تولید تخمک از سلولهای بنیادی، کشفیات جدید

همیشه گفته شده است زنان با تعداد مشخصی تخمک به دنیا می‌آیند و بعد از تولد، هیچ تخمک جدیدی به ذخیره تخمدان‌ها اضافه نخواهد شد. براساس این باور، ناتوانی تخمدان‌ها در تولید تخمک‌های جدید به عنوان مهم‌ترین عامل محدودکننده سن باروری زنان شناخته می‌شود. این در حالی است که پژوهشگران دانشگاه ادینبورگ براساس یافته‌های جدید ادعا می‌کنند تخمدان‌ها حتی در بزرگسالی نیز قادر به تولید و رشد تخمک‌های جدید هستند.

در این پژوهش، از تخمدان زنان مبتلا به سرطان لنفوم هوچین نمونه‌برداری شد. هشت نفر از این افراد، داروی شیمی‌درمانی ABVD دریافت کرده بودند که دارای عوارض ناباروری است. ۳ نفر دیگر از این افراد تحت شیمی‌درمانی با داروهای قوی‌تر قرار داشتند. نمونه‌های تخمدانی این افراد با نمونه‌های تخمدانی ده زن غیرسرطانی مقایسه شدند. این مقایسه نشان داد تعداد تخمک‌های قابل رؤیت در نمونه‌های تخمدانی زنان جوانی که سابقه شیمی‌درمانی با داروی ABVD را داشتند، در مقایسه با سایر همسالان غیرسرطانی‌شان بین دو تا چهار برابر بیشتر بوده است. پژوهشگران احتمال می‌دهند تخمدان این افراد تحت تأثیر داروی ABVD، تخمک‌های جدید تولید کرده است، در حالی که تا به الآن تصور می‌شده تعداد تخمک‌ها در طول زندگی افراد ثابت است و تخمدان‌ها نمی‌توانند تخمک جدید تولید کنند.

پژوهشگران همچنین متوجه وجود مجموعه‌ای از سلول‌های بنیادی در تخمدان‌ها شدند که در شرایط آزمایشگاهی به سلول‌هایی مشابه تخمک‌ها تبدیل می‌شوند، اما ‌هنوز مشخص نیست که آیا این سلول‌ها می‌توانند مانند تخمک‌های واقعی بارور شوند یا خیر. البته، وجود همین سلول‌های بنیادی در تخمدان‌ها موضوع مناقشه‌برانگیزی است. عده‌ای دیگر از پژوهشگران معتقدند تخمک‌های جدیدی که گفته می‌شود به مقدار کل ذخیره تخمدان‌ها اضافه شده‌اند، در واقع تخمک‌هایی هستند که از قبل به صورت نهفته در تخمدان‌‌ها وجود داشته‌ و در واکنش به شیمی‌درمانی از حالت نهفتگی درآمده‌ و قابل رؤیت شده‌اند. احتمال دیگری نیز مطرح شده است که می‌گوید فولیکول‌های تخمک در واکنش به شیمی‌درمانی تکه‌‌تکه می‌شوند و به همین دلیل تصور شده بر تعداد تخمک‌ها اضافه شده است.

در صورت اثبات صحت یافته‌های اخیر، پژوهشگران امیدوارند بتوانند سن باروری زنان را افزایش دهند و درمان‌های نوآورانه‌ای را برای حل مشکل نازایی زنان جوان ارائه کنند، اما در حال حاضر با توجه به این که تأثیر داروی نام‌برده روی افزایش قدرت باروری زنان با تردیدهای زیادی مواجه است، پژوهشگران به کلینیک‌های درمان ناباروری هشدار داده‌اند هنوز برای آزمایش‌های بالینی خیلی زود است. بسیاری از این کلینیک‌ها تمایل به آزمایش زودهنگام روش‌هایی دارند که شاید احتمال موفقیت لقاح مصنوعی را افزایش ‌دهند. این درحالی است که اکنون هیچ شاهدی مبنی بر تأثیر مثبت داروی ABVD روی لقاح مصنوعی در دست نیست و هنوز باید تا مشخص شدن نتایج پژوهش‌های تکمیلی صبر کرد.