اهمیت استفاده از ماسک، این روزها فراموش نشود

پیش از آنکه پاییز برسد نمودار کرونا در ایران خودش را بالا کشید. پنجشنبه‌ای که گذشت، روز مهمی بود. شمار مبتلایان به ۳۵۷۴نفر رسید و رکورد زد؛ بالاترین آمار ابتلا از نخستین روز بروز و شیوع کرونا در ایران. منحنی صعودی پس از ۳روز متوالی و رسیدن به آمار روزانه بیش از ۳هزار مبتلا، دیروز کاهش یافت و روی عدد۲۸۸۶ ایستاد.

حالا مردم می‌پرسند آیا موج دوم کرونا در ایران آغاز شده یا این تغییرات آماری معنای دیگری دارد. نمودارهای منتشر شده از سوی کمیته اپیدمی وزارت بهداشت ایران نشان می‌دهد که تعداد مبتلایان در ایران از نیمه اردیبهشت و تقریبا همزمان با لغو محدودیت‌های کرونایی و بازگشایی اصناف در ایران روند ابتلا سیر صعودی گرفته است. بالاترین آمار در پانزدهم خرداد ثبت شده است.

مسعود مردانی، عضو کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا به همشهری می‌گوید: «بروز موارد جدید بیماری کرونا به بالاترین حد خود از زمان شروع اپیدمی این بیماری در ایران رسیده است؛ البته که این مسئله ممکن است به چند دلیل باشد. نخست اینکه سیستم بیماریابی ما بهتر از اوایل شیوع این بیماری در کشورمان کار می‌کند، دومین مسئله این است که محدودیت‌های رفت‌وآمد در شهر برداشته شده و مراجعه افراد علامت‌دار به آزمایشگاه‌ها بیشتر شده است.

زمانی در تهران فقط تعداد انگشت شماری آزمایشگاه کار تشخیص کرونا را انجام می‌دادند، ولی الان بیش از یکصد آزمایشگاه برای تشخیص مولکولی در دسترس است و موارد بیماری بیشتری نیز مشخص می‌شود.»

مردانی ادامه داد: «سومین مسئله که نگران‌کننده نیز هست، این است که مردم تصور می‌کنند با برداشتن محدودیت‌ها، کرونا تمام‌شده و به مسافرت رفته‌اند؛‌ این در حالی است که هم سازمان بهداشت جهانی و هم ستاد ملی مقابله با کرونا بارها و بارها اعلام کرده که درصورت بازگشایی ادارات، سازمان‌ها، مراکز زیارتی و دیگر مراکز عمومی، مسافرت‌ها لجام گسیخته می‌شود و همین مسئله باعث افزایش زنجیره انتقال بیماری در کشور شده و انتقال بیماری را تسهیل می‌کند.» او موج مسافرت‌ها را بسیار نگران‌کننده دانست و افزود:

«این مسئله یکی از نشانه‌های بدی است که می‌تواند اپیدمی این بیماری را به وضعیتی بدتر از آنچه تا‌کنون بوده تبدیل کند. هم‌اکنون اگرچه موارد مرگ‌ومیر در میان مبتلایان به کرونا کمتر شده، اما بروز موارد جدید بیماری به بالاترین حد خود از ابتدای شیوع اپیدمی در کشورمان رسیده است.» عضو کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا با تأکید بر اینکه موج دوم شیوع کرونا در مناطقی که در چند ‌ماه اخیر در معرض ابتلا نبوده‌اند بیشتر اتفاق افتاده و می‌افتد، ادامه داد:

«استان‌های بوشهر، کرمان، سیستان و بلوچستان که در تعطیلات نوروز تعداد کمی ابتلا به این بیماری را داشتند، اما زمانی که در معرض ویروس قرار گرفتند تعداد زیادی از شهروندان‌شان به این بیماری مبتلا شدند و این موج دوم می‌تواند درصورت رعایت نکردن موارد بهداشتی استان‌های مختلف دیگر را به اپیدمی دوباره این بیماری دچار کند.»مردانی با تاکید بر اینکه دولت هم‌اکنون در مقابله با این بیماری سهل‌انگاری می‌کند، ‌گفت:

«تعداد زیادی از شهروندان در تعطیلات خرداد، بدون توجه به هشدارهای ستاد ملی مقابله با کرونا به مسافرت رفتند، اما از شهروندان خواهش می‌کنم برای هفته آخر خرداد و تعطیلی ۲۸خرداد‌ماه به هیچ عنوان برای سفر برنامه‌ریزی نکنند و بهترین راه برای جلوگیری از سفرهای پرمخاطره شهروندان در این روزها همان کاری است که در نوروز انجام شد و از ورود پلاک‌های غیربومی به شهرها جلوگیری شد.»او ادامه داد:

«افرادی که در تعطیلات نیمه خرداد به تعطیلات رفتند، با دست خود باعث شیوع اپیدمی دوباره بیماری در کشور و استان‌های محل سکونت خود می‌شوند و با این وضعیت امکان این وجود دارد که ما تا آخر سال هم نتوانیم این بیماری را کنترل کنیم.»مردانی تأکید کرد که ‌این بیماری طی ۱۲ تا ۱۴روز بعد از ابتلا، خود را در بدن فرد بیمار نشان می‌دهد؛ بنابراین ما انتظار تعداد زیادی از مبتلایان به این بیماری را - که نیمه خرداد به مسافرت رفته‌اند - طی ۲ هفته آینده خواهیم داشت، همین مسئله نیز کار شبکه بهداشت و درمان کشور را سخت‌تر می‌کند.

دیروز کیانوش‌جهانپور، سخنگوی وزارت بهداشت هم گفت که تا شانزدهم خرداد براساس معیارهای قطعی تشخیصی، ۲هزار و ۸۸۶ بیمار جدید مبتلا به کووید-۱۹ در کشور شناسایی شده ‌و از بین مبتلایان جدید، ۵۲۷ مورد بستری و ۲ هزار و ۳۵۹ تن(حدود ۸۲ درصد از موارد جدید) افرادی بوده‌اند که در تماس با مبتلایان کرونا گرفته بودند.با جان باختن ۶۳ بیمار دیگر، مجموع درگذشتگان این بیماری به ۸ هزار و ۱۳۴ نفر رسیده است.

گرما کار را خراب کرد
اسفند پارسال و فروردین امسال در کوران نگرانی‌ها و انتشار اخبار کرونا، خبری تأیید نشده در شبکه‌های اجتماعی دست به‌دست می‎شد اینکه:«گرمای هوا، ویروس کرونا را از بین می‌‎برد.» شاهد این مدعا در آن مقطع، آمار پایین‌تر ابتلا به این بیماری در مناطق دارای آب و هوای گرم بود. این دیدگاه از نظر علمی رد و جزو باورهای نادرست درباره کرونا خوانده شد، اما از دهه اول اردیبهشت با افزایش آمار مبتلایان در جنوب ایران و اعلام وضعیت قرمز در استان‌های دارای آب و هوای گرم، مردم همه امیدشان به گرما را از دست دادند. گرم‌تر شدن هوا نه‌تنها راه چاره‌ای برای کرونا نبوده که بر مشکلات افزوده است.

مردمی که در اسفند و فروردین از ماسک و دستکش استفاده می‌کردند و از بیم انتقال ویروس جلوی پیشخوان مغازه‌ها را با نایلون‌های ضخیم پوشانده بودند در گرمای زود هنگام و تابستانی که به‌نظر می‌رسد امسال چند هفته زودتر خودی نشان داده، تحمل ماسک بر چهره را ندارند. همانطور که بسیاری از مغازه‌داران از گرمای پشت نایلون‌های پیشخوان خسته شده‌اند. محمد که مغازه بقالی کوچکی در مرکز شهر دارد تا همین یک هفته قبل پیشخوان را با نایلون سراسری پوشانده بود، اما از چهارشنبه نایلون را جمع کرده و می‌گوید: گرمای هوا به‌شدت آزاردهنده است و پشت این فضای بسته نفسش تنگ می‌شود.

به‌نظر می‌رسد آدم‌هایی که مثل محمد فکر می‌کنند، تعدادشان روزبه‌روز بیشتر می‌شود. بسیاری از مشتریان این بقالی کوچک، برای حساب و کتاب پشت دخل مغازه کوچک صف کشیده‌اند، اغلب بدون استفاده از ماسک و خبری هم از فاصله اجتماعی نیست. این تغییر رفتار در کنار آغاز سفرهای بین شهری، تأثیرش را در افزایش آمار مبتلایان نشان می‌دهد. مردم در حالی استفاده از ماسک را کنار گذاشته یا درباره آن تعلل می‌کنند که سازمان جهانی بهداشت هم پیش‌تر اعلام کرده مؤثرترین راه برای پیشگیری و شکستن زنجیره انتقال استفاده از ماسک در کنار رعایت فاصله اجتماعی است.

آلمان به‌عنوان یکی از کشورهای موفق در کنترل کرونا، از زمان بازگشایی مراکز عمومی دولت استفاده از ماسک را اجباری کرده است. کارشناسان می‌گویند سختگیری درباره رعایت بهداشت فردی از طریق ابزارهای قانونی باید بخشی از فرایند کنترل و مبارزه با کرونا باشد چراکه مردم به‌تدریج حساسیت‌شان را برای مراقبت از دست می‌دهند. دیروز حسن روحانی، رئیس‌جمهوری از وزیر صمت درخواست کرد تا تولید کافی و توزیع دقیق ماسک را با هدف قرارگرفتن مکفی آن در دسترس عامه مردم در صدر توجه خود قرار دهد.

مقامات بهداشتی یکی از ساده‌ترین راه‌های پیشگیری از انتقال کرونا را استفاده از ماسک می‌دانند، اما به‌گفته متخصصان دلایل متعددی وجود دارد که برخی افراد از این روش ساده پیروی نمی‌کنند.برای مثال پیش‌تر روانشناس و استادیار روانپزشکی و علوم رفتاری دانشگاهی در شیکاگو درباره اینکه چرا مردم از ماسک استفاده نمی‌کنند، گفته بود: این سؤال ساده پاسخ‌های پیچیده‌ای دارد؛ اول اینکه برخی افراد این تهدید را ناچیز می‌شمارند. این تهدید یک واقعیت عینی نیست، بلکه انتزاعی است و پیشگیری را نمی‌توان اندازه‌گیری کرد.

بعد از تقریبا ۲ ‌ماه قرنطینه مردم دچار «خستگی ذهنی» شده‌اند. آنان مدام در حال محاسبه سود و زیان کارهای روزمره هستند، مثلا اینکه به فروشگاه مواد غذایی با ماسک بروند یا خیر و برخی دیگر نیز در جست‌وجوی راه میانبر هستند.به گفته استاد ارتباطات دانشگاه میشیگان مردم به‌طورمعمول مایل نیستند به آنان گفته شود که چه‌کار انجام دهند به همین دلیل عکس‌العمل‌های متفاوت نشان می‌دهند.

مثلا اگر در جشنی به آنان گفته شود که نباید کاری بکنند افراد برای دوباره به‌دست آوردن احساس انتخاب و کنترل دست به انتخاب‌های دیگر می‌زنند مثلا غذای دیگری را امتحان می‌کنند یا ممکن است نسبت به فردی که آنان را از آزادی عمل بازداشته رفتاری ناشی از عصبانیت داشته باشند. برخی از گروهای سنی مثلا نوجوانان برای رفتارهایی با خطر بیشتر مثلا استفاده نکردن از ماسک مستعدتر هستند. دلیل دیگر برای ماسک نزدن افراد این است که آنان به توصیه‌های مداوم اعتقادی ندارند و توصیه‌ها را بیهوده می‌دانند.