کولیک نوزاد چیست؟

قولنج یا کولیک نوزادی، گریۀ غیرقابل کنترل در یک نوزاد سالم است. اگر کودک شما کمتر از پنج ماه داشته باشد و حداقل سه روز در هفته را برای بیشتر از سه ساعت متوالی به مدت حداقل سه هفته گریه کند، به احتمال زیاد ممکن است دچار قولنج شده باشد. قولنج یک بیماری نیست و به نوزاد شما هیچ آسیب درازمدتی نمی‌رساند، اما شرایط سختی را برای نوزاد و والدینش به وجود می‌آورد. در این مطلب می‌توانید با قولنج و مدت زمان آن، علائم و دلایل قولنج، راهکارهای پیدا کردن دلیل گریۀ ناشی از قولنج و موارد نیازمند مراجعه به پزشک در صورت گریۀ زیاد در نوزادان آشنا شوید.

قولنج و مدت زمان قولنج

قولنج نوزادی دائمی نیست. قولنج معمولاً در حدود شش هفتگی به اوج خود می‌رسد و سپس بین سه و چهار ماهگی به طور قابل‌ توجهی بهبود می‌یابد. بیشتر کودکان شیرخوار تا چهار ماهگی از قولنج بهبود پیدا کرده‌اند و برای تعداد کمی نیز، قولنج ممکن است تا یک ماه بیشتر از این زمان ادامه یابد. در این فاصله، روش‌هایی برای تسکین نوزاد خود بیاموزید و هر زمان که نیاز دارید درخواست کمک کنید. مراقبت از یک نوزاد دچار قولنج،‌ می‌تواند بسیار استرس‌زا باشد و شما نیز به عنوان مادر نوزاد برای حفظ تندرستی خود نیاز به استراحت دارید. از همسرتان، مادرتان یا یک دوست بسیار مورد اعتماد و آگاه بخواهید مراقبت از نوزاد را برای مدت کوتاهی به عهده بگیرد تا شما بتوانید برای پیاده‌روی بیرون بروید یا حتی اگر نیاز دارید با کمی گریه کردن خود را سبک کنید.

علائم و نشانه‌های قولنج نوزادی

قولنج اغلب دو یا سه هفته پس از تولد نوزاد ظاهر می‌شود و اگر نوزادتان زودرس است، دو یا سه هفته بعد از موعد مقرری که قرار بود تاریخ تولدش باشد. نوزادان به طور طبیعی وقتی پوشکشان خیس است، ترسیده‌‌اند و گرسنه یا خسته هستند گریه می‌کنند. اما نوزادی که دچار قولنج شده است، بیش از حد و اغلب در زمان ثابتی از روز که معمولاً در اواخر بعدازظهر یا شب است گریه می‌کند. اگر نوزادتان دچار قولنج شده، ممکن است متوجه شوید گریه‌‌اش در این زمان‌ها بلندتر از گریۀ طبیعی اوست و دوره‌های گریۀ ناشی از قولنج به طور ناگهانی شروع و تمام می‌شود.

نوزادی که قولنج دارد، ممکن است نشانه‌هایی از داشتن گاز شکم را نیز بروز دهد. گاز شکم قولنج را ایجاد نمی‌کند، اما ممکن است گاز اضافی شکم ناشی از این باشد که نوزاد مبتلا به قولنج اغلب هنگام گریه، هوا را می‌بلعد. ممکن است متوجه شوید که نوزاد دچار قولنج شما دستش را محکم مشت می‌کند، پشت خود را قوس می‌دهد، صورتش سرخ می‌شود و پاهای خود را باز می‌کند و بالا می‌کشد و هنگام گریه باد شکم دفع می‌کند. گاهی نیز ممکن است نوزاد پس از دفع باد شکم یا مدفوع کردن، حالش بهتر شود.

دلایل بروز قولنج در نوزادان

قولنج یکی از اسرار بزرگ زندگی نوزادان است. این عارضه بین نوزادان اول خانواده، نوزادان بعدی، بین پسران و دختران و بین نوزادانی که شیر مادر می‌خورند و آنهایی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند به یک اندازه شایع است و هیچ‌کس نمی‌داند که چرا برخی از نوزادان بیشتر مستعد ابتلا به آن هستند.

برخی از کارشناسان معتقدند که حملات طولانی گریۀ ناشی از قولنج، یک بیرون‌ریزی و تخلیۀ فشار فیزیکی برای نوزادان حساس است. آنها می‌گویند وقتی کم‌کم شب فرا می‌رسد، این نوزادان نمی‌توانند مناظر، صداها یا هیجانات بیشتری را تجربه و تحمل کنند و به همین دلیل پریشان می‌شوند و گریه می‌کنند.

نظریۀ دیگر این است که قولنج گاهی به علت نامتعادلی باکتری‌های سالم در روده ایجاد می‌شود. مطالعات نشان داده‌ است که ریزفلور رودۀ نوزادان مبتلا به قولنج با نوزادان دیگر فرق دارد و پژوهش‌هایی نیز نشان داد که درمان با فرآورده‌های پروبیوتیک مخصوص و به طور خاص لاکتوباسیلوس روتری، به بهبود علائم قولنج در برخی از نوزادان کمک می‌کند. پس شاید بد نباشد اگر از پزشک کودک خود بخواهید یک پروبیوتیک خاص را در صورت امکان به شما توصیه کند.

راهکارهای شما برای پیدا کردن دلایل احتمالی قولنج

اگر نوزادتان را با شیر مادر تغذیه می‌کنید، پیدا کردن یک رژیم غذایی غیرلبنی برای خودتان ارزش امتحان کردن را دارد، هرچند هیچ شواهد قطعی‌ای وجود ندارد که نشان دهد این کار مؤثر است. اما می‌توانید با مشورت پزشک خود، شیر، پنیر و ماست مصرفی‌تان را برای چند هفته کم یا حذف کنید تا ببینید چه تفاوتی ایجاد می‌شود. پروتئین شیر گاو می‌تواند چند هفته در شیر مادر باقی بماند، در نتیجه این آزمایش روی رژیم غذایی نیاز به کمی صبر و تحمل مادرانه دارد. همچنین اگر شیردهی می‌کنید، این احتمال هست که نوزاد به چیزی غیر از محصولات لبنی رژیم غذایی شما حساسیت داشته باشد. بحث‌های زیادی در مورد غذاها مشکل‌ساز در زمان شیردهی برای نوزاد وجود دارد و داده‌های موجود نیز با یکدیگر متناقض است، اما به نظر می‌رسد اولین موارد مشکل‌ساز شامل گندم، تخم‌مرغ، آجیل، میوه، کافئین و شکلات است.

برای اینکه بفهمید کدام مواد غذایی است که نوزاد را اذیت می‌کند، با مشورت پزشک برای چند روز از خوردن همۀ آنها خودداری کنید و اگر نوزادتان بهتر به نظر رسید، دوباره این مواد غذایی را یکی‌یکی با اضافه کردن هر بار یک کدامشان، به رژیم غذایی خود برگردانید، طوری که بین شروع مصرف مجدد هر یک از آنها چند روز فاصله باشد. اگر پس از مصرف مجدد یکی از این مواد، نوزادتان دوباره ناراحتی نشان داد، ممکن است مادۀ مشکل‌ساز را کشف کرده باشید. پس از آن می‌توانید برای جایگزینی این ماده در رژیم غذایی خودتان که باعث ناراحتی و تحریک‌پذیری نوزاد می‌شود دوباره با پزشکتان صحبت کنید.

اگر به نوزاد شیر گاو داده‌اید، وقتی به پزشک مراجعه می‌کنید، یکی از احتمالاتی که ممکن است بررسی کند، میزان تحمل نوزاد نسبت به پروتئین شیر گاو یا احتمال آلرژی به شیر گاو است. اگر نوزاد تغذیه‌شده با شیر خشک این مشکل را داشته باشد، پزشک ممکن است یک شیر خشک هیدرولیزه را که در آن پروتئین به بخش‌های کوچک‌تری شکسته شده است، توصیه کند. اگر واقعاً پروتئین شیر برای نوزاد شما مشکل‌ساز است، احتمالاً علائم آلرژی یا عدم تحمل، حدود یک هفته بعد از تغییر نوع شیر خشک بهبود می‌یابد.

برخی از والدین نیز گریپ‌ واتر یا قطرۀ ضدنفخ سایمتیکون یا میلیکون را برای تسکین ناراحتی نوزاد استفاده می‌کنند که بهتر است با پزشک در مورد مصرف آن صحبت کنید، هرچند مؤثر بودن هیچ‌کدام از این قطره‌ها از نظر علمی ثابت نشده است. شما همچنین می‌توانید در مورد راه‌حل‌های شایع برطرف کردن قولنج در نوزادان اطلاعات بیشتری کسب کنید تا در صورت گریه‌های نوزاد در اثر قولنج، آنها را امتحان کنید تا ببینید کودکتان با کدام آرام خواهد شد.

زمان مراجعه به پزشک

فکر خوبی است که با یک پزشک در مورد گریۀ نوزاد خود صحبت کنید. پزشک می‌تواند دیگر علل بالقوۀ گریه کردن مانند مشکلات روده یا عفونت‌های ادراری را نیز بررسی کند. او همچنین تغذیۀ سالم و طبیعی بودن رشد نوزاد را بررسی خواهد کرد و با انتخاب بهترین روش و راهکارها به بهبود این عارضه کمک خواهد کرد. اما اگر نوزاد شما غیر از گریه کردن، علائم دیگری نیز دارد، لازم است فوراً با پزشک تماس بگیرید، زیرا این گریه می‌تواند ناشی از قولنج نباشد. برخی از این علائم خطر شامل موارد زیر است:

تب

استفراغ

مدفوع خونی