اسهال عفونی در نوزادان، نحوه پیشگیری

در ابتدای امر، شما باید در نظر بگیرید که چه چیزهایی در کودک شما نرمال و طبیعی است. به طور مکرر نوزادان اغلب پس از هر بار غذا دادن باد معده‌ی خویش را خالی می‌کنند و باد معده‌ی آن‌ها عموماً تا اندازه‌ای ملایم و سبک است به خصوص اگر با شیر مادر تغذیه شوند. همچنین بسته به اینکه شما چه چیزی می‌خورید و اینکه کودکتان با شیر مادر تغذیه می‌شود یا خیر، رنگ مدفوع نوزادتان تغییر می‌کند.

زمانی که نوزاد شروع به خوردن غذاهای جامد کند، خواهید دید که مدفوع نوزاد اندکی سفت‌تر می‌شود، با این حال بسته به نوع رژیم غذایی کودک در زمان‌های مختلف شکل مدفوع تغییر خواهد کرد.

سیرک مایعات بدن، بیرون ریزی شبانه و بلاهایی که به خاطر پوشک کثیف بر سر پدر و مادرها آمده از جمله داستان‌هایی است که آن‌ها با آن برخورد داشته‌اند.

تمامی این موارد توصیف اسهال داشتن یا نداشتن کودک را سخت می‌کند. یک مدفوع اتفاقی یا گاه و بیگاه که از حالت عادی شل‌تر است نباید نگران‌کننده باشد، اما اگر اجابت مزاج کودک شما به طور ناگهانی تغییر کرده باشد، بدین معناست که کودک بیشتر از حالت عادی باد معده‌ی خویش را دفع کرده و مدفوع او نسبت به حالت عادی شل‌تر و آبکی‌تر است پس کودک شما احتمالاً اسهال دارد.

درحالی‌که موارد حاد اسهال حتی برای خوش‌خیال‌ترین پدر و مادرها هم می‌تواند هشداردهنده باشد، دیگران اطمینان دارند که در آمریکا بیشتر موارد اسهال نسبتاً ملایم بوده و تا زمانی که بدن کودک شما دچار کم‌آبی نشود، نمی‌تواند یک تهدید جدی برای سلامتی او باشد؛ اما کم آب شدن بدن در یک کودک می‌تواند خیلی جدی و حتی کشنده باشد، بنابراین حصول اطمینان از اینکه کودک مقادیر زیادی آب مصرف می‌کند حائز اهمیت است.

عامل ایجاد اسهال چیست؟

فهرست احتمالات علل ایجاد اسهال طولانی است. اسهال کودک شما می‌تواند توسط نوعی عفونت ویروسی یا باکتریایی ایجاد شده باشد. همچنین اسهال کودک شما می‌تواند در نتیجه‌ی نوعی انگل، مصرف دوره‌ای آنتی‌بیوتیک‌ها یا چیزی باشد که او خورده است.

عفونت ویروسی

هر تعداد از ویروس‌ها مانند rotovirus، ویروس غده، astroviris، calicivirus و آنفولانزا می‌تواند باعث ایجاد اسهال، همچنین استفراغ، درد شکم، تب، لرز و درد شود.

عفونت باکتریایی

باکتری‌هایی مانند سالمونلا، شیگلا، استافیلوکوک، کمپیلوباکتر و یا باکتری E-coli می‌توانند عامل ایجاد اسهال باشند. اگر کودک شما دارای نوعی عفونت باکتریایی است، ممکن است دچار اسهال شدید همراه با گرفتگی عضلات، مدفوع خونی تب شود. (ممکن است حالت تهوع داشته یا نداشته باشد.)

برخی عفونت‌های باکتریایی خودبه‌خود برطرف می‌شوند اما بعضی از دیگر عفونت‌ها مانند E-coli که در گوشت نپخته و دیگر منابع غذایی یافت می‌شود، می‌تواند بسیار جدی باشد؛ بنابراین چنانچه کودک شما دارای چنین علائمی است، او را نزد پزشک ببرید. پزشک کودک را معاینه نموده و به‌منظور ارزیابی علائم یک عفونت باکتریایی، دستور کشت مدفوع را صادر می‌کند.

عفونت گوش

در بعضی موارد عفونت گوش (که می‌تواند ویروسی یا باکتریایی باشد) می‌تواند عامل ایجاد اسهال باشد. اگر این‌چنین است، ممکن است دیده باشید که کودکتان داد و بیداد کرده، ایرادگیر شده و گوش‌هایش را می‌کشد. همچنین ممکن است دچار استفراغ شده و اشتهای کمی برای خوردن غذا داشته باشد و همین‌طور اخیراً دچار سرماخوردگی شده باشد.

انگل

عفونت‌های انگلی نیز می‌توانند عامل ایجاد اسهال باشند. به‌طور مثال، ژیاردیاسیس توسط نوعی انگل میکروسکوپیک ایجاد می‌شود که در روده زندگی می‌کند. علائم عفونت انگلی می‌تواند شامل گاز، نفخ، اسهال و مدفوع چرب باشد. این دسته از عفونت‌ها به سادگی در شرایط مراقبت گروهی پخش شده و درمان این عفونت‌ها توسط داروهای خاصی است، بنابراین کودک شما نیاز به مراجعه به پزشک دارد.

آنتی‌بیوتیک‌ها

اگر کودک شما در خلال مصرف دوره‌ای آنتی‌بیوتیک‌ها یا پس از آن دچار اسهال شده است، این اتفاق می‌تواند در ارتباط با مصرف دارویی باشد که باکتری‌های مفید در معده را همراه با باکتری‌های مشکل‌زا می‌کشد. با پزشک خود در مورد درمان‌های یا داروهای جایگزین گفتگو کنید اما مصرف داروهای تجویز شده برای کودک خود را تا زمانی که پزشک دستور ندهد، قطع نکنید.

آب بیش از حد

آب بیش از حد (به خصوص آب میوه‌های حاوی سوربیتول و سطوح بالایی از فراکتوز) یا نوشیدنی‌های بسیار شیرین می‌تواند شکم کودک را ناراحت کرده و باعث آبکی شدن مدفوع او گردند. قطع مصرف این مقدار از مایعات باید مشکل کودک را در یک هفته یا بیشتر حل کند. آکادمی اطفال آمریکا (AAP) توصیه می‌کند که به کودکتان پیش از سن ۶ ماهگی آب‌میوه ندهید. پس از آن بیش از ۴ انس در روز به کودک آب‌میوه ندهید. همچنین استفاده از شیر خشکی که به طور نادرست ترکیب شده است می تواند باعث اسهال شود، بنابراین از اضافه کردن مقدار مناسبی از آب به هنگام ترکیب نمودن شیر خشک کودک خود مطمئن شوید.

آلرژی غذایی

اگر کودکتان در تنفس دچار مشکل شده یا اینکه لب‌ها و صورتش متورم گردیده است، با اورژانس تماس بگیرید.

یک آلرژی غذایی (که در آن سیستم ایمنی بدن کودک به پروتئین‌هایی غذایی بی‌ضرر واکنش نشان می‌دهد) می‌تواند به سرعت یا در خلال چند ساعت باعث ایجاد واکنش‌های شدید یا خفیف گردد. علائم آلرژی غذایی می‌تواند شامل اسهال، گاز، درد شکم و مدفوع خونی باشد. هم‌چنین در موارد حادتر، آلرژی می‌تواند باعث کهیر، جوش، تورم و دشواری در تنفس گردد.

پروتئین شیر رایج‌ترین ماده‌ی آلرژی‌زای غذایی است. (کودک شما نباید تا زمان اولین سالگرد تولدش شیر گاو بنوشد، اما چنانچه نسبت به شیر خشک ساخته شده توسط شیر گاو و مواد غذایی ساخته شده از محصولات لبنی آلرژی داشته باشد، می‌توانند باعث بروز واکنش گردد. در بعضی موارد، اگر مادر از مواد لبنی تغذیه کند، شیر سینه هم می‌تواند باعث آلرژی شود.) دیگر مواد آلرژی‌زای غذایی (بیشتر آن‌هایی که کودک شما تا به حال آن‌ها را در رژیم غذایی خود نداشته است) شامل تخم‌مرغ، گندم، مغزها، ماهی می‌شود. اگر تصور می‌کنید که کودکتان دارای نوعی آلرژی غذایی است، با پزشک او صحبت نمایید.

عدم تحمل مواد غذایی

برخلاف آلرژی غذایی، عدم تحمل مواد غذایی (که گاهی اوقات حساسیت غذایی نامیده می‌شود) نوعی واکنش غیرطبیعی است که گرفتار سیستم ایمنی بدن نمی‌شود. یک نمونه از حساسیت غذایی عدم تحمل لاکتوز است.

عدم تحمل لاکتوز در نوزادان بسیار غیرمعمول است، اما اگر کودک شما نمی‌تواند لاکتوز را تحمل کند، این بدین معنا است که بدن به اندازه‌ی کافی لاکتوز تولید نمی‌کند، آنزیم ضروری برای هضم لاکتوز، قند موجود در شیر گاو و سایر محصولات لبنی را ندارد. هنگامی که لاکتوز هضم نشده در روده باقی بماند، می‌تواند باعث ایجاد علائمی مانند اسهال، کرامپ های شکمی، نفخ و گاز معده شود. این علائم معمولاً نیم تا دو ساعت پس از مصرف محصولات لبنی آغاز می‌شود.

به هر حال اگر کودک شما دارای یک مورد شدید از اسهال است، ممکن است به طور موقت در تولید لاکتوز دچار مشکل شود و در نتیجه برای یک تا دو هفته دارای علائم عدم تحمل لاکتوز است.

مسمومیت

اگر کودک شما دارای اسهال و استفراغ است و شما فکر می‌کنید که او نوعی آیتم غیرخوراکی مانند یک دارو، مواد شیمیایی یا گیاه را بلعیده است، فوراً با مرکز کنترل مسمومیت تماس بگیرید. اگر کودک هوشیاری خود را از دست داده یا مشکل تنفسی دارد با اورژانس تماس بگیرید. علائم دیگر شامل خستگی و تشنج است.

چگونه باید اسهال کودکم را درمان کنم؟

اگر اسهال به درستی درمان شود به‌ندرت تبدیل به یک وضعیت جدی می‌شود، بااین‌حال اگر کودک شما دچار کم‌آبی شود اسهال می‌تواند او را راهی بیمارستان کند، بنابراین اولین نگرانی شما باید این باشد که به او مایعات فراوان بدهید. اگر کودکتان استفراغ نمی‌کند، به او شیر سینه یا شیر خشک بدهید.

اگر کودکتان نمی‌تواند شیر مادر یا شیر خشک را در معده‌ی خود نگه دارد، با پزشک تماس بگیرید، او به شما استفاده از یک محلول الکترولیت مخصوص کودکان را توصیه می‌کند. این محلول‌ها در داروخانه‌ها در دسترس بوده و با طعم‌های دل‌نشینی ارائه می‌شوند که اگر کودکان دچار کم‌آبی شده باشند به آسانی آن را می‌نوشند. به طور کلی کودکان این محلول‌ها را نسبت به شیر مادر یا شیر خشک راحت‌تر در معده‌ی خود نگه می‌دارند.

از مایعات شیرین شده مانند سودا (از جمله ماءالشعیر)، نوشیدنی‌های ورزشی (مانند گیتورید)، آب قند و آب‌میوه رقیق نشده پرهیز کنید. همچنین از ژل O نیز پرهیز کنید. همه‌ی این مواد شامل میزانی از قند هستند که از روده آب کشیده و باعث می‌شود اسهال کودک بدتر شود. در حال حاضر پزشکان توصیه می‌کنند به کودکی که به تازگی شروع به استفاده از غذاهای انگشتی کرده است و دارای اسهال است غذاهای جامد بدهید. در حالی که هیچ مشکلی با تغذیه‌ی کودک شما با رژیم غذایی کلاسیک BRAT (موز، برنج، سیب و نان تست) وجود ندارد، AAP می‌گوید یک رژیم غذایی طبیعی که شامل مواد غذایی اساسی مانند کربوهیدرات‌های پیچیده (مثل نان، غلات، حبوبات و برنج)، گوشت کم‌نمک، ماست، میوه‌جات و سبزی‌ها است، برای خوردن بی‌ضرر است. در واقع، به دلیل اینکه این کار می‌تواند مواد مغذی ضروری و موردنیاز برای مبارزه با عفونت را فراهم کند، پس یک رژیم استاندارد و سالم می‌تواند دوره‌ی درمان کودک را کوتاه‌تر کند. اگر کودک شما به‌طور موقت از خوردن غذا ممانعت می‌کند، نگران نباشید. زمانی که کم‌آبی بدنش جبران شود، اشتهایش در ظرف ۲ تا ۳ روز باز می‌گردد.

مطالعات نشان داده‌اند که کشت باکتری‌های زنده‌ی موجود در ماست راهی ایمن و مؤثر برای قطع میزان و مدت‌زمان اسهال است. این کار یک راه آسان برای درمان این مشکل است، به خصوص اگر کودک شما طعم ماست را دوست داشته باشد. فقط مطمئن شوید ماستی که می‌خرید حاوی لاکتوباسیلوس یا کشت‌های زنده است.

اگر کودک شما در طول یک دوره‌ی اسهال ناراحت است، سعی کنید تا جایی که امکان دارد او را نوازش کرده و آرام کنید و همچنین او را خشک نگه دارید. با گذشت زمان نسبت به مراقبت از کودک حساسیت داشته باشید و از کرم پوشک استفاده کنید زیرا ناحیه‌ی شرمگاهی کودک به خاطر مدفوع شل به سادگی قرمز و تحریک می‌شود.

آیا استفاده از نوعی داروی ضد اسهال مخصوص بزرگ‌سالان، برای کودکم ضرری ندارد؟

خیر، به هیچ وجه به کودکتان داروهای ضد اسهال مخصوص بزرگ‌سالان را ندهید، مگر اینکه پزشک آن را تجویز کرده باشد. ممکن است این داروها برای نوزادان و کودکان مضر باشد.

چه زمانی باید با پزشک تماس بگیرم؟

اگر کودکتان سه ماهه یا کوچک‌تر است و اسهال دارد فوراً با پزشک تماس بگیرید. اگر او بزرگ‌تر از ۳ ماه است و اسهال دارد و همچنین به نظر نمی‌رسد که بعد از گذشت ۲۴ ساعت اسهال او رو به بهبودی باشد، با پزشک تماس بگیرید. همچنین اگر کودک شما اسهال داشته و دارای علائم زیر است با پزشک تماس بگیرید:

چندین بار استفراغ کرده باشد

علائم کم‌آبی مانند دهان خشک یا خیس نشدن پوشک بعد از ۶ ساعت یا بیشتر و گریه کردن بدون ریختن اشک را داشته باشد.

مدفوع خونی یا مدفوع سیاه

تب بالا، اگر کودک ۳ تا ۶ ماهه است ۱۰۱ درجه فارنهایت (۳/۳۸ درجه سلسیوس) یا بالاتر و اگر ۶ ماهه یا بزرگ‌تر است ۱۰۳ درجه فارنهایت (۴/۳۹ درجه سلسیوس) یا بالاتر. (اگر کودک شما کوچک‌تر از ۳ ماه است و دمای بدن او به ۴/۱۰۰ درجه فارنهایت (۳۸ درجه سانتی گراد) یا بالاتر رسیده باشد، فوراً با پزشک تماس بگیرید؛ کودکی با این سن نیازمند بررسی جدی برای عفونت‌ها یا بیماری‌های حاد است)

چگونه می‌توانم کودکم را از ابتلا به اسهال عفونی دور نگه دارم؟

شستن مرتب دست‌ها بهترین روش دفاعی است زیرا میکروارگانیسم‌هایی که باعث اسهال می‌شوند، به سادگی از دست به دهان انتقال پیدا می‌کنند. به طور مثال، پیش از اینکه دهان کودکتان را پاک کنید، دست زدن به یک پوشک کثیف می‌تواند باعث انتقال این میکروارگانیسم‌ها به دست شما شود. کودک شما همچنین می‌تواند نوعی عفونت اسهال زا را پس از لمس اسباب‌بازی‌ها یا دیگر اشیایی که با مدفوع یک کودک آلود به عفونت اسهال، آلوده شده و قرار دادن انگشتانش در دهان، بگیرد.

پس از دست زدن به پوشک کثیف یا استفاده از حمام و پیش از آماده کردن غذا، دست‌های خود را طور کامل به مدت حداقل ۱۵ ثانیه با آب گرم و صابون بشویید. دستان کودک خود را مرتب بشویید. همچنین مطمئن شوید که در آماده‌سازی و پختن غذا از روش‌های بی‌خطری استفاده می‌کنید.