ماه چهارم بارداری، روند رشد بچه

سه ماهه اول حاملگی با شروع ماه چهارم تمام می شود و سه ماهه دوم حاملگی شروع می شود. حالا زن حامله می تواند احساس راحتتری داشته باشد و شکم شروع به نشان دادن می کند. در سه ماهه دوم زن احساس انرژی بیشتری می کند و کمتر تهوع و سرگیجه دارد.
سه ماهه دوم حاملگی برای بیشتر زنان حامله با احساس بهتری همراه است. یک سوم حاملگی طی شده است، مرحله ای از حاملگی که بیشترین سقط و از دست دادن حاملگی وجود دارد و جنین نسبت به عوامل خارجی حساس تر است. سه ماهه دوم معمولا با پایان تهوع و ناخوشی صبحگاهی همراه است.
سه ماهه دوم اغلب راحتترین مرحله حاملگی است زیرا در این زمان حاملگی راحتتر است. بنابراین زمان بیرون رفتن و لذت بردن از حاملگی است. حتی می توان در سه ماهه دوم حاملگی سفر کوتاه داشت.

رشد بچه در ماه چهارم حاملگی
همانطور که زن وارد سه ماهه دوم حاملگی می شود، تمامی احشای بچه، اعصاب و عضلات شکل پایه را گرفته اند و شروع به کار با هم می کنند. رشد بچه با سرعت بیشتری ادامه می یابد اما بچه هنوز کوچک است و فقط ۲ تا ۳ اونس در شروع ماه چهارم وزن دارد.
هفته ۱۳ حاملگی
چشمان و گوش های بچه در هفته ۱۳ کاملا قابل تشخیص هستند، گرچه هنوز پلک ها برای محافظت از چشم در حال تکامل به هم جوش خورده است. چشمان بچه تا هفته ۲۸ تا ۳۰ حاملگی باز نمی شود. بافت هایی که به استخوان تبدیل می شوند دور سر و دستان و پاهای وی تشکیل می شوند. اگر بتوانید در این هفته نگاهی به جنین بیاندازید، می توانید دنده های کوچک و ظریف وی را ببینید.
حالا بچه بدنش را به صورت تکان حرکت می دهد، دست هایش را خم می کند و با پاهایش لگد می زند. اما مادر قادر به حس کردن این حرکات نیست تا زمانی که بچه کمی بزرگتر شود. ممکن است بچه بتواند انگشت شست خود را در دهانش بگذارد و در طی چند هفته بعدی مکیدن شروع می شوند.
هفته ۱۴ حاملگی
سیستم تولید مثل بچه جایی است که در هفته ۱۴ حاملگی بیشترین تغییر را دارد. اگر بچه پسر باشد غده پروستات وی در هفته ۱۴ حاملگی شروع به تشکیل می کند. اگر بچه دختر باشد، تخمدانهایش از داخل شکم حرکت کرده و به لگن می رسد. به علاوه، غده تیروئید حالا فعالیتش را شروع می کند و بچه تولید هورمون را در هفته ۱۴ حاملگی شروع می کند. در پایان این هفته، سقف دهان بچه (کام) به طور کامل شکل می گیرد.
هفته ۱۵ حاملگی
در هفته ۱۵ موهای ابرو و سر بچه شروع به ظاهر شدن می کند. اگر بچه موهای تیره داشته باشد، فولیکول های موی وی شروع به تولید رنگدانه کرده و رنگ موها تیره می شود. چشمان و گوش های بچه حالا شکل گرفته و گوش ها تقریبا به موضع نهایی خود می رسد، گرچه هنوز کمی پایین تر از موضع طبیعی خود قرار دارد. پوست بچه فولیکول های مو را اضافه کرده و غدد فرعی نیز تشکیل می شود اما موها هنوز خیلی نازک هستند.
استخوان و مغز استخوان بچه شروع به تشکیل کرده و سیستم اسکلتی بچه به رشد و تکامل خود در این هفته ادامه می دهد. تولید عضله نیز ادامه می یابد. در پایان هفته ۱۵ حاملگی بچه می تواند دست های خود را مشت کند.
هفته ۱۶ حاملگی
هفته شانزده حاملگی سیستم اسکلتی و عصبی به اندازه کافی اتصالات ایجاد کرده اند که سیگنال حرکت اندام و بدن را ارسال و دریافت نمایند. به علاوه، عضلات چهره بچه حالا به طور کامل تشکیل شده است و امکان درآوردن انواع شکلک و حالات چهره را دارد. در داخل رحم بچه ممکن است اخم کرده یا لبخند زده باشد، گرچه این حرکات حالات هوشیار و عمدی چهره و عواطف بچه نیست.
همانطور که کلسیم بیشتری در استخوان ها رسوب می کند، سیستم اسکلتی به توسعه و تکامل خود ادامه می دهد. اگر بچه دختر باشد، میلیون ها تخمک در تخمدان وی در این هفته تشکیل می شود. با شروع هفته ۱۶ حاملگی، چشمان بچه به نور حساس می شود.
گرچه احتمالا حتی از این مسئله آگاه نمی شوید، بچه در این هفته چندین بار سکسکه خواهد داشت. سکسکه معمولا قبل از اینکه ریه ها تکامل یافته و حرکتی داشته باشند که به تنفس مربوط باشد، رخ می دهد. از آنجایی که تراشه بچه بجای هوا از مایع پر است، سکسکه وی با صدای سکسکه معمول همراه نیست.
در هفته ۱۶ حاملگی قد بچه بین ۴ تا ۵ اینچ است و وزن وی کمی بیشتر از ۴ اونس است.

مشکلات بارداری
افزایش جریان خون سراسر بدن زن حامله ممکن است با عوارض جانبی ناخوشایندی در بینی و لثه ها همراه باشد. احتقان بینی و تورم لثه ممکن است در اثر افزایش جریان خون و جریان حجم بیشتر خون در شریان ها و وریدها رخ دهد.
بافت های بینی ممکن است متورم و شکننده شوند. غشاهای بینی مخاط و ترشح بیشتری داشته و موجب پری و احساس احتقان بینی می شود. همچنین زن حامله ممکن است خونریزی بینی (خوندماغ) را تجربه کند، حتی اگر هرگز قبلا خوندماغ نشده باشد. تعجب نکنید اگر که در این ماه خونریزی لثه را تجربه کنید بخصوص زمانی که مسواک می زنید. بسیاری از زنان حامله نرمی یا خونریزی لثه را تجربه می کنند. هیچکدام از این مشکلات برای مادر حامله یا بچه داخل شکمش خطرناک نیست.

تغییرات بدن در ماه چهارم حاملگی
این هفته را گاهی اوقات دوره طلایی حاملگی می نامند. تهوع و خستگی اوایل حاملگی کاهش می یابد و ناراحتی سه ماهه سوم هنوز شروع نشده است. به علاوه، ریسک سقط جنین به طور خیلی زیادی کاهش می یابد. احساسات جدیدی در این ماه نیز شایع است.

در ماه سوم حاملگی چه اتفاقی و در کجا می افتد
تغییراتی که در هفته های اول حاملگی رخ می دهد افزایش یافته و سریع می شود و نسبت به سایر وقایع مشهودتر است. سطح هورمون ها در این ماه به افزایش ادامه می دهد و روی رشد بچه تاثیر گذاشته و تمامی ارگان های سیستم بدن زن را تحت تاثیر قرار می دهد. در ادامه مروری بر تغییرات ماه چهارم آمده است.
قلب و سیستم گردش خون: سیستم گردش خون سریعا شروع به اتساع می کند و نتیجه اش کاهش فشار خون بدن زن است. در طی ۲۴ هفته اول حاملگی، فشار خون سیستولیک (عدد بالا) و فشار خون دیاستولیک (عدد پایین) به میزان ۵ تا ۱۰ درجه کاهش می یابد. در طی سه ماهه سوم، ممکن است فشار خون به تدریج به سطح قبل از حاملگی برگردد. آگاه باشید که زن حامله ممکن است در ماههای گرم سال دچار سرگیجه یا غش شود یا زمانی که حمام داغ می گیرد. این اتفاق بخاطر گشاد شدن عروق خونی کوچک پوست در اثر گرما است، که بطور موقتی موجب کاهش هرچه بیشتر فشار خون و کند شدن برگشت خون به قلب می شود.
در این ماه بدن به تولید خون بیشتر ادامه می دهد. در ماه چهارم بیشتر خون اضافه تولید شده بخش مایع خون یعنی پلاسما است. در طی ۲۰ هفته اول حاملگی، پلاسما سریعتر و بیشتر از سلول های قرمز خون تولید می شود. تا زمانی که سلول های خونی فرصت بلوغ پیدا کرده و سلول های قرمز خون زیاد شود و بنابراین تعداد سلول های قرمز خون بالا رفته و غلظت خون کاهش می یابد.
اگر آهن کافی برای تولید سلول های قرمز در این ماه دریافت نکرده باشید، ممکن است دچار کم خونی شوید. کم خونی زمانی رخ می دهد که سلول های قرمز خون کافی نباشد و بنابراین هموگلوبین کافی برای حمل اکسیژن به بافت های بدن در دسترس نباشد. کم خونی موجب خستگی زن حامله شده و وی را برای بیماری های مختلف مستعد می کند اما تا زمانی که کم خونی شدید نباشد، ممکن است عارضه ای برای بچه نداشته باشد. در طی حاملگی بدن زن طوری برنامه ریزی می شود که حتی اگر آهن کافی دریافت نکند هنوز آهن کافی به بچه برسد.
سیستم تنفسی: ریه ها تحت تحریک هورمون پروژسترون در سه ماهه دوم هوای بیشتری تنفس می کنند. در حقیقت، در هر تنفس زن حامله ۳۰ تا ۴۰ درصد بیشتر از قبل هوا استنشاق می کند. این تغییرات موجب می شود که خون مقادیر بیشتری اکسیژن را به جفت و بچه حمل کند. به علاوه، اینکار امکان دفع بیشتر دی اکسید کربن را نسبت به بدن نرمال یک زن غیرحامله فراهم می سازد.
زن حامله ممکن است متوجه شود که نسبت به قبل سریعر نفس می کشد. همچنین ممکن است تنگی نفس را تجربه کند. معمولا با شروع هفته ۱۳ حاملگی دو سوم زنان تا حدودی تنگی نفس را تجربه می کنند. این بیشتر بخاطر کاهش سطح دی اکسید کربن خون رخ می دهد زیرا مغز دستور دفع دی اکسید کربن بیشتری را می دهد تا دی اکسید کربن بیشتری از بچه به مادر منتقل و دفع شود. برای دستیابی به تنفس بهتر جنین، مغز حجم و ریت تنفس مادر را تنظیم می کند.
برای سازگاری با افزایش ظرفیت ریه ها، قفسه سینه زن در طی دوران حاملگی بزرگتر می شود و قطر آن حدود ۲-۳ اینچ بیشتر می شود.
سیستم گوارشی: افزایش سطح هورمون های پروژسترون و استروژن موجب شل شدن عضلات صاف بدن می شود که شامل مجاری گوارشی نیز هست. نتیجه شل شدن عضلات صاف کند شدن حرکات سیستم گوارشی است. حرکاتی که غذای بلعیده را از مری به معده حرکت می دهد کند شده و مجاری روده ای و بخصوص روده کوچک دیرتر تخلیه می شوند.
این کند شدن حرکات زمان بیشتری را برای جذب مواد غذایی به جریان خون و رسیدن به بچه فراهم می سازد. متاسفانه، وقتی کند شدن حرکات مجاری گوارشی را با اتساع و بزرگ شدن رحم تلفیق کنیم که احشای داخل شکمی را تحت فشار قرار داده است، نتیجه اش اغلب سوزش سردل و یبوست است که دو تا از شایعترین و آزارنده ترین عوارض جانبی حاملگی است. تجربه این عوارض جانبی ممکن است از ماه چهارم شروع شود. بیش از نیمی از زنان حامله دچار سوزش سردل می شوند. این حکایت در مورد یبوست نیز مصداق دارد، که بیش از نیمی از زنان حامله را درگیر می کند.
پستان ها: پستان ها و غدد تولید شیر داخل آنها به افزایش سایز ادامه می دهند و تحت تاثیر افزایش تولید استروژن و پروژسترون در این ماه قرار می گیرند. پوست تیره دور نوک پستان (آرئول) ممکن است بطور خاصی قابل توجه شود. گرچه بعضی از این افزایش رنگدانه پس از تولید محو خواهد شد، اما مابقی تیرگی دور نوک پستان باقی می ماند و بعد از زایمان هنوز بیشتر از قبل از حاملگی خواهد بود. انتظار داشته باشید که در ماه چهارم پستان ها سفت تر، دردناک تر، پرتر و سنگین تر شوند.
رحم: حالا که به سه ماهه دوم حاملگی وارد شده اید، رحم شما کمی بالاتر و جلوتر قرار خواهد گرفت و مرکز ثقل بدن زن حامله تغییر خواهد کرد. بدون اینکه متوجه باشید ممکن است شروع به تنظیم قامت و شیوه ایستادن خود کنید و راه رفتن و قدم زدن خود را تطبیق دهید. گاهی اوقات ممکن است احساس کنید که می خواهید با سر به زمین بخورید و تلو بخورید. این طبیعی است. بعد از تولد بچه این علائم رفع خواهد شد و زن به وضعیت قامت و قرارگیری قبل از حاملگی خواهد برگشت.
همانطور که رحم بزرگتر می شود و فضای بیشتری از داخل لگن را پر می کند، ارگان های داخلی تحت فشار قرار گرفته و موضع قرارگیری نرمال خود عقب زده می شوند. همچنین روی عضلات و رباط و تاندون های اطراف رحم فشار بیشتری وارد خواهد شد. تمامی این رشدها و افزایش ها ممکن است موجب کمی درد و ناراحتی شود.
زن حامله ممکن است درد پایین شکم را در ماه چهارم تجربه کند. این احتمالا بخاطر کشیدگی رباط ها و عضلات در اثر متسع شدن و بزرگ شدن رحم است. این کشیدگی و بزرگ شدن ها تهدیدی برای بچه داخل شکم زن حامله نخواهد داشت.
بخاطر فشاری که رحم بر وریدهای پا وارد می کند، ممکن است کرامپ پاها بخصوص در طول شب را تجربه کنید. همچنین ممکن است بیرون زدگی ناف خود را مشاهده کنید. این نیز بخاطر فشار رحم در حال رشد است. پس از فارغ شدن و زایمان بچه، مطمئنا شکل و اندازه ناف به حالت طبیعی قبل از حاملگی خواهد برگشت.
مجاری ادراری: هورمون پروژسترون عضلات صاف مثانه و لوله های انتقال ادرار از کلیه ها به مثانه را شل می کند و موجب کند شدن جریان ادرار می شود. به علاوه، رحم در حال بزرگ شدن نیز به جریان ادرار فشار وارد می کند. این تغییرات با هم ترکیب شده و میل به دفع گلوکز بیشتر در ادرار را بالا می برد و ممکن است زن حامله را در معرض عفونت های مثانه و کلیه قرار دهد.
اگر زیاد دفع ادرار دارید، در حین دفع ادرار دچار احساس سوزش یا درد هستید و یا تب را تجربه می کنید، به احتمال زیاد عفونت مجاری ادراری دارید. این نشانه ها و علائم را به پزشک متخصص زنان و زایمان یا مراقبت دهنده اولیه خود گزارش دهید. شکم درد و درد کمر نیز ممکن است از نشانه های عفونت مجاری ادراری باشد. شناسایی و درمان عفونت های مجاری ادراری در طی حاملگی از اهمیت خاصی برخوردار است. اگر این عفونت ها بدون درمان رها شود، می تواند در اواخر حاملگی موجب زایمان زودرس شود.
استخوان ها، عضلات و مفاصل: در طی حاملگی استخوان ها، عضلات و مفاصل خود را با استرس ناشی از حمل بچه در شکم تطبیق می دهند. رباط های نگهدارنده شکم ارتجاعی تر شده و مفاصل بین استخوان های لگن نرم تر و شل تر می شوند. نهایتا این تغییرات موجب اتساع راحتتر لگن در طی زایمان و تولد بچه می شود بطوریکه بچه به راحتی از کانال لگن رد شود. اما در ماه چهارم این تغییرات ممکن است موجب مقداری کمردرد و پا درد شود.
بخش تحتانی ستون فقرات ممکن است شروع به خم شدن به عقب کند تا تغییر مرکز ثقل بدن در اثر رشد بچه را جبران کند. این تغییر قامت و راستای قرارگیری بدن ممکن است روی عضلات و رباط های کمری فشار وارد کرده و موجب مقداری درد کمر شود.
واژن: در این ماه ترشحات واژن بیشتر خواهد بود که حاصل تغییرات سریع سلول های در حال رشد در واژن است. این سلول ها با رطوبت نرمال واژن ترکیب شده و ترشح رقیق و سفید رنگی را موجب می شود. اسیدیته بالای ترشحات واژن در این ماه با سرکوب رشد باکتری های بالقوه مضر در واژن همیاری دارد.
تغییرات هورمونی دوران حاملگی می تواند تعادل نرمال ارگانیسم های واژن را به هم زده و موجب شود که ارگانیسم خاصی سریعتر از بقیه رشد کند. این می تواند به عفونت واژن ختم شود. اگر ترشحات واژن سبز یا زرد رنگ است، دارای بوی تند و بد است و با قرمزی، خارض یا تحریک مهبل همراه است، با پزشک متخصص زنان و زایمان خود تماس بگیرید. اما نگران نباشید، عفونت واژن در دوران حاملگی شایع بوده و به راحتی و موفقیت آمیز درمان می شود.
از مصرف داروهای ضد عفونت قارچی بدون نسخه و بدون مشورت با متخصص زنان و زایمان خود اجتناب کنید. زیرا ممکن است علائم و نشانه های عفونت در اثر سایر عفونت های واژن باشد که ظاهری شبیه به عفونت قارچی دارند. بهتر است پزشک متخصص زنان و زایمان نوع عفونت واژن را تعیین کرده و داروی مناسب را تجویز کند.
پوست: یکی از نشانه های رایج حاملگی تیره شدن پوست است. تصور می شود که این تغییر رنگ پوست در اثر افزایش تولید هورمون باشد، گرچه علت حقیقی آن هنوز ناشناخته است. ممکن است نواحی تیره تر را دور نوک پستان، در منطقه بین مهبل و مقعد (پرینه)، در فضای زیربغل و کشاله ران مشاهده کنید. همچنین دیدن خط های تیره رنگ به نام خطوط نیگرا در پایین شکم شایع است. این تغییرات ممکن است در زنان تیره پوست شدیدتر باشد. تقریبا همیشه بعد از فارغ شدن تیرگی پوست رفع می شود، اما بعضی از نواحی تیره شدن پوست بعد از حاملگی باقی می ماند.
ممکن است نواحی کدر شدن جزئی پوست صورت را نیز تجربه کنید. این وضعیت را کلواسما یا ماسک حاملگی می نامند و در بیش از ۷۰ درصد زنان حامله مشاهده می شود. معمولا این لکه های تیره رنگ بر روی پیشانی، گیجگاه، گونه، چانه و بینی دیده می شود. همچنین ممکن است نسبت به سایر رنگدانه ای شدن ها شدیدتر باشد و معمولا پس از زایمان بطور کامل رفع می شود. وقتی بیرون از منزل هستید، استفاده از کرم ضد آفتاب مهم است، بخصوص روی صورت. مواجهه با نور خورشید در دوران حاملگی موجب افزایش تیرگی پوست نرمال می شود.
همچنین ممکن است قرمز شدن کف دست ها را ببینید. به علاوه، بعضی از زنان حامله لکه های آبی رنگ و برجسته را در پاهای خود مشاهده می کنند، بخصوص وقتی سردشان است. این تغییرات پوستی معمولا پس از تولد جنین از بین می روند.
افزایش وزن: احتمالا تا کنون هفته ای نیم پوند یا کمی بیشتر افزایش وزن داشته اید. در این ماه نیز چنین است. در مجموع حدود ۲ تا ۳ پوند وزن افزایش خواهد داشت. اگر افزایش وزن شما متغیر است نگران نباشید، زیرا ممکن است در هفته های آتی افزایش وزن بیشتری را تجربه کنید.

تمرینات ورزشی ماه چهارم حاملگی
پرس پشت
این حرکات کوچک موجب تقویت کمر و محور بدن برای حمایت از قامت و راستای قرارگیری خوب در دوران حاملگی می گردد.
۱- در حالی که کمر خود را به دیوار چسبانیده اید، پاهای خود را به اندازه عرض شانه باز کرده و چند اینچ جلوتر از دیوار قرار بگیرید.
۲- بخش کوچکی از کمر خود را به دیوار فشار دهید. چندین ثانیه نگهدارید.
۳- این حرکت را پنج تا ۱۰ بار تکرار کنید.
عواطف زن در ماه چهارم حاملگی
حالا که دیگر شلوار جین های قبل خود را نمی توانید بپوشید و صدای ضربان قلب بچه را شنیده اید، حاملگی برایتان واقعی تر بنظر می رسد. احتمالا احساس بهتری داشته و انرژی بیشتری دارید. این ها همه خوب است.
احساس سودمند بودن: حالا که خلق خوبی دارید و انرژی بیشتری دارید، بهتر است لیست کارهای خود را برداشته و رسیدگی به کارهای خانه و خودتان را طبق توان زن حامله شروع کنید. اگر به کلاس های بچه داری علاقمند هستید، حالا وقت کلاس رفتن است. همچنین وقت خوبی است برای آشنا شدن با قواعد و سیاست های بچه داری و حاملگی.
همچنین اگر قبلا این کار را نکرده اید، وقت خوبی است برای تفکر به بچه بزرگ کردن و مراقبت از بچه، زیرا به زودی وارد آن خواهید شد. بزرگ کردن بچه و مراقبت نوزاد یک عمل زمانبر و مستلزم انرژی و هزینه است. بنابراین بهتر است برنامه ریزی کنید.

زمان خرید رسیده است
همانطور که شکم شروع به بزرگتر شدن می کند، بسیاری از لباس های قبل قابل استفاده نیست و دیگر نمی توان با لباس های موجود گذران کرد. بهتر است لباس های شل و حاملگی تهیه کنید. امروزه لباس های حاملگی متنوع و زیادی دردسترس است و بهتر است از ماه چهارم تهیه این لباس ها را شروع کنید. بهتر است سبک و استیل شخصی خود را به نفع راحتی و سلامت مادر و بچه رها کنید.

معاینه قبل از زایمان
ویزیت پزشک متخصص زنان و زایمان این ماه شامل ردگیری رشد جنین، تایید زمان زایمان و بررسی هرگونه مشکلات سلامتی بالقوه مادر و جنین است.
متخصص زنان و زایمان شما سایز رحم را برای تعیین سن بچه اندازه می گیرد. اینکار را با چک کردن سایز یا ارتفاع فوندوس رحم انجام می دهد، فاصله بین بخش بالایی رحم تا استخوان پوبیس. ممکن است پزشک متخصص زنان و زایمان به آرامی روی شکم دست گذاشته و فشار دهد تا نقطه فوندوس را پیدا کند و آن را تا جلوی شکم و استخوان پوبیک اندازه گیری کند.
علاوه بر چک ارتفاع یا قد فوندال رحم، ممکن است وزن و فشار خون مادر را نیز کنترل کند و سئوالاتی در مورد علائم جدید و نشانه های تجربه شده قبلی بپرسد. اگر قبلا صدای قلب بچه را نشنیده اید، می توانید از پزشک متخصص زنان و زایمان بخواهید تا با استفاده از ماشین سونوگرافی داپلر صدای ضربان قلب بچه را برایتان پخش کند.