نارسایی زودرس تخمدان، درمان ناباروری ناشی از آن

نارسایی زودرس تخمدان، اختلال در عملکرد تخمدان پیش از سن ۴۰ سالگی است و با یائسگی تفاوت زیادی دارد. ناباروری ناشی از نارسایی زودرس تخمدان مشکلی چالش‌برانگیز است، زیرا اختلال عملکرد تخمدان‌ها به این معناست که احتمال باردار شدن از طریق تخمک‌های خود شخص تا حد زیادی کاهش یافته است. در این مطلب با نحوۀ تشخیص نارسایی زودرس تخمدان، عوامل مؤثر در به وجود آمدن آن و چگونگی درمان مشکل ناباروری حاصل از این نارسایی آشنا خواهید شد.

تفاوت یائسگی با نارسایی زودرس تخمدان

نارسایی زودرس تخمدان، اختلال عملکرد تخمدان پیش از ۴۰ سالگی است. زنانی که به این عارضه دچار می‌شوند، ریسک بالاتری برای ابتلا به برخی بیماری‌ها از جمله پوکی استخوان، کمبود استروژن و بیماری‌های قلبی دارند. مشکلات ناشی از نارسایی زودرس تخمدان را معمولاً می‌توان با جایگزینی هورمون‌ها به خوبی رفع کرد. اگرچه برخی از علائم نارسایی زودرس تخمدان مثل گُرگرفتگی یا خشکی واژن با یائسگی مشابه است و به همین دلیل، این عارضه را گاهی یائسگی زودرس می‌نامند، اما نارسایی زودرس تخمدان از این جهت که نتیجۀ طبیعی فرایند پیر شدن یک زن نیست با یائسگی تفاوت دارد. زنان یائسه امکان باردار شدن نخواهند داشت، درحالی‌که در مورد زنان مبتلا به نارسایی زودرس، احتمال باردار شدن زن وجود دارد. به علاوه، زنانی که مبتلا به نارسایی زودرس تخمدان هستند، ممکن است همچنان دوره‌های عادت ماهانه را داشته باشند، اگرچه دوره‌های آنها نامنظم است. درصد کمی از زنانی که نارسایی زودرس تخمدان دارند، می‌توانند به ‌طور طبیعی باردار شوند، اما زنان یائسه هرگز باردار نخواهند شد.

تشخیص نارسایی زودرس تخمدان

نارسایی زودرس تخمدان با استفاده از آزمایش خون هورمونی روز سوم عادت ماهانه و اندازه‌گیری سطح هورمون FSH تشخیص داده می‌شود. بیمارانی که سطح FSH در آنها بالای ۴۰ میلی‌واحد در هر میلی‌لیتر است، یعنی سطحی که پس از یائسگی مشاهده می‌شود‌، مبتلا به نارسایی زودرس تخمدان تشخیص داده می‌شوند و اگر فرد سطح بالای FSH داشته باشد، اما سطح آن از مقدار ذکرشده فراتر نرفته باشد، ممکن است به پیری زودرس تخمدان مبتلا شده باشد. متاسفانه نارسایی زودرس تخمدان اغلب اشتباه تشخیص داده می‌شود. بسیاری از زنانی که در آنها نارسایی زودرس تخمدان تشخیص داده می‌شود، ‌در واقع از پیری زودرس تخمدان رنج می‌برند که ناباروری ناشی از آن قابل درمان است. از آنجا که این دو عارضه مشابه به نظر می‌آیند، تشخیص صحیح بین نارسایی زودرس تخمدان و پیری زودرس تخمدان بسیار مهم است. زنانی که مبتلا به پیری زودرس تخمدان هستند اغلب می‌توانند با استفاده از تخمک‌های خود باردار شوند، درحالی‌که برای زنانی که واقعاً نارسایی زودرس تخمدان دارند، شانس باردار شدن از طریق تخمک‌های خودشان بسیار کم است. بنابراین درمان ناباروری با وجود این عارضه همیشه شامل استفاده از درمان‌های آزمایشی است، زیرا تاکنون هیچ درمان مؤثری برای مبتلایان به این نارسایی شناخته نشده است.

عوامل بروز نارسایی زودرس تخمدان

چندین عامل برای نارسایی زودرس تخمدان شناخته شده است که یکی از آنها عارضه‌های ژنتیکی است که کروموزوم ایکس (X) را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ از جمله سندرم ترنر و سندرم ایکس شکننده. بیماری‌های خودایمنی نیز در نارسایی زودرس تخمدان مؤثر است. به علاوه برداشتن بخش زیادی از بافت تخمدان مثلاً بعد از جراحی کیست آندومتریوما یا همان کیست‌های شکلاتی، می‌تواند فرد را دچار نارسایی زودرس تخمدان کند. شیمی‌درمانی و پرتودرمانی نیز می‌تواند فولیکول‌ها را از بین ببرد و منجر به نارسایی زودرس تخمدان شود.

درمان ناباروری ناشی از نارسایی زودرس تخمدان

برخلاف پیری زودرس تخمدان، در صورت ابتلا به نارسایی زودرس تخمدان، باردار شدن به صورت طبیعی و با تخمک خود فرد تقریباً یک اتفاق بسیار نادر است. بیشتر زنان مبتلا به این نارسایی، در نهایت از تخمک اهدایی برای بارداری استفاده می‌کنند. همچنین در زنان مبتلا به نارسایی زودرس تخمدان، از درمان‌های هورمونی برای جایگزینی هورمون استروژن و پروژسترون استفاده می‌کنند. مجموعۀ درمان‌های دارویی برای کاهش عوارض ناشی از نارسایی زودرس تخمدان در کنار استفاده از تخمک اهدایی شانس باردار شدن را در این زنان افزایش می‌دهد.