برقراری ارتباط با نوزاد، چجوریه؟

وقتی کارشناسان از برقراری پیوند با نوزاد صحبت می کنند، منظورشان افزایش دلبستگی و ارتباط میان شما و نوزادتان است. این کار موجب می شود که شما هرچه بیشتر عشق و علاقه ی خود را به نوزاد دلبندتان نشان دهید و برای نگه داری و محافظت از او هر ناممکنی را ممکن کنید.

برقراری پیوند با نوزاد چیست؟
برای اکثر والدین این احساس در همان روزهای اول بعد تولد و یا حتی در دقایق اول پس از تولد ایجاد می شود، ولی برخی از والدین این احساس را کمی دیرتر تجربه می کنند. درگذشته مطالعات زیادی در این زمینه انجام شده که نشان می دهد شما باید در روز های اول بعد از تولد، زمان زیادی را با نوزاد خود سپری کنید تا این پیوند ایجاد شده و تثبیت شود.
این پیوند ممکن است کمی دیرتر ایجاد شود، والدینی که به هر دلیلی مثلا به دلایل پزشکی از نوزاد خود جدا می شوند، بعد از برقراری مجدد ارتباط، این احساس را تجربه خواهند کرد.

اگر نتوانم بلافاصله با نوزاد خود ارتباط عاطفی برقرار کنم، چه خواهد شد؟
نگران نباشید، پیوند با نوزاد یا برقراری ارتباط عاطفی با او مدت زمانی طول خواهد کشید. همزمان با این که شما از نوزاد خود مراقبت کرده و نیاز های اولیه اش را برآورده می کنید و او را در آغوش می گیرید، این احساس در شما شکل می گیرد. پس اگر در همان روز های اول این احساس ایجاد نشد نگران نباشید.
برخی از مادران در صورتی که نتوانند در همان روز های اول با نوزاد خود ارتباط عاطفی خوبی برقرار کنند، ممکن است دچار احساس گناه شوند، اما دکتر ادوارد کریستفورسن می گوید "پیوند عاطفی با نوزاد یک تجربه ی شخصی بوده و منطقی است که انتظار داشته باشیم با گذر زمان شکل گرفته و دائماً بیشتر شود."
به خودتان سخت نگیرید، تازه پدر و یا مادر شدن را تجربه کرده اید و این ممکن است با مشکلاتی همراه باشد. برخی از مادران در روز های اول احساس استرس، آشفتگی، ناراحتی و حتی افسردگی پس از زایمان دارند. خصوصاً اگر بارداری و زایمان آنها نیز با مشکلاتی همراه بوده باشد، مدتی طول خواهد کشید تا روحیه ی خود را بازیابی کنند و بر روی برقراری پیوند عاطفی با نوزاد تمرکز کنند.
برخی اوقات یک مشکل با زمینه ای پزشکی مانع از برقراری این ارتباط می شود. برای مثال: برخی از مادران پس از بارداری دچار مشکلات تیروئیدی می شوند (مانند کم کاری تیروئید) این عارضه سبب افسردگی، تحریک پذیری و مشکل در خواب و تمرکز می شود. در این شرایط ممکن است که مادر نتواند ارتباط خوبی با نوزاد برقرار کند. درصورتی داشتن هر یک از نشانه های مربوط به کم کاری تیروئید؛ اعم از افزایش وزن، خشکی پوست و یبوست و ... با پزشک خود در این باره صحبت کنید.

راه های برقراری ارتباط با نوزاد چیست؟
به طور کلی مهم ترین راه برقراری ارتباط با نوزاد، مراقبت دائمی از او است. گرچه نوزاد شما بسیار زیبا و دوست داشتنی است، اما یک تازه وارد محسوب می شود. برای برقراری یک پیوند عاطفی دقیق هیچ فرمول پیچیده ای وجود ندارد. راهکارهای زیر می تواند کمک کننده باشد:
- تا حد ممکن همراه با تماس پوستی مستقیم (Skin-to-skin) نوزادتان را در آغوش بگیرید. این کار علاوه بر آنکه بسیار برای نوزاد آرامش بخش است، سبب ایجاد و عمیق تر شدن پیوند عاطفی می شود.
- نوزادتان را با شیر خود تغذیه کنید. شیر دهی نه تنها از طریق آزاد کردن هورمون ریلکسین در بدن مادر سبب کاهش درد ها و آرامش بیشتر می شود، بلکه از طریق هم آغوشی مادر و نوزاد حس پیوند را ایجاد و تقویت می کند.
- سعی کنید در طی روز با او ارتباط برقرار کنید. درحالی که با او صحبت کرده و یا برایش آواز می خوانید، به چشمانش نگاه کنید. احساسات، کاری که انجام می دهید و تفکرات خود را برای او نقل کنید.
- هر روز با او بازی کنید.
- برای حمل نوزاد از آغوشی مناسب استفاده کنید، این کار سبب می شود که در حین حرکت نیز گرمای بدن او را حس کرده، بوی او را استشمام کنید و در صورت لزوم ارتباط چشمی کافی را با او داشته باشید.
- در هر فرصت مناسب صورت خود را در نزدیکی صورت فرزندتان نگه دارید، به او لبخند بزنید. از طریق حالات چهره با او گفت و گو کنید. با گذشت زمان وقتی شما لبخند می زنید، او نیز پاسخ داده و به شما لبخند خواهد زد.
- هر روز برای او کتاب هایی با عکس ها ی زیبا و شعرهای شاد و متنوع بخوانید.
- اگر بنابر دلایلی نوزاد شما در بخش مراقبت های ویژه بستری بوده و به مانیتور متصل است، از پرستاران برای برقراری پیوند کمک بخواهید.

آیا این که با نوزادم سخت ارتباط برقرار کنم غیر طبیعی است؟
خیر، غیر طبیعی نیست که در برقراری ارتباط با نوزاد دچار چالش شوید. پدر و مادر شدن یک مسولیت بزرگ، همراه با مقدار زیادی تغییر در سبک زندگی و مشکلات احساسی است. سعی کنید با والدینی که احساس های مشابه داشته اند گفت و گو کرده و از راهکار ها و تجربیات آن ها برای برطرف کردن این چالش بهره بگیرید.

نمونه هایی از تجربه و بیان احساسات مادران:
من انتظار داشتم که در اولین نگاه یک عشق عمیق را به فرزندم تجربه کنم، اما به رغم انجام زایمان طبیعی و تغذیه ی نوزاد با شیر مادر، در ابتدا احساس می کردم که او با من کاملا غریبه است. با گذشت زمان و مراقبت از نوزادم این احساس تغییر کرد و در حال حاضر یک عشق عظیم به او را در خود حس می کنم و نیز زمان زیادی را برایش صرف می نمایم.
من در این زمینه مطالعات زیادی داشته ام. فکر می کنم که چند مشکل وجود دارد که بر وضعیت عاطفی من تأثیر گذاشته است. اولاً من پس از زایمان خون ریزی بسیار زیادی داشتم و این موضوع سبب شد که برای مدت کوتاهی دچار کم خونی شوم. دوم اینکه تغذیه با شیر مادر دشواری های خاصی داشت و در نهایت همراه با مسائل دیگری، هفته های اول تولد فرزندم بسیار سخت گذشت.
برای کسانی که بلافاصله با نوزاد ارتباط عاطفی عمیقی برقرار کرده اند این موضوعات بسیار عجیب است. یکی از مادران می گوید که پیوند عاطفی عمیقی بین او و نوزادش بلافاصله پس از زایمان و در هنگام اولین هم آغوشی ایجاد شده است، او می گوید که برای تمام مادران آرزو می کنم که هر چه زودتر این احساس زیبا را تجربه کنند.

چه زمانی باید نگران بود؟
بیشتر والدین با گذشت زمان احساس نزدیکی بیشتری به نوزادشان خواهند داشت. درصورتی که پس از چند هفته به رغم انجام روش های پیشنهادی و سپری کردن زمان بیشتر با نوزاد، نسبت به روز اول احساس نمی کنید که حس بین شما عمیق تر شده است، این موضوع را با یک مشاور درمیان بگذارید. برخی از مادران به علت ابتلا به افسردگی پس از زایمان نمی توانند با نوزاد خود پیوند عاطفی مناسبی برقرار کنند. این شرایط در ۱۰ درصد مادران رخ می دهد و اگر درمان نشود ممکن است که به مشکلات پیچیده ای منجر شود.
اگر به مدت دو هفته و یا بیشتر علائم زیر را در خود مشاهده کردید با پزشکتان در این مورد مشورت کنید:
- احساس ناامیدی و ناراحتی
- گریه ی مداوم
- از دست دادن علاقه به کارها و چیزهایی که در گذشته از آن لذت می بردید.
- مشکل در خواب رفتن در شب و نیز بیدار شدن هنگام صبح
- از دست دادن اشتها و یا پرخوری بیش از حد
- احساس شدید گناه و تقصیر
- مشکل در تمرکز کردن
- احساس این که زندگی هیچ ارزشی ندارد

سایر نشانه های افسردگی پس از زایمان شامل:
تحریک پذیری، عصبی بودن، نداشتن علاقه به نوزاد، دوری از جمع خانواده و دوستان، شک داشتن دائمی به توانایی نگه داری و مراقبت از نوزاد و نیز نگرانی بیش از حد راجع به نوزاد می باشد.
اگر احساس می کنید که مبتلا به افسردگی پس از زایمان شده اید، نیازی به خجالت کشیدن در مورد بیان و پیدا کردن راه درمان آن نیست. حتما این موضوع را با پزشک خود مطرح کرده و پس از درمان، پیوند عاطفی خود با نوزادتان را تقویت کنید.