حرف زدن نوزاد، آیا نیاز به کمک دارند؟

دوست دارید کودک‌تان مثل بلبل حرف بزند؟ عاشق این هستید که شما را با لفظ «مامان» یا «بابا» صدا کند؟ دائم در حال انتظار هستید تا بالاخره صحبت کردن فرزندتان را بشنوید؟ مسلما یکی از مهم‌ترین چیزها برای پدر و مادرها به حرف افتادن فرزندشان است و حتما کسانی را دیده‌اید که با دوربین منتظر نشسته‌اند تا از به زبان آوردن اولین کلمات فرزندشان فیلم و عکس بگیرند. باید بدانید حرف زدن هم مثل همه مراحل دیگر رشد سن و زمان خاص خود را دارد.

مسلما هم تا زمان تقریبی آن نرسد نمی‌توانید انتظار داشته باشید که کودک‌تان صحبت کند. شاید شما هم مثل بسیاری دیگر از پدر و مادرها از حرف نزدن فرزندتان در سن خاصی نگران باشید یا فکر کنید چرا فرزندتان به حرف نمی‌آید. گاهی هم تحت‌تاثیر حرف‌های اطرافیان قرار گرفته و به هزار و یک راه عجیب و غریب برای حل این مشکل متوسل می‌شوید. اگر از این مراحل و روند رشد زبان و گفتار در فرزندتان خبر داشته باشید شاید تا حدی از نگرانی‌های‌تان رفع شود. ممکن است فرزند شما واقعا مشکلی نداشته باشد و نگرانی‌های‌تان بیهوده باشد. برای دانستن همه این نکات پیشنهاد می‌کنیم این مطلب را بخوانید. ما به شما می‌گوییم چه زمانی باید نگران باشید و چه کاری انجام دهید.

صحبت کردن به زبان مادری یکی از مواردی است که همه پدر و مادرها به نحوه تلفظ کلمات توجه دارند و می‌کوشند کودک جزئی‌ترین نکات دستور زبان را کامل بیاموزد. گاهی اوقات کودک درمعرض یک فرهنگ چندزبانه قرار می‌گیرد؛ حتی اگر با او صرفا به زبان انگلیسی ارتباط برقرار کنید، فراموش نکنید فرزند کوچک شما می‌تواند با انواع زبان‌ها و هجاها ارتباط بگیرد. کودکان نحوه صحبت کردن خدمتکار، راننده، پدربزرگ، مادربزرگ و سایر هم‌بازی‌های خود را یاد می‌گیرند.

قرار داشتن درمعرض فرهنگ‌های چندزبانه بعضا موجب می‌شود که کودک با مشکلات گفتاری مواجه شود و دیرتر از حد انتظار زبان باز کند. با این حال، به تاخیر افتادن روند توسعه مهارت‌های گفتاری کودک به معنای اخلال در رشد کودک نیست، چون تفاوت‌های زیادی بین زبان بیانی و زبان شنوایی وجود دارد. اگر کودک می‌تواند نیازهایش را از طریق حرکات و زبان بدن به شما منتقل کند، دیری نخواهد پایید که از کلمات و واژگان زبانی برای برقراری ارتباط با شما استفاده کند. ازسوی دیگر، برخی کودکان در تفسیر زبان‌های مختلف در روند برقراری ارتباط با دیگران مشکل دارند که این امر می‌تواند یک علامت هشداردهنده باشد.

زبان باز کردن کودک چطور رخ می‌دهد؟
اکثر والدین برای شنیدن صدای فرزندشان بی‌تابی می‌کنند، اما باید بدانید که زبان باز کردن کودک یک فرایند زمان‌بر است. کسب مهارت‌های گفتاری به زمان قابل‌توجهی نیاز دارد. درواقع، توسعه مهارت‌های گفتاری در کودک چندین مرحله دارد که می‌توانید با بررسی آنها از میزان پیشرفت کودک در کسب مهارت‌های گفتاری مطلع شوید. توسعه مهارت‌های گفتاری شامل مراحلی است که در ادامه آنها را خواهیم گفت.

متخصصان بر این عقیده‌اند که درک گفتاری کودک در رحم مادر شکل می‌گیرد. این مهارت به‌همراه حواس پنج‌گانه توسعه می‌یابد. همان‌طور که کودک به شنیدن صدای ضربان قلب مادر عادت می‌کند، یاد می‌گیرد به صدای او هم گوش کند تا بعدها مادرش را از روی صدا بشناسد. به‌همین دلیل است که به مادران توصیه می‌شود در دوران بارداری با کودک خود صحبت کنند. این امر کمک می‌کند که توسعه مهارت‌های گفتاری کودک سرعت بیشتری بگیرد.

از زمان تولد تا 3ماهگی
بعد از تولد، گریه کردن تنها راهی است که کودک از طریق آن با شما ارتباط برقرار می‌کند. با این حال، در طول سه ماهه اول تغییرات زیادی در لحن صدای کودک ایجاد می‌شود که این مرحله نخستین مرحله از توسعه مهارت‌های گفتاری اوست. کودک در این مرحله می‌تواند جیغ بکشد تا نشان دهد گرسنه است همچنین می‌تواند به شکل خاصی گریه کند تا بگوید به تعویض پوشک نیاز دارد. با افزایش سن، کودک می‌تواند صداسازی‌های مختلفی انجام دهد.

۴ تا ۷ماهگی
در این مرحله، کودک سخنان نامفهوم زیادی به زبان می‌آورد و معمولا از ترکیب چند حرف بی‌صدا و یک حرف صدادار برای گفتن «مامان»، «بابا» یا «تاتا» استفاده می‌کند. والدین از شنیدن این صداها خوشحال می‌شوند، اما باید توجه داشته باشید که کودک در این سن هنوز معنای کلماتی را که بر زبان می‌آورد، نمی‌داند. با این حال وقتی نامش را صدا می‌زنید، به سرعت واکنش نشان می‌دهد. صحبت کردن با کودک در این سن کمک می‌کند که او کلمات بیشتری را یاد بگیرد و دایره لغاتش را افزایش دهد.

8 تا 12ماهگی
در این مرحله، کودک حروف و صداهای بیشتری را بر زبان می‌آورد و سعی می‌کند دایره لغات خود را افزایش دهد. بهترین راه تشویق کودک این است که با او صحبت کنید. همچنین می‌توانید برایش کتاب داستان بخوانید یا ترانه‌ای را زمزمه کنید.

۱۲ تا ۱۸ماهگی
در این مرحله، کودک می‌تواند کلمات بیشتری را بر زبان بیاورد. کودک باید بتواند از دو یا چند لغت به‌طور همزمان استفاده کند. به‌علاوه، باید معنای کلماتی را که بر زبان می‌آورد، بداند. با رسیدن به 18‌ماهگی، کودک باید بتواند از دو یا چند کلمه برای جمله‌سازی استفاده کند. اگر کودک شما در 13‌ماهگی جز صداهای معمول نمی‌تواند صدای دیگری تولید کند، بهتر است به یک متخصص گفتار درمانی مراجعه کنید.

2‌سالگی
در این مرحله، دایره لغات کودک باید حداقل از ۵۰‌کلمه مختلف تشکیل شده باشد و کودک باید بتواند زبان‌های گفتاری پیرامونش را به‌طور کامل درک کند، حتی اگر قادر به صحبت کردن به آن زبان‌ها نباشد. در این برهه از زمان، کودک باید بتواند با ۳‌یا ۴‌کلمه یک جمله کامل بسازد.

۳‌سالگی
در سنین 2 تا 3‌سالگی کودک باید بتواند دایره لغاتش را توسعه دهد و کلمات جدید یاد بگیرد. با رسیدن به 3‌سالگی، کودک باید بتواند به‌طور کامل صحبت کرده و نیازهایش را به‌صورت گفتاری بیان کند.

علل تاخیر در زبان باز کردن کودک چیست؟
مشکلات دهان و دندان: گاهی اوقات مشکل داشتن با زبان یا کام دهان مانع از کسب مهارت‌های گفتاری توسط کودک می‌شود.

اختلالات عصبی: کودکان مبتلا به اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی یا اوتیسم معمولا در کسب مهارت‌های گفتاری مشکل دارند، چون آن قسمت از مغز که وظیفه توسعه مهارت‌های گفتاری را بر‌عهده دارد، در این کودکان به‌درستی عمل نمی‌کند.

مشکلات شنوایی: در اغلب موارد مشکلات شنوایی مسئول به‌تاخیر افتادن زمان زبان باز کردن کودک هستند، به‌همین دلیل، از کودکان بالای ۱۳‌ماه که قادر به صحبت نیستند، تست شنوایی‌سنجی گرفته می‌شود. صرف‌نظر از علل به‌تاخیر افتادن این روند، در صورتی که متوجه هر از یک علائم فوق شدید، بهتر است با یک درمانگر مجرب مشورت کنید.

چه موقع باید نگران شوید؟
بسیاری از مادران بدون آنکه از علائم مشکل‌ساز مطلع باشند، نگران این هستند که فرزندشان هنوز زبان باز نکرده است. توجه داشته باشید که هر کودکی متفاوت است و با سرعت مشخصی رشد می‌کند. با این حال، باید به علائمی که در سنین 12‌تا 24‌ماهگی پدید می‌آید، توجه کنید تا از هرگونه تاخیر در روند رشد و توسعه کودک اطمینان یابید. این علائم عبارتند از:

کودک نمی‌تواند در 12‌ماهگی به چیزی اشاره کند یا دست تکان دهد. بیش از صداسازی از حرکات دست برای برقراری ارتباط در 18‌ماهگی استفاده می‌کند. برای تقلید صدا در 18‌ماهگی مشکل دارد. این مشکل می‌تواند به اختلال شنوایی مرتبط باشد.در فهمیدن دستورات ساده کلامی مشکل دارد.

آنچه باید انجام دهید
در وهله اول به علائم مشکل‌ساز توجه کنید؛ اگر کودک خردسال دارید، باید بیشتر مراقب باشید. اگر متوجه شدید که کودک تا سن ۸‌یا ۱۰‌ماهگی حرف نمی‌زند، ایما و اشاره ندارد، عکس‌العملی به لمس شدن بدنش نشان نمی‌دهد، دنبال اسباب‌بازی‌های گمشده‌اش نمی‌گردد یا به‌تدریج مهارت‌های کسب شده در ماه‌های نخست پس از تولد را از یاد می‌برد، باید از یک متخصص کمک بگیرید. این علائم می‌توانند حاکی از به‌تاخیر افتادن روند توسعه مهارت‌های کلامی کودک باشند.

اگر کودک شما پس از ۱۳‌ماهگی تمایلی به استفاده از صداهای جدید از خود نشان نمی‌دهد، بهتر است با یک متخصص گفتاردرمانی مجرب مشورت کنید. در این مرحله، سوابق خانوادگی نوزاد و سایر مشکلات فیزیولوژیکی یا رشدی وی مورد بررسی قرار می‌گیرد.

بلند صحبت کنید لطفا!
به عقیده یکی از کارشناسان هر کاری که کودک شما انجام می‌دهد،‌ از لباس پوشیدن گرفته تا خوابیدن، فرصت خوبی برای استفاده از کلمات است. یک داستان دنباله‌دار، همراهی کردن با اشاره، جملات لباست اینجاست و سرت را بالا کن، لغات جدیدی را در ذهن او می‌سازد؛ همچنین نشان می‌دهد که هر چیزی، اسمی دارد. می‌توانید از اسم اشیا و عروسک‌ها برای تقویت گفتار فرزند خود کمک بگیرید.

تشویق هم کمک‌کننده است؟
والدین در پیشرفت زبانی کودکان‌شان نقش کلیدی دارند. دکتر استیو برمن، متخصص در پیشرفت‌های زبانی و استاد دانشگاه در آمریکا می‌گوید: تحقیقات نشان داده که در پیشرفت زبان دو بخش حیاتی حائزاهمیت است؛ نخست تعداد کلماتی که کودک می‌شنود و دوم مقدار کمکی که از دیگران می‌گیرد. با تشویق و صحبت کردن بیشتر شما با کودک‌تان، دایره لغات او گسترش می‌یابد. کلماتی که فرزندتان می‌گوید را تشویق کنید.

بیشتر صحبت کنید
اگر کودک نمی‌تواند از طریق کلامی با شما ارتباط برقرار کند، سعی کنید زبان موردعلاقه‌اش را به کمک متخصص گفتاردرمانی بیاموزید. سپس با آن زبان خاص با کودک صحبت کنید تا فرایند رشد و توسعه مهارت‌های گفتاری کودک آغاز شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
کودک می‌تواند گفتار یا اعمال دیگران را تقلید کند، اما نمی‌تواند به اختیار خود کلمات یا عبارات جدید تولید نماید.دائما از صداها یا کلمات خاصی به‌صورت مکرر استفاده می‌کند، اما نمی‌تواند از زبان کلامی برای برقراری ارتباط و بیان نیازهایش کمک بگیرد.در پیروی از دستورالعمل‌ها مشکل دارد.تن صدای غیر‌معمولی دارد؛ گوشخراش یا تو دماغی حرف می‌زند.وقتی با او صحبت می‌کنید، ارتباط چشمی برقرار نمی‌کند.