علل افسردگی در زنان، علائم تا راه های درمانی

از انواع مختلف افسردگی در زنان می‌توان افسردگی عمده، افسردگی پس از زایمان، افسردگی پایدار و اختلال ملال پیش از قاعدگی را برشمرد. به طور کلی، عوامل ژنتیکی، هورمونی، روان شناختی و اجتماعی می‌توانند باعث بروز افسردگی در زنان شوند.
به عنوان یک زن، ما نقش‌های بسیاری در زندگی ایفا می‌کنیم، مانند مادر، همسر، کارمند، دوست، درمانگر و پرستار بودن... و این لیست ادامه دارد. پیچیدگی تمام این نقش‌ها می‌تواند سبب بروز فراز و نشیب در طول عمرمان شود. برخی از این تغییرات خلقی ممکن است به علت حوادث زندگی (مثلا بحث با یک دوست) یا به علت تغییرات هورمونی (مثلا بارداری و دوره قاعدگی) روی دهد.
به طور کلی پس از چند روز، احساسات شما وضعیت ثابتی به خود گرفته و دیگر افسرده و پکر نخواهید بود. اما اگر از افسردگی رنج می‌برید، احساس غم و اندوه، دیگر پس از چند روز از بین نرفته و ممکن است در فعالیت‌های روزمره و روابط شما اختلال ایجاد کند. این چرخه می‌تواند تضعیف کننده و فرسایشی باشد و به دلایل مختلف روی دهد. علائم می‌توانند هفته‌ها، ماه‌ها یا سال‌ها ادامه داشته و گاه و بیگاه یا فقط یک بار ظاهر شوند.
افسردگی بر زنان تقریبا دو برابر بیشتر از مردان تاثیر گذاشته و علت‌های بروز افسردگی در مردان و زنان نیز ممکن است متفاوت باشند. عوامل دخیل در این مورد عبارتند از: هورمون‌های باروری، واکنش متفاوت زنان نسبت به استرس و فشار‌های اجتماعی که مختص زندگی زنان است. در ادامه به انواع مختلف افسردگی در زنان اشاره خواهیم کرد.

انواع افسردگی در زنان
۱. افسردگی عمده (ماژور)
افسردگی عمده، نوع شدیدی از افسردگی است که در آن، زن علاقه خود به فعالیت‌های دلخواهش را از دست می‌دهد. علاوه بر این، افسردگی بر کار، خواب، خورد و خوراک و روابط فردی و اجتماعی وی نیز تاثیر می‌گذارد. در این نوع افسردگی، حالت افسرده شما ممکن است برای مدت زمان طولانی ادامه داشته باشد و اغلب با عزت نفس پایین همراه است.
۲. افسردگی پس از زایمان
در این نوع از افسردگی، زن پس از تولد کودک و وضع حمل دچار افسردگی پس از زایمان می‌شود. علائم افسردگی معمولا در ماه‌های پس از زایمان شروع می‌شوند، در حالی که در برخی از زنان، علائم می‌توانند در زمان حاملگی نیز بروز پیدا کنند.
۳. اختلال افسردگی پایدار و مداوم
این نوع از افسردگی، حالت خفیفی از افسردگی در نظر گرفته می‌شود، که به مدت دو سال یا بیشتر می‌تواند طول بکشد. افسردگی عمده ممکن است در طول اختلال افسردگی پایدار روی دهد.
۴. اختلال ملال پیش از قاعدگی
این نوع افسردگی مرتبط با چرخه قاعدگی زن است. در افسردگی قبل از قاعدگی؛ تغییرات شدید خلق و خوی، اضطراب و افکار منفی، یک هفته قبل از شروع قاعدگی بروز پیدا کرده و با شروع قاعدگی از بین می‌روند. علائم افسردگی آن قدر شدید هستند تا بر روابط بین فردی و فعالیت‌های روزانه تاثیر منفی بگذارند.

عوامل متمایز کننده در افسردگی زنان و مردان
برخی از عوامل متمایز کننده در افسردگی زنان و مردان عبارتند از:
- زنان احساس اضطراب و ترس می‌کنند؛ مردان محتاط و ملاحظه کار می‌شوند.
- زنان خودشان را برای افسردگی سرزنش می‌کنند؛ مردان دیگران را سرزنش می‌کنند.
- در زمان افسردگی، زنان غالبا احساس غم، بی ارزشی و بی تفاوتی دارند؛ مردان تحریک پذیر و عصبانی می‌شوند.
- در زمان افسردگی، زنان از درگیری و کشمکش اجتناب می‌کنند؛ مردان بیشتر به دنبال درگیری و دعوا هستند.
- زنان برای خود درمانی، به غذا و دوستان پناه می‌برند؛ مردان به الکل، تلویزیون، رابطه جنسی و یا ورزش پناه می‌برند.
- زنان مضطرب و بی حال می‌شوند؛ مردان آشفته و بی قرار می‌شوند.
- زنان به راحتی درباره احساس عدم اعتماد به نفس و ناامیدی خود صحبت می‌کنند؛ مردان این نوع احساسات را پنهان کرده و آن‌ها را نشانه ضعف می‌دانند.

علت افسردگی در زنان چیست؟
عوامل ژنتیکی، هورمونی، روان شناختی و اجتماعی می‌توانند باعث بروز افسردگی در زنان شوند. هر کدام از این عوامل را جداگانه بررسی می‌کنیم:
۱) زیست شناسی و هورمون‌ها
از نظر بیولوژیکی، افسردگی در خانواده ارثی است. شواهد علمی نشان می‌دهند که برخی ترکیبات ژنتیکی مستعد ابتلا به افسردگی و برخی دیگر نسبت به آن مقاوم‌تر هستند. با این حال، تصور می‌شود که عوامل محیطی تاثیر متقابل بر عوامل ژنتیکی دارند. به همین دلیل اگر به دلیل ژن‌های خود، مستعد ابتلا به افسردگی هستید، سلامت خانواده و روابط اجتماعی سالم می‌توانند انعطاف پذیری و تاب آوری را افزایش دهند.
دیگر عوامل بیولوژیکی و هورمونی نیز باعث افزایش ابتلا به افسردگی می‌شوند. مشکلات مرتبط با بارداری، باروری، دوران قبل از یائسگی، یائسگی و دوره‌های قاعدگی، عوامل خطرزا در ابتلا به افسردگی در زنان را افزایش می‌دهند. اکثر این موارد ناشی از عدم تعادل هورمونی و نوسانات سریع در هورمون‌های تولید مثل است. به طور کلی، مشکلات سلامت، به ویژه بیماری‌های مزمن و تغییراتی از قبیل رژیم‌های غذایی مختلف و ترک سیگار می‌توانند موجب افسردگی در زنان شوند.
۲) علل روان شناختی
علل روان شناختی در زنان بیش از مردان باعث بروز افسردگی می‌شود. زنان به علت عاطفی بودن، در زمان افسردگی بیشتر تمایل به تکرار و بازگویی افکار منفی دارند. در حالی که گریه کردن، صحبت با دوستان و بازگویی این که چرا در حالت افسردگی هستید، امری طبیعی است؛ اما تحقیقات نشان داده اند که نشخوار فکری درباره افسردگی می‌تواند زمان آن را طولانی‌تر و حتی بدتر کند. در مقابل، مردان تمایل دارند حواس خود را از حالت افسردگی به چیز دیگری معطوف کنند که این امر می‌تواند منجر به کاهش مدت زمان علائم شود. دیگر عوامل روان شناختی که بر زنان بیش از مردان اثر می‌گذارد عبارتند از نارضایتی از بدن و استرس ناشی از افسردگی. زنان بیش از مردان مستعد ابتلا به استرس و فشار هستند، زیرا افزایش سطح پروژسترون در آن‌ها مانع از ثبات هورمون‌های استرس می‌شود. مشکلات مرتبط با نارضایتی از بدن معمولا از دوران نوجوانی شروع شده و به نظر می‌رسد با شروع بلوغ در زنان ارتباط دارد.
۳) علل اجتماعی
مهارت‌های مقابله ای، انتخاب روابط و انتخاب شیوه زندگی تاثیری متفاوت بر زنان نسبت به مردان دارند. احتمال ابتلا به افسردگی در شما به عنوان یک زن، به دلایل زیر بیشتر خواهد بود:
- مشکلات زناشویی
- مشکلات مرتبط با برقراری تعادل در کار و زندگی
- مشکلات مالی
- رویداد‌های استرس زای زندگی، از جمله غم از دست دادن یک عزیز
علاوه بر علل بیولوژیکی، روان شناختی و اجتماعی که در بالا ذکر شد، عوامل زیر نیز می‌توانند احتمال ابتلا به افسردگی در زنان را افزایش دهند:
- مرگ والدین قبل از ۱۰ سالگی
- از دست دادن شغل، مشکلات ارتباطی، طلاق
- سوء استفاده فیزیکی یا جنسی در دوران کودکی
- سابقه اختلالات خلقی
- استفاده از برخی دارو‌ها

علائم و نشانه‌ها
علائم و نشانه‌های افسردگی در هر زن متفاوت است. برخی از علائم و نشانه‌های شایع عبارتند از:
- احساس پوچی، یأس، ناامیدی و غم و اندوه
- تحریک پذیری، اضطراب و احساس گناه
- احساس خستگی شدید
- از دست دادن علاقه نسبت به فعالیت‌های دلخواه
- ناتوانی در تمرکز یا به یاد آوردن جزئیات
- فکر خودکشی یا تلاش برای خودکشی
- اختلالات خواب؛ کاهش یا افزایش زمان خواب، بی خوابی
- تغییر در اشتها - کاهش یا افزایش
- علائم فیزیکی - درد، گرفتگی، سردرد، مشکلات گوارشی، حساسیت سینه ها، نفخ
- کمبود انرژی
- احساس عدم کنترل
- نوسانات خلقی و احساسات همراه با گریه و زاری
- وحشت زدگی
- احساس تنش
- عدم علاقه به فعالیت‌های روزانه و روابط بین فردی

گزینه‌های درمان
اگر شما زن هستید و از افسردگی رنج می‌برید، بهتر است برای بهبود کیفیت زندگی خود به دنبال درمان باشید. اولین گام؛ مراجعه به پزشک است. پزشک از شما سوال‌هایی خواهد پرسید و با انجام برخی آزمایش‌ها، مشخص خواهد کرد که آیا دارو یا بیماری خاصی موجب این حالت شده است یا خیر. سپس، سوال‌هایی درباره علائم (چه مدت طول می‌کشند، چه زمانی شروع می‌شوند و شدت علائم) و سابقه افسردگی در خانواده از شما پرسیده خواهد شد.
شایع‌ترین گزینه‌های درمان برای زنان مبتلا به افسردگی شامل مصرف دارو و روان درمانی است. اگر باردار هستید یا در طول درمان باردار شدید، به پزشک خود حتما اطلاع دهید، زیرا برخی دارو‌ها می‌توانند بر رشد کودک تاثیر گذارند. پزشک ممکن است برای مقابله و کاهش علائم افسردگی، دارو‌های ضد افسردگی را تجویز کند. اگر شروع به مصرف این دارو‌ها کردید، مهم است علائم خود را زیر نظر گرفته و هر گونه عوارض جانبی را یادداشت کنید. برخی از عوارض جانبی این نوع دارو‌ها می‌توانند افسردگی را در برخی زنان بدتر کنند. به ویژه، ممکن است موجب افزایش افکار خودکشی، تلاش برای خودکشی و تحریک پذیری شوند. دیگر عوارض جانبی عبارتند از:
- حالت تهوع
- سردرد
- اختلالات خواب
- آشفتگی
- مشکلات جنسی
اگر چه، این مشکلات معمولا با گذشت زمان کاهش می‌یابند.
علاوه بر دارو، برای درمان افسردگی از گزینه‌های روان درمانی نیز استفاده می‌شود. رفتار درمانی شناختی (CBT) یکی از رایج‌ترین روش‌های صحبت درمانی است. این روش بر تأثیر باورها، تفکرات و نگرش‌های فرد بر احساسات او تمرکز می‌کند. در این روش به شما آموزش می‌دهند که چگونه در طول زندگی‌تان با مشکلات یا اتفاقات مختلف مواجه شده و آن‌ها را پشت سر بگذارید. علاوه بر این، اگر استرس خانوادگی عاملی مهم در بروز حالت افسردگی شما باشد، گروه درمانی یا خانواده درمانی می‌تواند به درمان افسردگی شما کمک کند.
متأسفانه، افسردگی در زنان می‌تواند تا ۵۰ درصد به اشتباه تشخیص داده شود و کمتر از نیمی از زنان مبتلا به افسردگی عمده هرگز به دنبال درمان نیستند. خوشبختانه، بیش از ۸۰ درصد زنان مبتلا به افسردگی با استفاده از دارو‌های ضد افسردگی و روان درمانی بهبود پیدا می‌کنند.
علاوه بر دارو و روش‌های روان درمانی، تکنیک‌های خودیاری زیر نیز می‌توانند به بهبود حالت‌های روحی شما کمک کنند:
- احساسات را در دل خود نگه ندارید
- در فعالیت‌های اجتماعی شرکت کنید
- به طور منظم ورزش کنید
- ۸ ساعت در شبانه روز بخوابید
- مدیتیشن و یوگا را امتحان کنید