیسه های هوایی وی را می پوشاند و سورفکتانت نامیده می شود را شروع می کند. این ماده به کیسه های هوایی امکان باز شدن و باز ماندن راحت را می دهد. همچنین از کولاپس کیسه های هوایی و چسبیدن به هم در زمان بازدم و تخلیه هوا جلوگیری می کند.
اگر بچه قبل از هفته ۲۳ حاملگی دنیا بیاید، زمانی که هنوز تولید سورفکتانت شروع نشده است، شانس زنده ماندن آن و کار کردن ریه ها خیلی کم است. اما با شروع تولید سورفکتانت ریه های می توانند کمی فعالیت داشته باشند و بتوانند در خارج از رحم مادر کار کنند. هرچند هنوز بچه به تولید سورفکتانت بیشتری برای تنفس بدون کمک هوا در خارج از بدن نیاز دارد.
به علاوه، عروق خونی ریه ها نیز رشد و تکامل سریعتری داشته و برای تنفس آماده می شوند. در این هفته جنین حرکات تنفسی خواهد داشت، اما این حرکات فقط آزمایش و تجربه است. هنوز بچه به دریافت اکسیژن از طریق جفت نیاز دارد. تا زمان تولد هیچ هوایی در ریه ها وجود ندارد.
گرچه در پایان هفته ۲۳ حاملگی جنین دارای ظاهر یک بچه کامل است اما هنوز ظریف و ریز است و چربی بدنش خیلی کم است و تقریبا دارای پوستی شفاف است. با پیشرفت حاملگی، زمانی که تولید چربی به سرعت تشکیل پوست می رسد، پوست بچه ظاهر پوست نوزاد را گرفته و بیشتر شبیه به یک نوزاد می شود.
بچه هایی که در هفته ۲۳ حاملگی متولد می شوند در صورت وجود مراقبت پزشکی مناسب در بخش مراقبت های ویژه نوزادان ممکن است زنده بمانند. اما عوارض آن شایع بوده و معمولا جدی است. اگر خوش بین باشیم، دورنمای بلند مدت یک بچه زودرس هر ساله در حال بهبود است، زیرا دانش مربوط به رشته طب کودکان هر روزه در حال پیشرفت بیشتر است. اما شکی وجود ندارد که بهتر است از تمامی امکانات ممکن استفاده کرد تا جنین ۲۳ هفته ای در داخل رحم بماند.
هفته ۲۴ حاملگی
در هفته ۲۴ حاملگی بچه حس فضایی خود را بدست می آورد و می فهمد که سرپایین قرار گرفته است یا سربالا و وضعیت قرارگیری اش در داخل رحم مادر چگونه است. این بخاطر این مسئله است که گوش داخلی بچه که تعادل بدن را کنترل می کند، در این هفته کامل می شود.
در هفته ۲۴ حاملگی قد بچه ۸٫۵ اینچ و وزن وی ۵/۱ پوند خواهد شد. بچه هایی که در هفته ۲۴ حاملگی متولد می شوند شانس ۵۰-۵۰ بیشتری برای زنده مانده و ادامه حیات دارند و این شانس با گذشت هر هفته از حاملگی بیشتر می شود. اما هنوز عوارض زایمان زودرس زیاد و جدی خواهد بود.

تغییرات بدن مادر در ماه ششم حاملگی
در ماه ششم حاملگی لگد زدن بچه خیلی قوی تر می شود و نسبت به پروانه پران داخل شکم در ماه پنج حاملگی، خیلی قوی تر می شوند.
تغییرات بدن مادر در ماه ششم حاملگی و جایی که تغییر می کند
در طی پنج ماه اول حاملگی، سطح هورمون پروژسترون اندکی بیشتر از سطح استروژن است. در این ماه سطح استروژن بیشتر می شود. در هفته های ۲۱ یا ۲۲ حاملگی سطح هورمون های استروژن و پروژسترون تقریبا یکسان است.
سیستم قلب و گردش خون: در این ماه نیز سطح فشار خون مادر همانند ماههای قبلی کمتر از نرمال است. پس از هفته ۲۴ حاملگی، فشار خون مادر شروع به بالا رفتن کرده و به سطح قبل از حاملگی نزدیک می شود. این بخاطر این مسئله است که بچه ساختن خون خود را در ماه ششم حاملگی شروع می کند و عروق خونی مادر فعالیت کمتری خواهند داشت. همچنین سطح ساختن سلول های خونی جنین به سطح ساخت پلاسما نزدیک می شود.
هنوز ممکن است مادر احتقان بینی، خوندماغ و خونریزی لثه را تجربه کند که نتیجه احتقان بینی و لثه ها است.
سیستم تنفسی: برای تطبیق با افزایش نیاز به فعالیت تنفسی و بالا رفتن ظرفیت ریه ها، قفسه سینه و دنده ها شروع به اتساع می کند. تا زمان تولد بچه، دور قفسه سینه مادر حدود ۲ تا ۳ اینچ بیشتر می شود. پس از تولد و زایمان، این سایز به اندازه قبل از حاملگی بر می گردد.
همچنین رشد جنین موجب فشار وارد کردن به دیافراگم می شود. هرچند بسط و زیاد شدن قطر قفسه سینه فقط بخاطر جبران این کمپرسیون نیست. هنوز مادر سریعتر از معمول نفس می کشد اما تنگی نفس تا حدودی تخفیف می یابد.
پستان: حالا پستان های مادر آماده تولید شیر هستند. ممکن است مقداری ترشح آبکی یا زرد رنگ در نوک پستان ها دیده شود، حتی به این زودی و در ماه ششم حاملگی. این شیر زودرس را آغوذ می نامند و سرشار از مواد فعال، آنتی بادی های ضد عفونت بدن است. اگر شما بچه را شیر بدهید، آغوذ یا کلستروم اولین غذای بچه برای چندین روز پس از تولد خواهد بود.
عروق خونی پستان شروع به مرئی شدن می کنند و عروق خونی را می توان بر روی پستان دید و به شکل خطوط صورتی یا آبی رنگ روی پستان ظاهر می شوند.
تغییرات رحم مادر: در ماه ششم و حدود هفته ۲۲ حاملگی، رحم شروع به تمرین زایمان و آماده شدن برای فارغ شدن می کند. رحم تمرین توده عضلانی خود را شروع می کند تا قدرت کافی برای بیرون راندن سر بزرگ جنین را داشته باشد. این انقباضات تمرینی را انقباضات براکستون هیکس می نامند. این انقباضات گاهی بدون درد هستند و به صورت مچاله و فشرده شدن در نزدیکی بالای رحم در پایین شکم و کشاله ران حس می شود.
به انقباضات براکستون هیکس زایمان کاذب نیز اطلاق می شود. زیرا این انقباضات خیلی با انقباضات زایمان واقعی فرق دارند. انقباضات براکستون هیکس نامنظم، کم تکرار هستند و از نظر قدرت و طول انقباضات متغیر است. انقباضات زایمان واقعی دارای یک الگوی منظم هستند، به تدریج مدت و قدرت آنها زیادتر می شود و فاصله انقباضات کمتر می شود (جدول زیر).

زایمان کاذب در مقایسه با زایمان حقیقی

تغییر انقباضات با فعالیت کردن معمولا با قدم زدن، استراحت یا تغییر وضعیت قرارگیری متوقف می شود هیچ کاری انقباض را رفع نمی کند
با فعالیت هایی مثل قدم زدن انقباضات قوی تر می شوند
موضع انقباضات متمرکز در ناحیه تحتانی شکم یا کشاله ران دورتادور از کمر به دور شکم

به پایین کمر و بالای شکم تیر می کشد
هرچند بایستی تذکر داده شود که گاهی انقباضات براکستون هیکس با انقباضات زایمان حقیقی اشتباه گرفته می شود. اگر انقباضاتی دارید که موجب نگرانی شما شده است، بخصوص اگر دردناک است و یا اگر تعداد انقباضات بیشتر از شش انقباض در ساعت است، با پزشک متخصص زنان و زایمان خود تماس بگیرید.
بزرگترین تفاوت بین انقباضات زایمان حقیقی و انقباضات زایمان کاذب یا براکستون هیکس در تاثیر آنها بر گردن رحم (سرویکس) است. در انقباضات براکستون هیکس گردن رحم تغییر نمی کند. در انقباضات زایمان حقیقی، گردن رحم شروع به باز شدن (دیلاتاسیون) و نازک شدن (افاسمان) می کند. اگر شک دارید بهتر است به پزشک متخصص زنان و زایمان خود برای تعیین کاذب یا حقیقی بودن انقباضات مراجعه کنید.
تغییرات مجاری ادراری: در ماه شش حاملگی هنوز مادر در خطر عفونت مجاری ادراری است. کند شدن جریان ادرار در اثر رشد رحم و کمتر شدن تون عضلانی پیشابراه که ادرار را از کلیه ها به مثانه حمل می کند، علت استعداد به عفونت مجاری ادراری است. اگر به عفونت مجاری ادراری خود شک دارید، حتما با پزشک متخصص زنان و زایمان یا پزشک عمومی خود مراجعه کنید.
تغییرات استخوان، عضلات و مفاصل: رباط های نگهدارنده شکم بیشتر کشیده می شوند و مفاصل بین استخوان های لگن نرم تر و شل تر می شوند و خود را برای زایمان و تولد نوزاد آماده می کنند. به علاوه، پایین کمر و ستون فقرات به سمت عقب انحنا پیدا می کند تا به مادر حفظ تعادل خود با افزایش وزن بچه و رحم، کمک شود. نتیجه مجموع این عوامل می تواند موجب تغییراتی شود که به کمردرد و درد لگن ختم شود.
تغییرات واژن: هنوز ممکن است در ماه ششم حاملگی ترشحات رقیق، سفید رنگ و بدون بو یا کم بود وجود داشته باشد. اگر ترشحات واژن زرد یا سبز رنگ، دارای بوی بد یا همراه با قرمزی، خارش یا تحریک مهبل بود، شما احتمالا دچار عفونت واژن شده اید و بایستی با پزشک متخصص زنان و زایمان خود تماس بگیرید.
افزایش وزن: افزایش وزن زن حامله در ماه ششم حاملگی حدود یک پوند یا نیم کیلو در هفته است و در مجموع زن حامله باید در ماه ششم حاملگی ۲ کیلوگرم افزایش وزن داشته باشد. هرچند ممکن است در یک هفته زن ۷۵۰ گرم و در هفته بعدی ۲۵۰ گرم افزایش وزن داشته باشد، اما این مسئله نگران کننده نیست و ۲ کیلو افزایش وزن ماهانه مهم است. تا زمانی که افزایش وزن زن حامله یکنواخت و مستمر باشد، افزایش یا کاهش ناگهانی وزن وجود نداشته باشد، اوضاع خوب است.

تمرینات ورزشی ماه ششم حاملگی
تمرین خمش لگن با توپ
این گونه از تمرین خم کردن لگن یک روش ایمن برای تقویت عضلات شکم در زن حامله است:
۱- در حالی که به یک توپ بدنسازی تکیه کرده اید، روی زمین بنشینید، کف پاها را روی زمین گذاشته و دستان خود را به دو طرف شکم خود بگذارید (تصویر زیر).
۲- در حالی که کمر خود را به توپ تکیه داده اید، باسن خود را کمی به سمت بالا بلند کنید و چندین ثانیه نگهدارید. سپس به وضعیت اول برگردید
۳- این تمرین را ۱۰ بار انجام دهید.
ممکن است متوجه بهبود نوسانات خلقی خود شوید یا همسرتان به شما بگوید اخلاقتان بهتر شده و نوسان خلق کمتری دارید. این ممکن است بخاطر تولید مساوی تر هورمون ها باشد. حالا نسبت به تغییرات درون بدن خود بیشتر عادت کرده اید و در حال تطابق یافتن هستید. هرچند با نزدیک شدن زمان فارغ شدن و زایمان، ممکن است ترس های جدیدی پیدا کنید و چیزهای جدیدی موجب تغییرات خلقی مادر شود.
کنترل ترس مادر حامله: در این ماه ممکن است زن حامله در مورد زایمان و تولد نوزاد نگران باشد. در حقیقت ممکن است مدتی از شروع این نگرانی گذشته باشدو چیزهایی مثل: نکنه به موقع به بیمارستان نرسم! چطوری زایمان در مقابل یک عده غریبه را تحمل کنم؟ نکنه در طول زایمان کنترل ادرار و مدفوع را از دست بدهم؟ نکنه اتفاقی برای بچه ام در طول زایمان بیافتد؟ اینها موجب نگرانی مادر حامله می شود.
احتمالا همسر شما هم بعضی از این سئوالات را از خودش می پرسد. اغلب نگرانی های شوهر زن حامله با زن حامله یکسان است، اما مطرح نمی کند. هر کدام ممکن است فکر کنند که بایستی قوی تر می بودند و از دیگری در این زمان حمایت کند. همسر زن حامله نگران سلامت مادر نیز هست، علاوه بر اینکه نگران سلامتی نوزاد است.
بهتر است زن حامله با ترس های خود روبرو شود و از پزشک متخصص زنان و زایمان خود سئوال کند. بهتر است زن و شوهر در گفتگوهایی دوستانه و صمیمی نگرانی ها خود را مطرح کنند. همانند سایر زنان، در این ماه زن حامله بیشتر علاقمند به مقاربت و تماس جنسی نسبت به ماه های اول حاملگی است. شاید بخاطر اینکه احساس بهتری دارد، بهتر می خوابد و انرژی بیشتری دارد. از این احساسات بایستی لذت برد، قبل از اینکه بچه بیاید و کل زندگی جنسی را تحت تاثیر قرار دهد.
زیادتر شدن میل جنسی و نیاز به مقاربت هرگز همگانی نیست و احتمال دارد زنی اصلا احساس نیاز نکند. اما همانطور که به ماهه های آخر حاملگی نزدیک می شویم، ممکن است افزایش میل جنسی را شاهد باشیم.

چک آپ قبل از زایمان
در اواخر سه ماهه دوم و شروع سه ماهه سوم حاملگی ویزیت های پزشک متخصص زنان و زایمان منظم تر می شود. روتین شدن ویزیت ها نشانگر خوب بودن همه چیز و پیشرفت طبیعی و طبق برنامه حاملگی است. همانند ویزیت های قبلی، پزشک متخصص زنان و زایمان سایز رحم را بررسی خواهد کرد (از طریق اندازه گیری بلندی فوندال - فاصله بالای رحم تا استخوان پوبیس). ارتفاع فوندال در ماه ششم حاملگی بایستی بین ۲۱ تا ۲۴ سانتیمتر باشد که تقریبا برای سن حاملگی است زیرا این چک آپ مربوط به ماه ششم است که شامل هفته ۲۱ تا ۲۴ حاملگی است.
علاوه بر اندازه گیری ارتفاع فوندال، در این ویزیت وزن و فشار خون اندازه گیری شده و ریت قلبی بچه نیز بررسی می شود. ممکن است از شما در مورد هر گونه علامت و نشانه ای که در این ماه تجربه کرده اید، سئوال کند. اگر ماه گذشته سونوگرافی استاندارد یا آناتومی نداشته اید، ممکن است یکی در هفته اول یا دوم ماه ششم انجام شود.

کلاس های زایمان
اگر اولین حاملگی شما است، ممکن است کمی مضطرب باشید و یا حتی ترسیده باشید زمانی که به زایمان و فارغ شدن فکر می کنید. این طبیعی است. در کل شما تجربه قبلی زایمان ندارید.
بنابراین بهتر است راهی برای خونسرد شدن و آرامش خود پیدا کنید. یکی از این راهها شرکت در کلاس های زایمان و تولد بچه است. کلاس های زایمان به زن حامله کمک می کند که خود و همسرش را برای زایمان و ورود نوزاد آماده کند. این کلاس ها در مراکز بهداشت و زایمان برگزار می شود. معمولا کلاس ها یک یا دو جلسه است و گاهی کلاس یک روزه هم وجود دارد.
در این کلاس ها در مورد نشانه های زایمان، گزینه های تسکین درد حین زایمان، وضعیت های قرارگیری حین زایمان، مراقبت پس از زایمان و مراقبت از نوزاد و همچنین اطلاعات مختصری در مورد شیردهی است. در این کلاس ها در مورد اتفاقاتی که در حین زایمان در بدن رخ می دهد صحبت می شود که می تواند به تفکر مثبت تر، کاهش نگرانی و استرس مادر کمک کند. بخصوص اگر زن اول زا هستید و این اولین تجربه حاملگی و زایمان شماست، کلاس های زایمان می تواند خیلی برایتان مفید باشد و نگرانی های شما را کاسته و سئوالات احتمالی شما پاسخ داده می شود.
در این کلاس ها در مورد روش های مختلف زایمان صحبت می شود و در بعضی از بیمارستان های برگزار کننده کلاس آمادگی زایمان، تور بخش های مختلف زنان و زایمان انجام می شود و زن حامله می تواند با محیط انجام زایمان آشنا شود.

انواع کلاس های زایمان
بعضی از کلاس های آموزش زایمان نوع خاصی از زایمان را پوشش می دهند مثلا زایمان سزارین یا زایمان واژینال. دوره های تجدید آگاهی نیز وجود دارد که برای زنان دارای تجربه قبلی حاملگی و زایمان برگزار می شود.
بعضی از کلاس ها عمومی است و اکثریت قسمت های مختلف حاملگی و زایمان را پوشش می دهند و بعضی از کلاس ها خیلی تخصصی است و روش های مختلف زایمان را بحث می کنند، برای مثال:
روش لاماز: هدف از لاماز افزایش اطمینان به توانایی خود برای انجام زایمان است. کلاس های لاماز به زن حامله کمک می کنند که طرق سازگاری با درد را یاد بگیرند که هم موجب تسهیل زایمان می شود و هم راحتی زن بیشتر می شود، از قبیل آموزش تنفس، حرکت کردن و ماساژ. این روش براساس این ایده است که عقل و بینش داخلی زن راهنمای وی در طول زایمان است.
روش برادلی: در روش برادلی روی زایمان به عنوان یک پروسه طبیعی تاکید می شود. زن حامله تشویق می شود که به بدن خود اعتماد کند، روی رژیم غذایی و ورزش در سراسر حاملگی خود تمرکز کند. طریقه مدیریت زایمان توسط نفس عمیق، انواع روش های ریلکسیشن و حمایت همسر آموزش داده می شود.
والدی و زایمان مبتنی بر باخبری (حضور ذهن): همانطور که از نامش پیداست، روش MBCP از مفهوم باخبری یا حضور ذهن (توجه کردن به لحظه حاضر بدون هر گونه قضاوت) مشتق شده است. MBCP زایمان و فارغ شدن به عنوان یک تحول در نظر گرفته می شود، طریقه توجه به حس خود از درد زایمان بدون تاثیر بر دورنمای زندگی و فکر کردن به لحظه های آرامبخش زندگی و عدم توجه به موارد ناخوشایند آموزش داده می شود. تحقیقات اخیر نشان داده است که این روش به زن در سازگاری اثربخش با درد زایمان کمک می کند و از روش های سنتی با مصرف کمتر داروهای مسکن همراه است. حتی تصور بر این است که این روش از افسردگی پس از زایمان پیشگیری می کند.
کلاس های متفاوت دیگری نیز بصورت آنلاین وجود دارد و رویکردهای متفاوتی به زایمان دارند و از روش های مختلفی مثل هیپنوتراپی یا زایمان در آب صحبت می کنند.