لقاح چگونه صورت می گیرد؟

تحقیقات جدید دانشگاهی در انگلیس چالش جدیدی را در باور ۲۰۰ ساله‌ی دانشمندان درباره‌ی لقاح ایجاد کرده است و برای اولین بار نشان می‌دهد که برای تولید فرزند حضور سلول تخمک الزامی نمی‌باشد!

به طور مرسوم لقاح زمانی رخ می‌دهد که اسپرم به تخمک برخورد کرده و به آن نفوذ می‌کند. زمانی که این اتفاق می‌افتد تخمک، اسپرم را مجدداً برنامه‌ریزی می‌کند که به موجب آن، تغییرات متعدد کروموزوم و DNA را شاهد هستیم که اسپرم را قادر می‌سازد تا زمینه‌ی ایجاد یک موجود زنده را در آینده فراهم کند، فرآیندی که از آن با عنوان پرتوانی (totipotency) نام می‌برند.

تاکنون این باور وجود داشته که تنها تخمک زن می‌تواند سبب ایجاد تغییراتی در اسپرم شود که برای تشکیل جنین لازم است. زیرا تخمک حاصل یک تقسیم سلولی خاص (میوز) می‌باشد که در آن نصف عدد کروموزومی در سلول باقی می‌ماند. سلول‌های اسپرم نیز به روش مشابهی تولید می‌شوند. نتیجه‌ی این تقسیم سلولی و کاهش عدد کروموزومی در سلول‌های جنسی این است که جنین لقاح‌یافته نیمی از DNA خود را از پدر و نیمی را از مادر به ارث می‌برد.
اما امروزه دانشمندان نشان داده‌اند که از سلول‌هایی که تمام محتوای کروموزومی خود را دارا می‌باشند نیز می‌توان جنین خلق کرد؛ به این معنی که از نظر تئوری تمام سلول‌های انسان را می‌توان با اسپرم بارور کرد.

برای آزمودن این فکر، دانشمندان با استفاده از مواد شیمیایی، سلول تخمک را برای ایجاد جنین فریب داده تا تخمک فکر کند که لقاح یافته است. می‌دانیم که سلول‌های داخل جنین هنگام تقسیم سلولی، نسخه‌های مشابه خود را تولید می‌کنند. سایر سلول‌های بدن نیز هنگام تقسیم سلولی چنین عمل می‌کنند.

در نهایت در این مطالعه 30 نوزاد موش با نرخ موفقیت 24 درصد متولد شدند. این آمار را می‌توان با نرخ موفقیت یک تا دو درصدی نوزادان متولد شده با استفاده از روش کلون کردن دالی (گوسفند کلون شده) که در آن DNA به تخمک اهدایی بدون هسته منتقل می‌شود مقایسه کرد. بعضی از موش‌های متولد شده خود نیز فرزندانی را به دنیا آوردند و این زاد و ولد تا چند نسل ادامه داشت.

گرچه محققین آزمایش‌ها را با سلول تخمک آغاز کردند ولی معتقدند که از نظر تئوری این تکنیک باید با هر گونه سلولی در بدن نتیجه‌ی مشابهی را ارائه دهد. به شرطی که در ابتدا نیمی از کروموزوم‌های سلول برداشته شود تا اجازه‌ی ترکیب شدن با کروموزوم‌های اسپرم را داشته باشد. آن‌ها در تلاشند تا این نظریه را روی سلول‌های پوست نیز امتحان کنند.
این تحقیق، اصلی را که جنین‌شناسان از زمان مشاهده‌ی تخمک‌های پستانداران در سال ۱۸۲۷ و ۵۰ سال بعد آن با مشاهده‌ی فرآیند لقاح باور داشتند به چالش می‌کشد. اصلی که عنوان می‌کند تنها لقاح تخمک با اسپرم منجر به تولد زنده‌ی یک پستاندار می‌شود.
در این‌ تحقیقات درباره‌ی راه‌های مختلف ایجاد جنین صحبت می‌شود. تصور کنید که سلول‌های پوست را بردارید و از آن‌ها جنین ایجاد کنید. این کار فواید مختلفی به همراه خواهد داشت:

این تکنیک این امکان را به وجود می‌آورد که دو مرد بتوانند فرزندی داشته باشند که محتوای ژنتیکی‌ او نیمی از هر کدام باشد. البته در این مورد نیز در نهایت به یک رحم (رحم جایگزین یا رحم اجاره‌ای) نیاز خواهیم داشت.

این امکان نیز به وجود می‌آید که یک مرد بتواند سلول‌های خود را بارور کند تا فرزندی متولد شود که دارای مخلوطی از ژن‌هایی باشد که از مرد و والدین مرد به ارث رسیده‌اند.
اگر کمی واقع‌بینانه‌تر نگاه کنیم این تکنیک به زنانی که قدرت باروری آن‌ها در اثر داروهای سرطان یا پرتودرمانی کاهش یافته است کمک می‌کند تا فرزندانی از خود داشته باشند. هم‌چنین می‌توان با بارور کردن یک سلول پوست جدید برای خانم‌هایی که ذخیره‌ی تخمدانی آن‌ها کاهش یافته است و بعدها قصد بارداری دارند قدرت باروری را بهبود بخشید.

لقاح اسپرم با سلول‌هایی به جز سلول تخمک کمک به حفظ گونه‌های در خطر انقراض نیز می‌کند، زیرا دیگر نیازی به احیای تخمک از این جانداران نخواهد بود.

هدف بعدی این مطالعات، تلاش برای تولید زاده‌های زنده از سلول‌های پیکری مانند سلول‌های پوست می‌باشد. این یافته‌ها به ما کمک خواهد کرد تا اطلاعات بیشتری درباره‌ی آغاز حیات انسان و اینکه چه چیز زنده‌ ماندن جنین‌ها را کنترل می‌کند کسب کنیم ؛ فرآیندهایی که در باروری بسیار مهم خواهند بود. این تکنیک حتی ممکن است روزی در چگونگی درمان ناباروری کاربرد‌هایی داشته باشد.