رژیم غذایی سالم در بارداری، مراقبت از جنین

شهرزاد: ۱ـ تاثیرات عمیق رژیم غذایی بر دوران بارداری

هنگامی که خانمی باردار است علاوه بر خود، از یک انسان دیگر نیز نگهداری می‌کند، انسانی که وجودش به وجود او وابسته است و تمام مواد غذایی که مصرف می‌کند به نوعی در رشد فرزندش تاثیر می‌گذارد. محققان به تازگی دریافته‌اند نحوه تغذیه مادر در دوران بارداری بر سلامت نوزاد تاثیر مستقیم دارد. رژیم غذایی نامناسب در دوران بارداری ممکن است موجب پدید آمدن مشکلاتی در سلامت مانند ابتلای فرزند به دیابت در آینده شود. محققان دانشگاه کمبریج در یک تحقیق جدید روی موش‌ها با تغییر پروتئین مصرفی مادر دریافتند اگر مادر دچار سوءتغذیه باشد، احتمال ابتلای نوزاد به بیماری افزایش می‌یابد. به گفته عضو ارشد موسسه علوم متابولیک دانشگاه کمبریج، هیجان انگیز‌ترین مورد در این یافته‌ها پی بردن به رابطه اساسی تغذیه در ۹ ماه بارداری برای نوزاد و سلامت آینده‌اش است. جرمی پیرسون یکی از مدیران بنیاد قلب بریتانیا گفت: هنوز دلیل این امر را به خوبی نمی‌دانیم اما این مطالعه در مورد موش‌ها نشان می‌دهد، شواهدی وجود دارد که رژیم غذایی مادر ممکن است گاهی موجب تغییر ژن‌های خاصی در جنین شود. او به مادران باردار توصیه می‌کند از رژیم غذایی متعادلی پیروی کنند چون مهم‌ترین نکته در رژیم، رعایت تعادل است.

۲ـ راه‌حلی برای کمردرد دوران بارداری

یکی از دردهایی که در دوران بارداری به سراغ خانم‌ها می‌آید کمردرد و درد در ناحیه لگن است که علت آن جابه‌جا شدن مهره‌ها و فاصله گرفتن آن‌ها از یکدیگر در این دوران است. تاکنون راه‌حل‌های زیادی برای این درد‌ها درنظر گرفته شده مانند استفاده از کمربندهای طبی، کمپرس آب گرم، انجام حرکات ورزشی، خوردن قرص استامینوفن یا حتی تزریق ازن. محققان دانشکده پزشکی یل به تازگی اعلام کرده‌اند نوع خاصی از طب سوزنی می‌تواند به کم کردن درد‌های لگنی و کمر کمک کند. این محققان با استفاده از این روش بدون دارو در ۲ هفته توانسته‌اند درد کمر را کاهش دهند. فرو کردن سوزن‌های مخصوصی در ناحیه گوش هیچ عوارض جدی ندارد و تنها عارضه آن ایجاد درد در این ناحیه است. به گفته محققان این روش نسبت به روش‌های دیگر عوارض کمتری دارد و استفاده از آن برای همه مادران مجاز است. تنها ایراد این درمان هزینه بالای آن است. تزریق ازن نیز یکی دیگر از روش‌هاست که آن هم مورد تایید پزشکان است اما برای برخی مادران با شرایط خاص بدنی توصیه نمی‌شود.

۳ـ ماست کم چرب آسم می‌آورد

همان طور که می‌دانیم تغذیه مادر در دوران بارداری بسیار مهم است و می‌تواند سلامت کودک را در آینده تعیین کند. همواره پزشکان، مادران را به استفاده از لبنیات ترغیب می‌کنند اما به تازگی متخصصان دانشکده بهداشت عمومی هاروارد دریافته‌اند مادرانی که در دوران بارداری‌شان به طور مرتب از ماست کم چرب استفاده می‌کنند نوزادشان را در معرض بیماری آسم و آلرژی‌هایی مانند تب یونجه قرار می‌دهند. دکتر «اکاترینا ماسلووا»، سرپرست اصلی این متخصصان در این ‌باره تاکید کرد: «مطالعات ما برای اولین بار رابطه میان مصرف ماست کم ‌چرب در دوران بارداری را با افزایش خطر ابتلا به آسم و تب یونجه در کودکان نشان می‌دهد. اگر مادر در زمان بارداری به صورت مکرر از ماست کم‌ چرب استفاده کند، خطر ابتلا به آلرژی‌ها در کودک او تا دو برابر افزایش می‌یابد.» در این کودکان احتمال ابتلا به آسم تا رسیدن به ۷ سالگی حدود ۶/۱ برابر بیشتر می‌شود. در این مطالعه دکتر «ماسلووا» و دستیارانش حدود ۶۰ هزار زن باردار هلندی را مورد بررسی قرار دادند و به نتایج مشابهی رسیدند ولی هنوز به علت این رابطه پی نبرده‌اند. محققان حدس می‌زنند مواد مغذی لبنیات هستند که علی‌رغم اثرات مثبت‌شان این خطر را افزایش می‌دهد.

۴ـ طب سوزنی

اگر یک زوج دچار مشکلات ناباروری شوند به درمان‌های متفاوتی روی می‌آورند که علاوه بر فشارهای روانی و جسمانی برای زوجین هزینه‌های زیادی هم دربر دارد. اما محققان به تازگی به اهمیت و تاثیرگذار بودن طب سوزنی برای درمان ناباروری پی برده‌اند. دکتر لیزا لیلین‌فیلد، متخصص پزشکی خانواده و کنترل درد در مرکز طب تلفیقی کاپلاندر این باره می‌گوید: «طب سوزنی حدود ۳ هزار سال سابقه دارد. این شیوه بی‌خطر است و عارضه جانبی ندارد. درست است که طب سوزنی تنها کاری نیست که برای درمان ناباروری می‌توان انجام داد، اما این شیوه به بدن کمک می‌کند اثرات بالقوه درمان‌های باروری را به حداکثر برساند.» دکتر جیمی گریفو، رئیس مرکز باروری دانشگاه نیویورک و رئیس بخش غدد تناسلی در مرکز پزشکی لانگون در این دانشگاه همچنین می‌افزاید: «این روش غیرمتعارف به کنترل استرس ناباروری کمک می‌کند و به بهبود میزان بارداری و کیفیت زندگی در برخی افراد خواهد انجامید.» لیلین فیلد می‌گوید: « طب سوزنی موجب بهبود جریان خون به تخمدان‌ها و رحم می‌شود و بخت باروی را افزایش می‌دهد. همچنین بهبود جریان خون به ضخیم‌تر شدن پوشش داخلی رحم کمک می‌کند و منجر به باروری سالمی می‌شود.»

۵ـ کافئین و چربی ممنوع

در شماره قبل هم خبری درباره ضررهای کافئین در دوره بارداری داشتیم. انسان‌ها در تمام نقاط دنیا گرایش زیادی به مصرف کافئین دارند چرا که این ماده باعث آرام شدن انسان از لحاظ روانی و شادی بخشیدن به او می‌شود. اما خبرهای گوناگون حاکی از آن است که مصرف کافئین و چربی در دوران بارداری ریسک بالایی به همراه دارد. یک متخصص تغذیه مصرف کافئین برای خانم‌های باردار را به شدت تهدید کننده توصیف کرد و گفت: « مصرف زیاد کافئین می‌تواند اثراتی زیان بار مانند سقط خودبه خودی جنین را در پی داشته باشد. چنانچه سلامت مادران قبل از بارداری تامین نشود، شاهد تولد نوزادانی نارس و کم وزن خواهیم بود چرا که مصرف برخی از مواد غذایی توسط مادر برای رشد و نمو جنین بسیار تاثیرگذار است.» این متخصص تغذیه با بیان این‌که مادران چاق در معرض پر فشاری خون و دیابت هستند، افزود: «فرزندان متولد شده از مادران چاق، در معرض چاقی دوران کودکی هستند. بر اساس این گفته‌ها مصرف زیاد مواد غذایی چرب و کافئین‌دار به خانم‌های باردار توصیه نمی‌شود.» او همچنین گفت: «چربی از دیگر منابع مهم انرژی در زنان باردار است، پس مصرف ویتامین‌های محلول در آب، ویتامین‌هایB۱ و B۱۲ به زنان باردار در طول دوران بارداری توصیه می‌شود.»

۶ـ شیمی درمانی تاثیری بر سلامت جنین ندارد

یافته‌های پزشکی هر روز نتایجی را به ما ارائه می‌دهد که باورهای غلط ما را دستخوش تغییر می‌کند. تاکنون باور تمام مردم و حتی پزشکان بر این بود که شیمی درمانی مادر در دوران بارداری آثار زیانباری بر رشد و سلامت جنین دارد و معمولا پزشکان خانواده‌ها را به زایمان پیش از موعد ترغیب می‌کردند که خطر‌ها و مشکلات دیگری ایجاد می‌کرد. محققان به تازگی به این نتیجه رسیده‌اند که زایمان پیش از موعد نسبت به شیمی درمانی بسیار خطرناک‌تر است. فردریک آمانت، سرطان‌شناس زنان و زایمان و مجری این تحقیقات از بیمارستان دانشگاه لوون در بلژیک گفت: «این داده‌ها حاکی از آن است که این نوزادان بیش از شیمی درمانی در دوران جنینی، از تولد پیش از موعد آسیب می‌بینند.» نتایج این تحقیقات در کنگره سرطان اروپا در استکهلم سوئد ارائه شده است. او افزود: «نتایج این تحقیق نشان می‌دهد نیازی نیست زنان باردار مبتلا به سرطان، جنین خود را سقط کنند یا شیمی درمانی را به زمانی بعد از ۳ ماهه اول بارداری موکول کنند.» پژوهشگران می‌گویند ظاهرا داروهای شیمی درمانی هیچ اثر منفی بر رشد جنین ندارد. زایمان زودرس در زنان مبتلا به سرطان در سراسر جهان باعث بروز مشکلاتی می‌شود که تا دم مرگ گریبان‌گیر کودکان آن‌هاست.

۷ـ اهمیت آب سالم

نوشیدن آب سالم و تصفیه شده در تمام دوره‌های زندگی برای انسان حیاتی است. آب مهم‌ترین ماده مغذی برای بدن انسان به حساب می‌آید که نوشیدن آن موجب ادامه حیات می‌شود. یکی از دوره‌هایی که ضرورت نوشیدن آب سالم برای انسان مشخص می‌شود دوره بارداری است. محققان به تازگی دریافته‌اند نوشیدن آب سالم توسط مادر می‌تواند بسیاری از مشکلات و دردهای این دوران را کاهش دهد. هنگام بارداری آب به عنوان سیستم حمل غذا عمل کرده و مواد مغذی را از طریق خون مادر به جنین می‌رساند. همچنین آب تصفیه شده و سالم، سموم بدن را شستشو داده و با رقیق کردن ادرار، از عفونت‌های رایج مجاری ادراری که ممکن است در زمان بارداری اتفاق بیفتند، جلوگیری می‌کند. نوشیدن آب سالم باعث می‌شود مادر و نوزاد داخل شکمش دوران راحت‌تری را پشت سر بگذارند. بنابراین توصیه می‌شود مادران در دوران بارداری اهمیت بیشتری برای سلامت آب قائل شوند و اگر به سلامت آب لوله‌کشی منزل‌شان شک دارند از تصفیه‌گر‌ها استفاده کنند. مصرف آب آلوده و غیربهداشتی سختی‌های بارداری را دو برابر می‌کند. اما شاید بتوان گفت مهم‌ترین دلیلی که نوشیدن آب سالم را در دوران بارداری حیاتی می‌کند، جلوگیری از کم شدن آب بدن در این دوران است. کم شدن آب بدن در دوران بارداری خطرات بسیار جدی دربر دارد.

۸ـ مهر مادری و رشد مغزی کودک

نکته‌ای که برای همه مسلم است ارتباط عمیق عاطفی بین مادر و فرزند است. ارتباطی که تاثیر بسزایی در آینده کودک خواهد گذاشت و نحوه رفتارهای او را شکل خواهد داد. نتایج یک مطالعه جدید نشان داده است مادرانی که در سختی‌ها و استرس‌های زندگی از کودکان خردسال خود بیشتر حمایت می‌کنند در واقع به رشد مغزی بهتر و سالم‌تر فرزندان خود کمک می‌کنند. حمایت مادر از نوزاد خود و ابراز مهر و محبت به او باعث می‌شود نوزاد اعتماد به نفس خود را از‌‌ همان دوران به دست آورد و در تصمیم‌گیری‌هایش دچار استرس نشود و در واقع فرآیندهای مغزی‌اش به شکلی سالم شکل بگیرد. دکتر جو آن ل. لوبی، استاد و متخصص روان‌شناسی کودک در دانشکده پزشکی دانشگاه واشنگتن در مقاله خود عنوان کرد: «حمایت مادرانه به ویژه در اولین سال‌های زندگی نیروی فوق العاده قدرتمندی در زندگی کودک و سنین بالا‌تر محسوب می‌شود. این نیرو بسیار قدرتمند و مثبت است.» در این مطالعه ۹۲ کودک پیش دبستانی تحت مطالعه قرار گرفته‌اند که بین ۴ تا ۷ ساله بودند. حمایت مادر در تمام سنین موجب پیشرفت فرزند خواهد شد. این در حالی است که بسیاری از خانواده‌ها با این استدلال که کودک باید روی پای خودش بایستد و متکی به والدین بار نیاید از‌‌ همان سنین پایین از کمک کردن به او دست می‌کشند. ولی باید توجه داشت که این فرآیند باید به تدریج و آگاهانه انجام شود.