آمپول ضد حساسیت فصلی چیست و چه زمانی کاربردی دارد؟

هر آمپول ضد حساسیت فصلی حاوی مقدار کمی از ماده یا موادی است که باعث واکنش‌های آلرژیک (آلرژن‌ها) می‌شود. این واکسن‌های نوعی درمان به نام «ایمونوتراپی» هستند.

آمپول ضد حساسیت فصلی چیست؟

آمپول آلرژی فصلی برای متوقف کردن یا کاهش علائم آلرژی استفاده می‌شود و معمولا پروسه درمان با آن بین 3 تا 5 سال طول می‌کشد. این واکسن‌های نوعی درمان به نام «ایمونوتراپی» هستند.

هر واکسن آلرژی حاوی مقدار کمی از ماده یا موادی است که باعث واکنش‌های آلرژیک (آلرژن‌ها) می‌شود. واکسن‌های آلرژی به اندازه کافی آلرژن دارند تا به سیستم ایمنی بدن هشدار بدهند، اما به قدری نیستند که باعث علائم آلرژی شوند. 

با گذشت زمان، دوز آلرژن‌ها با هر بار تزریق افزایش می‌یابد. به این شکل، سیستم ایمنی بدن به آلرژن‌ها عادت می‌کند و یاد می‌گیرد که به آن‌ها واکنش نشان ندهد، بنابراین علائم با گذشت زمان بهبود می‌یابند.

چرا آمپول حساسیت فصلی استفاده کنیم؟

آمپول حساسیت فصلی ممکن است در شرایط زیر انتخاب درمانی خوبی باشد:

• اگر داروها علائم را به خوبی کنترل نمی‌کنند.
• اگر نمی‌توان از چیزهایی که باعث واکنش‌های آلرژیک می‌شوند اجتناب کرد.
• اگر داروهای آلرژی با سایر داروهایی که باید مصرف کنید تداخل دارند.
• اگر داروهای آلرژی، عوارض جانبی آزاردهنده‌ای ایجاد می‌کنند.
• اگر هدف این است که به مرور استفاده از داروهای آلرژی کاهش یابد. 
• اگر آلرژی به نیش حشرات است.

از واکسن‌های آلرژی می‌توان برای کنترل علائم ناشی از موارد زیر استفاده کرد:

• در آلرژی فصلی تب یونجه و آسم آلرژیک فصلی که واکنش به گرده‌های منتشر شده توسط درختان، یا علف‌های هرز هستند.
• در آلرژن‌های داخل خانه که در تمام طول سال ادامه می‌یابد و واکنش‌های آلرژیک به کنه‌های گرد و غبار، سوسک‌ها، کپک یا شوره حیوانات خانگی است.
• در  نیش حشرات: واکنش‌های آلرژیک به نیش حشرات می‌تواند توسط زنبورها ایجاد شود.
• در آلرژی به غذاها: آلرژی‌های غذایی یا موارد طولانی مدت کهیر نیاز به درمان دارند.

خطرات آمپول حساسیت فصلی

اکثر افراد با آمپول حساسیت فصلی، مشکل زیادی ندارند. اما این واکسن‌ها حاوی موادی هستند که باعث ایجاد آلرژی می‌شوند، بنابراین ممکن است باعث واکنش شوند. این واکنش‌ها عبارتند از:

• واکنش‌های موضعی تورم یا تحریک پوست یا تغییر رنگ پوست در محل تزریق: این واکنش‌های رایج معمولا در عرض چند ساعت پس از تزریق شروع و در مدت زمان کوتاهی برطرف می‌شوند.
• واکنش‌های سیستمیک: این واکنش‌ها کمتر شایع اما جدی‌تر هستند و عطسه، احتقان بینی یا کهیر را شامل می‌شوند. واکنش‌های جدی‌تر ممکن است شامل تورم گلو، خس‌خس سینه یا سفت شدن قفسه سینه باشد.
• آنافیلاکسی: یک واکنش نادر تهدیدکننده زندگی به آلرژن است که منجر به کاهش فشار خون و مشکلات تنفسی می‌شود که زمان آن اغلب در عرض ۳۰ دقیقه پس از تزریق است.

اگر دوزهای برنامه‌ریزی شده واکسن‌های آلرژی را نادیده بگیرید، ممکن است مجبور شوید دوباره دوزهای کمتری را شروع کنید تا از واکنش‌های جدی جلوگیری شود.

مصرف داروی آنتی‌هیستامین قبل از تزریق واکسن آلرژی می‌تواند خطر واکنش، به ویژه واکنش موضعی را کاهش دهد. با پزشکتان مشورت کنید تا ببینید آیا باید قبل از تزریق، آنتی‌هیستامین مصرف کنید یا نه.

به دلیل خطر واکنش‌های جدی، حداقل 30 دقیقه بعد از هر تزریق در مطب، یا کلینیک بمانید تا تحت نظر باشید. اگر پس از خروج از مرکز درمانی واکنش جدی داشتید، به کلینیک بازگردید یا به اورژانس بروید. 

پروسه تزریق آمپول ضد حساسیت فصلی چگونه است؟

قبل از شروع تزریق آمپول آلرژی، پزشک آن را روی پوست شما آزمایش می‌کند، یا برایتان آزمایش خون تجویز می‌کند تا مطمئن شود علائم شما ناشی از آلرژی است. آزمایش‌ها نشان می‌دهد که کدام آلرژن خاص باعث علائم شما شده است.

در طول آزمایش پوست، مقدار کمی از آلرژن مشکوک روی پوست شما قرار داده می‌شود. سپس این ماده به مدت حدود 15 دقیقه روی پوست شما می‌ماند. تورم یا تغییر رنگ پوست نشان‌دهنده حساسیت به این ماده است.

هنگامی که برای تزریق آمپول ضد حساسیت فصلی به پزشک مراجعه می‌کنید، اگر حال عمومی خوبی ندارید، به پزشکتان اطلاع دهید. این موضوع به ویژه در صورت ابتلا به آسم بسیار مهم است. همچنین اگر بعد از تزریق آلرژی قبلی علائمی داشتید پزشک را در جریان قرار بدهید.

روند تزریق آمپول ضد حساسیت فصلی

آمپول ضد  حساسیت معمولا در قسمت بالای بازو تزریق می‌شود.

برای موثر بودن، تزریق واکسن‌های آلرژی بر اساس برنامه‌ای دو مرحله‌ای انجام می‌شود: 

• یک؛ مرحله انباشتگی که معمولا ۳ تا ۶ ماه طول می‌کشد. به طور معمول، واکسن‌ها ۱ تا ۳ بار در هفته انجام می‌شود. در مرحله انباشتگی، دوز آلرژن به تدریج با هر تزریق افزایش می‌یابد.
• مرحله نگهداری: این مرحله معمولا به مدت ۳ تا ۵ سال یا بیشتر ادامه می‌یابد و تقریبا ماهی یک بار به تزریق نیاز دارید.
• برای بررسی واکنش آلرژیک، پس از هر بار تزریق باید ۳۰ دقیقه در کلینیک بمانید.
• برای کاهش خطر واکنش، حداقل تا چند ساعت پس از تزریق واکسن، ورزش شدید انجام ندهید.

نتایج تزریق آمپول ضد حساسیت

علائم آلرژی یک شبه متوقف نمی‌شود. آن‌ها معمولا در طول سال اول درمان بهبود می‌یابند، اما قابل توجه‌ترین بهبود اغلب در طول سال دوم اتفاق می‌افتد. در سال سوم، اکثر افراد دیگر واکنش بدی به آلرژن‌ها ندارند.

پس از چند سال درمان موفقیت‌آمیز، برخی از افراد حتی پس از قطع آمپول، مشکل آلرژی ندارند. سایر افراد برای تحت کنترل نگه داشتن علائم باید تزریق مداوم داشته باشند. آلرژی‌های فصلی که به عنوان تب یونجه یا «رینیت آلرژیک» نیز شناخته می‌شوند، هیچ درمانی ندارند. با این حال، تعدادی از درمان‌های پزشکی موثر وجود دارد. برخی از این موارد عبارتند از:

• آنتی‌هیستامین‌ها
• ضد احتقان‌ها
• کورتیکواستروئیدها

کورتیکواستروئید، نوعی هورمون استروئیدی است که به صورت اسپری بینی، کرم‌های موضعی، قرص‌ها و تزریق آمپول ضد حساسیت در دسترس هستند که با سرکوب التهاب ناشی از سیستم ایمنی بیش از حد واکنشی کار می‌کنند.

وقتی صحبت از درمان آلرژی‌های فصلی می‌شود، تزریق کورتیکواستروئید آخرین راه حل است. کورتیکواستروئیدها زمانی تجویز می‌شوند که سایر درمان‌ها مؤثر نباشند و علائم با فعالیت‌های روزمره تداخل داشته باشد. 

مدت دوام آمپول استروئیدی ضد حساسیت چقدر است؟

واکسن استروئیدی طولانی‌مدت برای آلرژی بین سه هفته تا سه ماه ادامه می‌یابد. در طول این مدت، استروئید به آرامی در بدن آزاد می‌شود.

تزریق طولانی مدت ممکن است به این معنی باشد که در هر فصل آلرژی فقط به یک واکسن نیاز دارید. با این حال، تزریق‌های طولانی‌مدت با خطراتی همراه است. در صورت بروز عوارض جانبی، راهی برای حذف استروئید از بدن وجود ندارد.

عوارض جانبی واکسن استروئیدی ضد حساسیت

واکسن استروئیدی برای آلرژی ممکن است علائم آلرژی را تسکین دهد، اما می‌تواند باعث ایجاد عوارض جانبی کوتاه‌مدت و طولانی‌مدت شود.

عوارض جانبی کوتاه‌مدت

عوارض جانبی کوتاه‌مدت تزریق کورتیکواستروئید می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر و شامل موارد زیر باشد:

• اضطراب و بی‌قراری
• بی‌خوابی
• کبودی آسان و نازک شدن پوست
• تورم و قرمزی صورت
• فشار خون بالا
• قند خون بالا
• افزایش اشتها و افزایش وزن
• پتاسیم کم
• نوسانات خلقی و تغییرات رفتاری
• احتباس نمک و مایعات
• ناراحتی معده
• ضعف در نزدیکی محل تزریق

عوارض جانبی طولانی‌مدت

تزریق واکسن‌های استروئیدی برای مدت طولانی خطر عوارض جانبی جدی‌تر را افزایش می‌دهد. عوارض جانبی طولانی‌مدت شامل موارد زیر است:

• نکروز آواسکولار
• پوکی استخوان و شکستگی
• آب مروارید
• سندرم کوشینگ
• دیابت
• گلوکوم
• افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی
• کراتیت هرپس
• سرکوب هورمونی
• چاقی
• زخم معده
• علائم روانی مانند افسردگی یا روان‌پریشی
• فشار خون شدید
• سل و سایر عفونت‌های مزمن
• ترومبوآمبولی وریدی

عوارض جانبی برای افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن

به این دلیل که تزریق کورتیکواستروئید، التهاب و پاسخ ایمنی را سرکوب می‌کند، می‌تواند علائم رایج بیماری و عفونت را پنهان کند و شما را در معرض خطر قرار دهد. افراد مبتلا به برخی بیماری‌های مزمن ممکن است در نتیجه تزریق استروئید برای آلرژی در معرض خطر عوارض جانبی جدی باشند. اگر یکی از شرایط زیر را دارید (یا قبلا داشته‌اید)، به پزشک یا متخصص آلرژی اطلاع دهید: 

• عفونت‌های قارچی
• حمله قلبی
• بیماری روانی
• عفونت درمان نشده
• آب مروارید
• دیابت
• گلوکوم
• بیماری قلبی
• کراتیت هرپس
• فشار خون بالا
• اچ‌آی‌وی
• بیماری روده، کلیه یا کبد
• مالاریا
• پوکی استخوان
• اختلال تیروئید
• سل
• ایجاد زخم 

همچنین لازم است اگر دارو، ویتامین یا مکمل‌های غذایی مصرف می‌کنید، به پزشک خود اطلاع دهید. آمپول‌های استروئیدی برای کودکان و زنان باردار،  افرادی که در تلاش برای باردار شدن هستند، یا به نوزاد خود شیر می‌دهند، ممکن است خطراتی به همراه داشته باشد. 

پزشک به شما کمک می‌کند تا بهترین درمان را بر اساس سلامت فعلی، سابقه پزشکی و علائم آلرژی خود پیدا کنید.

درمان‌های دیگر برای درمان حساسیت فصلی

سایر درمان‌های آلرژی تغییر سبک زندگی و درمان‌های جایگزین را شامل می‌شود که برخی از  آن‌ها عبارتند از:

• اجتناب از آلرژن‌ها
• شستشوی بینی

خلاصه

تزریق آمپول ضد حساسیت فصلی می‌تواند به تسکین علائم آلرژی فصلی کمک کند. با این حال، خطر جدی عوارض جانبی را به همراه دارد، به ویژه اگر به مدت طولانی آن‌ها را دریافت می‌کنید. به طور کلی، این درمان آخرین راه حل برای درمان آلرژی‌های شدید است.