بیماری های رحم زنان، آناتومی و عملکرد آن

رحم اندامی است در بدن خانم ها که جنین در آن به‌ وجود آمده و رشد می‌کند تا هنگام زایمان فرا رسد. رحم دیواره‌های ضخیم عضلانی دارد. در حقیقت این عضلات، قوی‌ترین عضلات بدن یک زن هستند. انقباض همین عضلات است که در هنگام زایمان بسیار شدید می‌شود و باعث خروج نوزاد و نیز درد زایمان می‌گردد.

رحم زنان چیست؟

رحم یک عضو ماهیچه ای به شکل گلابی می باشد که درون لگن در بالای مثانه و جلوی راست روده واقع شده است.

جایگاه رحم زنان:

به طور کلی رحم، عضوی مثلثی یا گلابی شکل است که حدود ۷۰ گرم وزن دارد و در قسمت تحتانی لگن و در خط وسط، بین مثانه و رکتوم قرار دارد.

آناتومی و عملکرد رحم زنان:

رحم دارای یک تنه و گردن رحم است و مهبل (واژن) در سمت داخل بدن به رحم متصل می‌شود. در واقع فضای رحمی به سه بخش تقسیم میشود که شامل:

فوندوس (Fundus):

قسمتی از رحم که بالاتر از محل ورود لوله‌های رحمی قرار می‌گیرد.

جسم رحم (Body):

این فضا بین فوندوس و ایسموس قرار می‌گیرد.

گردن رحم (Cervix):

فضایی دوکی شکل می‌باشد که به واژن متصل است.

همچنین کارکرد اصلی رحم نیز شامل نگهداری و تغذیه جنین در حال رشد می باشد. در واقع رحم بستری برای شنای اسپرم و رسیدن به تخمک را فراهم می کند.

ناهنجاری های مادرزادی رحم:

ناهنجاری های رحم (که غالبا مادرزادی هستند) از انواع شدید تا بسیار خفیف دسته بندی می شوند . بسته به نوع ناهنجاری، ممکن است این ناهنجاری ها سبب ناباروری و بیشتر از همه، سبب سقط شود. درواقع میزان بروز نقایص مادرزادی رحم در همه زنان ۳ - ۴ درصد است و در بین زنان مبتلا به سقط جنین مکرر۵-۱۰ درصد است و در بین زنان مبتلا به سقط های تأخیری و زایمان زودرس به بیش از ۲۵ درصد می رسد.

رایج ترین این ناهنجاری ها نیز شامل: رحم دوشاخ، رحم تک شاخ، رحم سپتوم دار، رحم آرکوئیت (کمانی) و .. می باشد.

توده های رحمی:

توده های رحمی را می توان به 2 نوع کلی "توده رحمی خوش خیم" و "توده رحمی بدخیم" تقسیم کرد:

- توده های خوش خیم رحمی شامل پولیپ آندومتر، هیپرپلازی اندومتر (ضخامت بیش از حد پوشش داخلی رحم)، فیبروم های رحم، آدنومیوز و ... می باشد.

- توده های بدخیم رحم نیز به تومورهای مهاجمی گفته می شود که به اعضای مجاور حمله میکنند. علاوه بر این، می توانند از طریق خون و غدد لنفاوی، به نقاط دورتر بدن تهاجم کنند و معمولا منشا سرطان رحم، سرطان اندومتر است.

سرطان دهانه رحم:

سرطان دهانه‌ رحم زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های دهانه‌ رحم به طور غیر عادی رشد پیدا کنند. دهانه‌ رحم پایین‌ترین قسمت رحم است که به واژن ختم می‌شود. در صورتی که سرطان دهانه‌ رحم به موقع تشخیص داده شود، می‌تواند با موفقیت درمان شود. این سرطان معمولا در مراحل اولیه، از طریق آزمایش پاپ اسمیر (pop smear) تشخیص داده می‌شود. غلب این سرطان ناشی از نوعی ویروس به نام ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) است. این ویروس می‌تواند از طریق تماس جنسی با شخص مبتلا، منتقل شود همچنین عواملی مانند سیگار کشیدن، ضعف سیستم ایمنی بدن، عدم مصرف میوه و سبزیجات در رژیم غذایی، اضافه وزن و استفاده از قرص‌های ضد بارداری نیز در بروز این سرطان میتواند موثر باشد.

افتادگی رحم:

افتادگی رحم یکی از مشکلاتی است که برخی خانم ‌ها در سنین بالا آن را تجربه می‌ کنند. ریشه اصلی این مشکل در بارداری های مکرر، زایمان‌ سخت، چاقی و ورزش نکردن است. متأسفانه بسیاری از زنان با وجود داشتن علائم خفیف و گاهی شدید و آزاردهنده این بیماری، تمایلی به درمان ندارند. اگرچه درمان افتادگی رحم یک درمان اورژانسی محسوب نمی ‌شود، ولی نباید از کنار آن به سادگی گذشت و درمان آن را به تأخیر انداخت. در موارد خفیف تمرین های ورزشی تقویت کننده عضلات لگن (مانند ورزش کگل) می تواند کمک کننده باشد. از طریق لاپاراسکوپی نیز می‌توان طناب های رحمی را ترمیم و کوتاه کرد و رحم را به حالت فیزیولوژیک برگرداند.

نکاتی برای داشتن رحمی سالم:

داشتن انجام اعمال جنسی بصورت سالم، با جلوگیری از ورود باکتری های مضر:

استفاده از کاندوم در هنگام رابطه جنسی، کمک می کند تا با جلو گیری از ورود باکتری های مضر به دستگاه تناسلی محافظت شوید. برخی از این بیماری ها، مثل HIV و تبخال تناسلی، هیچ درمانی ندارند و یا مانند ویروس پاپیلومای انسانی که باعث زگیل تناسلی می شود، ممکن است به سرطان و یا به بیماری های دیگر منجر شود.

مراجعه منظم به پزشک زنان برای مراقبت های پیشگیرانه:

داشتن معاینات منظم زنان و زایمان، برای حفظ سلامت رحم شما بسیار مهم است. هر زن باید از سن ۲۱ سالگی به پزشک مراجه کند و اگر فعالیت جنسی داشته باشد هر سه سال این معاینه را انجام دهد. همچنین باید تست پاپ اسمیر را که نشان دهنده سرطان تخمدان و رحم است، به طور منظم انجام دهند. تست پاپ اسمیر می تواند تغییرات در سلول ها را که ممکن است سرطانی شوند، نشان دهد و موجب تشخیص به موقع بیماری شود .

درمان عفونت های ایجاد شده:

عفونت های ایجاد شده در دستگاه تناسلی را باید جدی گرفت و به موقع درمان کرد. زیرا در غیر این صورت با صعود این عفونت ها به رحم و لوله های رحمی سبب ایجاد دردهای لگنی، چسبندگی های لوله های رحمی و متعاقب آن عدم باروری، مقاربت دردناک و ایجاد مشکلات بهداشتی دیگر شود.