سندروم پیش از قاعدگی چگونه است؟

سندروم پیش از قاعدگی یا ((PMS (Premenstrual syndrome) علائم و نشانه ‌های گوناگونی دارد. این علائم شامل تغییر ناگهانی خلق و خو، درد یا تحریک پذیری سینه‌ها، بالا رفتن اشتها و میل به غذا، خستگی، تحریک پذیری و افسردگی هستند.
به صورت تخمینی از هر ۴ زن در سنین باروری و قاعدگی سه نفر از آن‌ها این سندروم را تجربه می‌کنند. علائم در یک الگوی قابل پیش‌بینی رخ می‌دهد ولی تغییرات فیزیکی و احساسی که فرد در سندروم پیش از قاعدگی تجربه می‌کند‌ ممکن است خفیف و یا حتی شدید باشد.
فرد نباید اجازه دهد که این مشکل کنترل زندگی او را در دست بگیرد. درمان‌های موجود و تغییرات اندک در سبک زندگی بسیاری از علائم و نشانه‌های سندروم پیش از قاعدگی را کاهش داده و یا آن‌ها را کنترل خواهند کرد.

علائم سندروم پیش از قاعدگی
لیست کامل علائم و نشانه‌های احتمالی سندروم پیش از قاعدگی بسیار طولانی است، ولی بسیاری از زنان تنها بخشی از این علائم را تجربه می‌کنند.
علائم احساسی و رفتاری سندروم پیش از قاعدگی
اضطراب و بی قراری
حالت‌های افسردگی
گریه کردن ناگهانی و بی اختیار
تغییرات خلق و خو و خشم ناگهانی
تغییر اشتها و میل به مواد غذایی
بی خوابی و مشکلات خواب
گوشه گیری
ضعف ارتباطی
تغییر میل جنسی
زودرنجی
نشانه‌های PMS
علائم فیزیکی سندروم پیش از قاعدگی
درد عضلات و مفاصل
سردرد
خستگی
افزایش وزن به دلیل بالا رفتن حجم مایعات بدن
نفخ شکمی
تحریک پذیری سینه‌ها
بروز ناگهانی جوش صورت
یبوست یا اسهال
عدم تحمل الکل
میزان درد، تغییرات احساسات و عواطف و استرس در برخی زنان به حدی شدید است که زندگی روزمره ‌ی آن ‌ها را تحت تاثیر قرار می ‌دهد. علی‌رغم شدت علائم و نشانه‌های این سندروم، آن‌چه که فرد تجربه می‌کند در بیش‌تر زنان معمولا ۴ روز بعد از شروع دوره‌ی عادت ماهیانه از بین می‌رود.
اما گروه اندکی از زنان مبتلا به سندروم پیش از قاعدگی علائم ناتوان کننده و بازدارنده‌ای را هر ماه تجربه می‌کنند. این نوع از PMS را اختلال ناخوشی پیش قاعدگی (premenstrual dysphoric disorder (PMDD)) می‌نامند.

علائم و نشانه‌ های اختلال ناخوشی پیش قاعدگی PMDD
علائم و نشانه‌های اختلال ناخوشی پیش قاعدگی شامل:
افسردگی
تغییرات خلق و خو
خشم و عصبانیت
اضطراب
ناخوش احوالی
داش‌تن واکنش های شدید
مشکلات تمرکز
بی قراری و تنش
زود رنجی

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر با تغییر سبک زندگی فرد قادر به کنترل سندروم پیش از قاعدگی نباشد و علائم این اختلال سلامت و کیفیت زندگی او را تحت تاثیر قرار دهد، باید برای درمان به پزشک مراجعه کند.

علت ایجاد سندروم پیش از قاعدگی
تا کنون هیچ فرضیه منفرد قانع کننده ای برای توجیه علائم سندرم پیش از قاعدگی ارائه نشده است اما عوامل مختلفی ممکن است در بروز آن نقش داشته باشند:
تغییرات چرخه‌ای هورمون‌ها: علائم و نشانه‌های سندروم پیش از قاعدگی با تغییرات و نوسانات هورمونی تغییر کرده و با بارداری و یائسگی متوقف می‌شود.
تغییرات شیمیایی در مغز : سروتونین یک انتقال دهنده‌ی عصبی و یا یک ماده‌ی شیمیایی در مغز انسان است که نقش بسیار مهمی را در شکل‌گیری حالات رفتاری و احساسی انسان ایفا کرده و تغییرات مقدار آن عامل محرک بروز PMS است.
اگر مقدار این ماده کافی نباشد، ممکن است به افسردگی پیش از قاعدگی، خستگی، مشکلات خواب و اشتهای بیش از حد منجر شود.
افسردگی : برخی از زنان با پیش از قاعدگی شدید، به افسردگی‌ مبتلا هستند و این مشکل آن‌ها تشخیص داده نشده است. با این همه افسردگی به تنهایی عامل بروز این مشکل نیست.

سندروم پیش از قاعدگی چگونه تشخیص داده می ‌شود؟
تا کنون روشی قطعی برای تشخیص سندروم پیش از قاعدگی شناسایی نشده است، آزمایشی هم برای تشخیص آن وجود ندارد. اگر در جریان چرخه‌ی قاعدگی هر ماه علائم مخصوصی را تجربه می‌کنید، پزشک با ارزیابی آن‌ها در مورد احتمال ابتلا به PMS نتیجه گیری خواهد کرد.
پزشک از فرد می خواهد که به مدت دو چرخه قاعدگی علائم و نشانه‌های خود را به صورت دقیق در تقویم یادداشت کند، این کار به تشخیص دقیق‌تر سندروم کمک می‌کند.
روزی که علائم شروع می‌شود و روزی که علائم از بین می‌روند را به دقت یادداشت کنید. تاریخ آغاز و پایان عادت ماهیانه خود را هم در تقویم علامت بزنید.
برخی از بیماری‌ها بسیار مشابه PMS هستند و ممکن است با آن اشتباه گرفته شوند. سندروم خستگی مزمن، اختلالات تیروئید و اختلالات اضطرابی از آن جمله بیماری‌ها هستند. برای تشخیص بهتر پزشک آزمایش‌های ارزیابی عملکرد تیروئید و ارزیابی تغییرات خلق و خو را انجام خواهد داد.
در بسیاری از موارد تغییر سبک زندگی کمک کننده است. اما پزشک با در نظر گرفتن شدت علائم یک یا چند دارو را تجویز خواهد کرد
درصد موفقیت مصرف داروها در زنان مختلف متفاوت است. داروهای معمول تجویزی برای سندروم پیش از قاعدگی عبارتند از:
داروهای ضد افسردگی
مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (Selective serotonin reuptake inhibitors) که شامل فلوکستین (fluoxetine)، پاروکستین (paroxetine)، سرترالین (sertraline) و دیگر داروهای مشابه در کاهش علائم موثر است. این گروه از داروها خط مقدم درمان PMS یا اختلال ناخوشی پیش قاعدگی است.
این داروها به صورت روزانه مصرف می‌شوند. اما در گروهی از زنان تنها دو هفته پیش از شروع عادت ماهیانه این داروهای ضد افسردگی باید مصرف شود.

داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی
این داروها قبل و یا در شروع عادت ماهیانه مصرف می‌شوند و شامل ایبوپروفن (ibuprofen) یا ناپروکسن سدیم (naproxen sodium) است. این داروها گرفتگی عضلات و درد سینه‌ها را کاهش می‌دهند.
داروهای ادرار آور
زمانی که ورزش و محدود کردن مصرف شکر برای کاهش وزن، تورم و نفخ ناشی از PMS کافی نباشد، مصرف داروهای ادرار آور کمک می‌کند تا کلیه آب اضافی بدن را از طریق ادرار خارج کند. داروی اسپیرونولاکتون دارویی ادرار آور است که در بهبود علائم سندروم پیش از قاعدگی نقش موثری دارد.
داروهای هورمونی ضد بارداری
این داروها تخمک گذاری و علائم سندروم را متوقف می‌کنند.

سبک زندگی و درمان خانگی سندروم پیش از قاعدگی
با تغییر شیوه غدا خوردن، ورزش کردن و انجام تغییراتی در برنامه روزانه تا حدود زیادی می توان علائم سندروم پیش از قاعدگی را کنترل کرده و یا از شدت آن کم کرد.
تغییر رژیم غذایی
خوردن وعده‌هایی با حجم کم چندین مرتبه در روز باعث کاهش نفخ و احساس سیری می‌شود.
برای جلوگیری از نفخ و جمع شدن مایعات در بدن از مصرف غذاهای شور پرهیز کنید.
غذاهایی سرشار از کربوهیدرات مانند میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل مصرف کنید.
غذاهایی سرشار از کلسیم مصرف کنید. اگر قادر به مصرف لبنیات نیستید و یا اینکه کلسیم کافی را از طریق مواد غذایی دریافت نمی‌کنید، از مکمل‌های کلسیم استفاده کنید.
کافئین و الکل مصرف نکنید.
قرار دادن فعالیت ‌های ورزشی در برنامه روزانه
بیش‌تر روزهای هفته حداقل سی دقیقه پیاده روی، شنا، دوچرخه سواری و یا ورزش‌های هوازی را در برنامه روزانه خود قرار دهید. مرتب ورزش کردن باعث سلامتی کلی بدن و بهبود علائم مرتبط با افسردگی و خستگی خواهد شد.
کاهش استرس
به اندازه کافی بخوابید.
برای درمان سردرد، اضطراب و اختلالات خواب ورزش کنید.
یوگا و مدیتیشن انجام دهید.
ثبت علائم به مدت چند ماه
به طور دقیق زمان بروز علائم و عوامل تحریک کننده‌ی بروز آن را یادداشت کنید، این کار به شما کمک می‌کند تا با روش‌های بهتر و درست تری با آن مقابله کنید.

درمان جایگزین برای سندروم پیش از قاعدگی
درمان‌های جایگزین و تکمیلی برای سندروم پیش از قاعدگی عبارتند از:
مکمل‌های ویتامین: کلسیم، منیزیم، ویتامین ای و ویتامین ب 6 در بهبود علائم موثر هستند. اما شواهد علمی کافی در این مورد وجود ندارد.
داروهای گیاهی: برخی از زنان بعد از مصرف گیاهانی همچون جینکو یا کهن دار، زنجبیل، پنج انگشت، روغن گل مغربی و گل راعی اعلام کردند که علائمشان تا حد زیادی بهبود پیدا کرده است. قبل از مصرف این مواد با پزشک مشورت کنید، چرا که گروهی از این مواد با سایر داروها تداخل مصرف دارد. برای مثال گل راعی اثربخشی قرص‌های ضد بارداری را کم می‌کند.
طب سوزنی: در این روش سوزن‌های نازک استریلی به نقاط مخصوصی از بدن تزریق می‌شود. برخی از زنان بعد از طب سوزنی از کاهش شدت علائم خود خبر می‌دهند.