رابطه عاطفی مادر و نوزاد، راز چهره تان را بدانید

دلبستگی رابطه ای گرم صمیمانه و پایا بین مادر و کودک است که برای هر دو رضایت بخش بوده و ارتباط با نوزادان را تسهیل می کند. رابطه عاطفی مادر و نوزاد از اهمیت زیادی برخوردار است. این رابطه یک طرفه بوده و بلافاصله بعد از زایمان شکل می گیرد. دلبستگی و رابطه عاطفی بین مادر و نوزاد در رشد شناختی و هیجانی نوزاد بسیار موثر است. دلبستگی الگویی است که همواره با انسان همراه است منتهی رو به سوی تغییر و تحول دارد. این ارتباط عاطفی که در طول بارداری شکل می گیرد، بعد از زایمان با تماس چشمی، بویایی، و لمس مادر و نوزاد ارتقا می یابد. این نوع تماس را که می سبب برقرای پیوند تعاملی مادر و نوزاد بعد از تولد می گردد. کیفیت رابطه والد و فرزند بر سلامت روحی، اجتماعی و عاطفی هر فرد تاثیر به سزایی دارد و ارتباط اولیه مادر و کودک تاثیر طولانی مدت بر رشد و تکامل نوزاد دارد. دو فاکتور مهم و قابل توجه برای نوزاد تن صدا، حالت چهره اطرافیان می باشد. حالت چهره تامین کننده یکی از نیرومندترین روش های برقراری ارتباط میان وی و مراقب است. نوزادان به هنگام تولد از نظر عصب شناسی به توانایی شناسایی چهره مجهزند. حالت های چهره عبارتند از: شادی، غم، تعجب، علاقه، نفرت، ترس و خشم. لحظه ای با خود فکر کنید بزرگترها معمولا به هنگاه دیدن یک نوزاد با او چه رفتاری دارند؟ مطمئنا پاسخ شما این چنین است: با چهره هایی گشاده و تن صدای کمی بالا، چشمانی گشاده، حرکات عجیب دهان، بالاپایین بردن ابروها و داشتن لبخندی بر لب و یا حتی کمی تلخ! نوزادان نیز اغلب با لبخند و شادی به چنین حرکاتی پاسخ می دهند. پژوهشی که توسط کالدر و همکارانش انجام شده نشان می دهد که تصویر بزرگترها در مورد حالت چهره بدین شکل است که هر چه حالت یک چهره بیشتر تغییر کند، در واقع احساسات بیشتری را ابراز می دارد. حتی اگر چهره آنها دیگر شباهتی به صورت یک انسان نداشته باشد! به عبارت دیگر ما تصور می کنیم که احساسات از حالات چهره جدا هستند. ما قبل از این که بدانیم یک چهره واقعی باید چگونه باشد آن ها را بر اساس حالاتشان در ذهن خود مرتب می کنیم و این اساس و پایه تشخیص نوزاد در ۱۸ ماهگی مبنی بر شناخت تصویر خود در آیینه مقابلش می باشد. علاوه بر این راکمان دریافت که حالات مختلف چهره هم چون شادی، خشم و ترس از الگوهای مجزایی در عضلات صورت برخوردارند، یعنی هنگامی که ما برای اولین بار آن ها را تقلید می کنیم، در اصل از نظر فیزیکی یا جسمی و عاطفی در می یابیم که هر یک چه معنایی دارند، لذا به ذخیره کردن اطلاعات به دست آمده از این طریق اقدام می کنیم و بعدها با مشاهده این حالات در چهره افراد متوجه می شویم که آن ها چه احساسی دارند. به همین دلیل اگر هنگامی که احساس ناراحتی می کنیم، لبخند بزنیم شرایط درونی مان تغییر خواهدکرد. مطالعه انجام شده توسط کالدر و همکارانش نیز بیان می کند که مردم به شدت نسبت به تغییرات چهره حساس می باشند. این بررسی موید اهمیت کار اشخاصی هم چون «جنت دین» می باشد. نوزادان با دیدن حالت چهره و احساس فرد بزرگسال آنها را رد ذهن خود ثبت می کنند. شاید به همین دلیل باشد که تغییر در حالات چهره هر چند گذرا باشد، از سوی نوزادان و بزرگسالان به خوبی احساس و به عنوان نشانه ای مزاجی یا خلق وخوی پذیرفته می شود. می توان تصور نمود که نوزاد به کمک همین روش و نیروی تقلید خود می تواند مراقبش را بشناسد و دریابد که با حضور او چه احساسی خواهد داشت. با این بررسی می توان دریافت که ما چگونه چهره و احساسات خود را شناسایی می کنیم کاری که از طریق دیدن و یا تقلید از علامت چهره دیگران در همان هفته های اول صورت می پذیرد. مطالعه دیگری که توسط اولف دیمبرگ انجام شد توسط دنیل گلمن بدین گونه نقل می شود که انسان ها با دیدن یک چهره خندان یا عصبانی پاسخی هر چند سطحی، اما همانند همان چهره به او می دهند. جالب است بدانید که چنین تغییراتی گاهی با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیست! تصاویر ویدئویی تهیه شده میان مادر و نوزاد و تامل بر روی برخی از صحنه ها نشان دهنده تغییراتی سریع در حالات چهره است که با مرور چند باره صحنه ها قابل مشاهده خواهد بود. هم چنین طبق بررسی های به عمل آمده می توان اظهار داشت که حالات و خلق و خوی میان دو شخص، که در حال صحبت با یکدیگر می باشند، از یکی به دیگری منتقل می گردد. یادگیری عواطف توسط یک نوزاد، کاری بس دشوار می باشد. شاید به همین دلیل والدینی که دچار اضطراب و ناراحتی هستند، از سر و صدای یک نوزاد به شدت عصبانی می شوند. در هفته های دهم تا دوازدهم پس او تولد، یک نوزاد می تواند والدینش را تشخیص دهد، در حالی که هنوز راه زیادی تا پی بردن به این مساله وجود دارد که ندیدن والدین به معنای نبودن آن ها نیست. کودکی که بتواند به این درک برسد که نبود مادر، نابودی او نیست به مفهوم بقاء شیء رسیده است. در بررسی ای که توسط اشلی انجام شده است ، نقش نیم کره راست مغز در تجزیه و تحلیل داده های رسیده از اشیاء به خوبی مشخص است.

نکات کلیدی و کاربردی ارتباط با نوزادان

نوزادان در همان هفته های اول زندگی حالات چهره را بصورتی هرچند مبهم تشخیص می دهند. چنانچه بیان شد حالات چهره مادر و پدر یا مراقب نوزاد بر خلق و خوی نوزاد نیز ممکن است اثر داشته باشد. بر والدین واجب است که در هنگام نگاه به نوزادشان و دیدن چهره او حالت هیجانی مثبت و توام با لبخند و محبت داشته باشند. نوزادانی که در بستر والدینی آرام که هیجانات مثبت را به آنها انتقال می دهند رشد می ابند، عموما با ناراحتی و مشکلات هیجانی و ناسازگاری کمتری مواجه اند.