شروع غذای کمکی نوزاد، آنچه باید بدانید

یکی از چالش هایی که مادران بعد از تولد نوزاد خود با آن مواجه می شوند تغذیه کودک است.

یکی از چالش هایی که مادران بعد از تولد نوزاد خود با آن مواجه می شوند تغذیه کودک است. زمان شروع غذای کمکی کودک و نوع آن یکی از سؤالات مادران در ماه های اولیه زندگی نوزادشان می باشد. شیر مادر تا حدود دو سالگی برای کودک مورد نیاز است. اما در سنین مختلف نسبت شیر مادر به همراه غذای کمکی تغییر پیدا می کند. در انتخاب نوع و مقدار غذای کمکی و زمان شروع آن لازم است با متخصص مشورت شود. استفاده از غذای کمکی به عنوان تغییر جدیدی در زندگی کودک ممکن است خطراتی نیز به همراه داشته باشد که در این مقاله به آن ها نیز پرداخته ایم.

شیر مادر یا شیر خشک

شیر مادر بین 4 تا 6 ماه نخست زندگی کودک کاملا نیاز تغذیه ای کودک را برطرف می کند. گاهی ممکن است به هر دلیلی از جمله مشکلی در سینه مادر یا بیماری او و یا وزن کم کودک بر اساس نمودار رشدی شیر خشک جایگزین شیر مادر شده یا به عنوان غذای کمکی استفاده شود. نوزاد تا سن 4 تا 6 ماهگی هرگز نباید با چیزی غیر از شیر مادر یا شیر خشک تغذیه شود، مگر در مواردی که به دلایل خاص ممکن است پزشک تجویز دیگری داشته باشد. بعد از 6 ماهگی نیاز تغذیه ای کودک فقط با شیر مادر برطرف نشده و لازم است از غذای کمکی برای کودک استفاده شود.

شروع غذای کمکی

از سن ۴ تا ۶ ماهگی می توان تغذیه کودک با غذای کمکی را آغاز کرد. در کشورهای مختلف هنجارهای متفاوتی برای سن شروع غذای کمکی وجود دارد. در ایران معمولا از ۶ ماهگی و با مشورت متخصص غذای کمکی در برنامه غذایی نوزاد قرار می گیرد. توانایی کودک در صاف نشستن و بالا گرفتن سر، توانایی در کنترل دقیق تر حرکات دهان و زبان، و رسیدن به وزنی معادل دو برابر وزن تولد از عواملی اند که پزشکان با مشاهده آن ها شروع غذای کمکی را به والدین توصیه می کنند.

توصیه می شود بین تغذیه با یک غذای جدید تا غذای جدید بعدی دو تا سه روز فاصله در نظر گرفته شود. در صورتی که غذای جدید را نپذیرفت بر آن اصرار نشود. می توان غذای جدید را که نپذیرفته بعد از چند روز مجددا امتحان کرد.

انتخاب غذای کمکی

غذاهای متنوعی برای شروع تغذیه کمکی وجود دارند که می توان از هر کدام از آن ها استفاده کرد. به طور مثال سرلاک یکی از غذاهایی است که معمولا برای شروع پیشنهاد می شود. اما این به آن معنا نیست که فقط سرلاک برای شروع تغذیه کودک مناسب است. هر غذایی که با مشورت پزشک برای شروع مناسب تشخیص داده شده می تواند اولین غذای کمکی کودک باشد.

پوره سیب زمینی، فرنی، سرلاک، حریره بادام و آب سوپ از رایج ترین غذاهای کمکی برای شروع تغذیه کودک در ایران هستند. بعضی میوه ها و سبزیجات، ماست و غذاهای گوشتی نیز بسته به شرایط کودک و تشخیص پزشک ممکن است استفاده شوند.

مقدار غذای کمکی

بعد از ۶ ماهگی تا یک سالگی حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد از نیاز تغذیه ای کودک از غذاهای کمکی و باقی آن از شیر مادر تأمین می شود. مقدار غذای کمکی کاملا بستگی به شرایط کودک شما دارد که باید با مشورت پزشک تعیین شود. معمولا تغذیه کمکی در ۳ تا ۵ وعده و در هر وعده بین ۴ تا ۶ قاشق چایخوری توصیه می شود. با افزایش سن کودک تعداد وعده ها و مقدار هر وعده باید تحت نظارت پزشک افزایش پیدا کند تا پاسخگوی نیاز تغذیه ای کودک باشد.

مولتی ویتامین به عنوان غذای کمکی

مولتی ویتامین ها از همان نوزادی به عنوان غذای مکمل مورد استفاده قرار می گیرند. معمولا پزشکان توصیه می کنند به نوزاد قطره مولتی ویتامین داده شود که این قطره تنها موردی است که علاوه بر شیر مادر یا شیر خشک می تواند در تغذیه نوزاد استفاده شود. علاوه بر قطره مولتی ویتامین پزشکان قطره یا شربت آهن را نیز پیشنهاد می کنند و معمولا 15 قطره یا 1.5 میلی لیتر به صورت روزانه مورد استفاده قرار می گیرد.

غذای جامد

بین ۸ تا ۱۰ ماهگی و زمانی که کودک گرفتن اشیاء، گذاشتن آن ها در دهان و حرکات دهانی شبیه جویدن را شروع می کند زمان مناسبی برای شروع تغذیه او با غذاهایی کمی سفت تر است. غذاهایی در اندازه کوچک که جویدن آن ها ساده تر باشد در این سنین از طرف پزشکان توصیه می شوند. پنیر، تخم مرغ، سیب زمینی آب پز و تکه های کوچک و نرم گوشت و ماهی از غذاهایی است که مادران در این سن می توانند به فرزند خود بدهند.

بین ۱۰ ماهگی تا یک سالگی زمانی که کودک دندان های بیشتری داشته و توانایی گرفتن قاشق را به دست می آورد غذاهای کامل تری را می تواند مصرف کند. سبزیجات پخته و غذاهای ترکیبی مثل ماکارونی در این سنین می تواند با مشورت با پزشک در برنامه غذایی کودک جای گیرد. والدین با آگاهی بر مراحل رشد کودک یک ساله بهتر می توانند برای تغذیه او تصمیم گیری نمایند.

زمان تغذیه کمکی

تغذیه کمکی تا قبل از دو سالگی باید بعد از شیر مادر به کودک داده شود. شیر مادر تا یک سالگی هنوز بیشترین نیاز کودک را تأمین می کند و تا دو سالگی بخش مهمی از تغذیه اوست که نباید تحت تأثیر غذای کمکی از حجم آن کم شود. فوائد شیر مادر به قدری است که تمامی متخصصین به تغذیه کودکان توسط شیر مادر هم عقیده هستند.

چه غذاهایی در ابتدا به نوزاد بدهیم؟

غذای کمکی باید در ابتدای شروع رقیق بوده و به صورت تدریجی به غلظت آن اضافه شود. خوردن غذای غلیظ در شروع تغذیه کمکی برای کودک با دشواری همراه است. با این روش تدریجی کودک می تواند یاد بگیرد که غذای غلیظ را بخورد و غذای جامد را بجود. کودک معمولا بین ۹ تا ۱۲ ماهگی می توانند از انگشتان خود برای برداشتن قطعات کوچک غذا و به دهان بردن آن ها استفاده کند. والدین در این سن می توانند قطعات کوچک غذا را در اختیار کودک قرار دهند تا بتواند بدون کمک والدین خودش از آن ها استفاده کند.

خطرات شروع غذای کمکی

هر چند دور از ذهن است اما شروع غذای مکمل نیز ممکن است خطراتی بر اساس زمان شروع و نوع غذا داشته باشد. بهترین راه برای دور ماندن از این خطرات مشورت با یک متخصص است تا برنامه غذایی مناسبِ شرایط کودک ارائه دهد. شروع غذای کمکی زودتر از 4 تا 6 ماهگی می تواند باعث مشکلات رشدی جدی شده و کودک را مستعد بیماری ها و آسیب های جدی در دوران بزرگسالی کند.

شیر مادر تحت حفاظت سیستم ایمنی بدن مادر، مصونیت بالایی در مقابل ویروس ها و باکتری ها دارد اما غذای کمکی می تواند به راحتی آلوده شود. دستگاه گوارش کودک هنوز قدرت کافی برای مقابله با عوامل بیماری زا را ندارد و خطر ابتلا به بیماری های گوارشی، عفونت و اسهال بعد از شروع غذای کمکی افزایش می یابد.

در صورتی که کودک یا خانواده او سابقه حساسیت دارند، لازم است تا حداقل سه روز از شروع یک غذای جدید، از دادن غذای جدید دیگر خودداری شود. غذاهایی مثل بادام زمینی، شیر گاو، عسل، انواع توت، کیوی و خربزه احتمال بالاتری برای ایجاد حساسیت دارند. بهتر است تا یک سالگی مورد استفاده قرار نگیرند.

غذای کمکی در صورتی که بیشتر از نیاز یک وعده کودک تهیه شده است باید حتما در یخچال نگهداری شود. استفاده از غذایی که بیشتر از 24 ساعت از تولید آن می گذرد ممکن است برای کودک خطرناک بوده و باعث مسمومیت شود. برای اطمینان خاطر از برنامه غذایی، زمان شروع غذای کمکی و چگونگی از شیر گرفتن کودک تان می توانید با دریافت مشاوره کودک از مرکز حامی هنر زندگی ارتباط حاصل نمایید.

منبع: هنر زندگی