بیماری اندومتریوز در زنان، عوامل خطر و درمان

بیماری آندومتریوز در زنان چیست؟، آیا کیست اندومتریوز تخمدان موجب نازایی زنان می شود؟، تشخیص و درمان اندومتریوز در زنان چگونه است؟ اندومتریوز، نوعی اختلال دردناک است که در آن بافت داخل رحم یعنی اندمتریوم به فضایی خارج از رحم رشد می کند. اندومتریوز اغلب تخمدان ها، لوله های فالوپ و بافت داخلی لگن را تحت تاثیر قرار می دهد. به ندرت بافت اندومتر به ارگان هایی خارج از ارگان لگن وارد می شود. انتشار بافت داخل رحمی به فضایی بیرون از رحم مشکلاتی را در پریود های قاعدگی به همراه دارد. بافت هایی که به طور نابجا در خارج از رحم ایجاد شده اند، به طور ماهانه در هر چرخه قاعدگی ضخیم شده و دچار خونریزی می شوند. از آنجایی که این بافت ها راهی برای خروج از بدن ندارند، در نتیجه به دام می افتند. اگر اندومتریوز تخمدان ها را تحت تاثیر قرار دهد و اندومتریوز تخمدان روی دهد، در آن صورت کیست هایی در تخمدان ایجاد می شود. بافت های اطراف تحریک شده در نهایت اسکارها و چسبندگی هایی ایجاد می شود. اختلال اندومتریوز سبب ایجاد درد مخصوصا در دوران نزدیک پریود ها می شود. اندومتریوز مشکلات مربوط به ناباروری را نیز به دنبال دارد، اما خوشبختانه درمان های موثری برای رفع ناباروری ناشی از اندومتریوز در دسترس می باشد. در مقاله پیش رو که توسط این رسانه تهیه شده است، به عوامل خطر اندومتریوز و درمان بیماری اندومتریوز در زنان می پردازیم.

عوامل خطر اندومتریوز

عواملی که احتمال ابتلا به اندومتریوز را افزایش می دهند، عبارتند از:

- عدم تجربه زایمان

- شروع پریود ها در سنین پایین

- وقوع یائسگی در سنین بالا

- چرخه های کوتاه قاعدگی (چرخه هایی کمتر از 27 روز)

- افزایش میزان استروژن در بدن یا افزایش طول مدتی که بدن در تماس با استروژن قرار دارد.

- خونریزی های سنگین قاعدگی

- شاخص توده اندک بدن

- مصرف الکل

- داشتن سابقه خانوادگی در ابتلا به اندومتریوز (مانند مادر، خواهر و یا خاله)

- هر گونه شرایط پزشکی که مانع از عبور نرمال خون قاعدگی از واژن می گردد.

- رحم غیر نرمال

عواملی که احتمال ابتلا به آندومتریوز را کاهش می دهد عبارت است از:

- انجام زایمان های متعدد

- بازه های طولانی شیردهی

- آغاز اولین پریود در سنین بالا

- استفاده از کنتراسپتیوهای خوراکی

- انجام ورزش منظم

از علائم اندومتریوز می توان به پریود های دردناک، درد حین رابطه جنسی، خونریزی های سنگین در طول پریود ها و خونریزی بین پریود ها اشاره کرد. همان گونه که عنوان شد، اندومتریوز توانایی باردار شدن را تحت تاثیر قرار می دهد. اگر شما چنین علائمی را تجربه می کنید، فورا با متخصص زنان خود در این مورد مشورت نمایید.

درمان اندومتریوز

اندومتریوز اختلالی است که در آن بافت دیواره داخلی رحم که آندومتریوم نام دارد در فضای بیرونی رحم رشد می کند. درمان دارویی اندومتریوز و در برخی موارد جراحی می تواند به بیماران مبتلا به این اختلال کمک کند. درمان دارویی اندومتریوز به رفع علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به این بیماری می انجامد، اما باید به خاطر داشت درمان قطعی اندومتریوز مشخص نمی باشد. به طور کلی در رفع علائم آندومتریوز، متخصص زنان ابتدا درمان دارویی را در نظر خواهد گرفت. ممکن است پیش از شروع درمان دارویی با استفاده از لاپاراسکوپی نمونه برداری انجام شود تا پزشک از تشخیص اندومتریوز اطمینان حاصل کند. انجام جراحی برای درمان اندومتریوز به عنوان آخرین گزینه در نظر گرفته خواهد شد، زیرا جراحی خطراتی را با خود به همراه دارد و در برخی موارد درد ناشی از اندومتریوز بعد از جراحی همچنان ادامه دارد. انتخاب نوع درمان اندومتریوز بستگی به شدت علائم و قصد بارداری در آینده دارد.

- درمان دارویی اندومتریوز در مراحل اولیه مبتنی بر دارو درمانی و هورمون تراپی می باشد و هدف آن کنترل درد و بهبود باروری است. درمان دارویی اندومتریوز مبتنی بر پیشگیری از رشد بافت اندومتریوز در فضای خارج رحم می باشد.

درمان اندومتریوز با داروهای ضد درد:

داروهای ضد درد غیر نسخه ای مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم می تواند در تخفیف کرامپ های دردناک ناشی از قاعدگی موثر باشد. اگر مصرف دوز این داروها به تخفیف درد کمکی نکرد، در آن صورت سایر گزینه ها در درمان دارویی مورد توجه قرار خواهد گرفت.

درمان اندومتریوز با استفاده از هورمون ها:

در برخی موارد هورمون های مکمل به کاهش درد ناشی از اندومتریوز کمک خواهند کرد و به این ترتیب به عنوان گزینه ای در درمان دارویی در نظر گرفته می شوند. این داروهای هورمونی رشد بافت اندومتریوز موجود را آهسته می کند و مانع از ایجاد بافت های جدید در خارج از رحم خواهند شد. استفاده از هورمون ها به عنوان گزینه ای در درمان اندومتریوز برای رفع اندومتریوز گزینه دائمی نیست، اما در برخی موارد ممکن است برای دوره درمانی طولانی استفاده شود. پس از قطع هورمون درمانی، علائم اندومتریوز باز خواهد گشت. درمان دارویی اندومتریوز با هورمون ها تا یائسگی ادامه می یابد.

هورمون هایی که در درمان اندومتریوز مورد توجه قرار دارند عبارت است از:

- کنتراسپتیوها: قرص ها، پچ ها و حلقه های واژینال به کنترل هورمون هایی کمک می کنند که ماهانه مسئول تغییرات در بافت اندومتر رحم می باشند. اغلب خانم ها با استفاده از کنتراسپتیوها خونریزی های سبک تری را تجربه می کنند. استفاده از کنتراسپتیوها در درمان دارویی اندومتریوز ممکن است دردهای ناشی از اندومتریوز را کاهش داده و یا از بین برد.

آگونیست یا آنتاگونیست های هورمون آزاد کننده گنادوتروپین: این داروها تولید هورمون های محرک تخمدان را مسدود کرده و مقدار استروژن را کاهش داده و مانع از قاعدگی می شوند. به این ترتیب بافت اندومتریوز کوچک می شود. باید توجه داشت استفاده از این داروها در درمان دارویی اندومتریوز علائمی شبیه به یائسگی را ایجاد می کند، بنابراین مصرف دوز اندک استروژن یا پروژستین همراه با آگونیست ها و آنتاگونیست های هورمون آزاد کننده گنادوتروپین ریسک بروز عوارض جانبی ناشی از یائسگی مانند گرگرفتگی، خشکی واژن و از دست رفتن توده استخوانی را کاهش خواهد داد. با قطع مصرف این داروها قدرت باروری و چرخه های قاعدگی به روال قبل باز خواهد گشت.

- پروژستین تراپی گزینه ای برای درمان اندومتریوز: کنتراسپتیوهایی که تنها حاوی پروژستین می باشند، سبب توقف چرخه های قاعدگی می شوند و رشد نابجای بافت اندومتریوز را کاهش می دهند و به این ترتیب در درمان دارویی اندومتریوز نقش دارند.

- دانازول: دانازول دارویی است که رشد اندومتریوم را با انسداد تولید هورمون محرک تخمدان مهار کرده و مانع از قاعدگی و بروز علائم اندومتریوز می شود. دانازول در درمان اندومتریوز انتخاب نخست نمی باشد، زیرا سبب بروز عوارض جانبی شده و در صورت باردار شدن خطراتی را برای جنین در پی خواهد داشت.