احتقان بینی در نوزادان، آنچه باید بدانید

احتقان (گرفتگی) در نوزادان شایع است. احتقان نوزادی به طور معمول بی‌ ضرر است، اما گاهی از اوقات ناراحت کننده بوده سبب گرفتگی بینی و تنفس پر سر و صدا یا سریع می‌شود.
نوزادان ممکن است احتقان را در ناحیه بینی تجربه کنند (که احتقان بینی نامیده می‌شود) یا ممکن است صدای ایجاد شده به گونه‌ای باشد که گویی احتقان در قفسه سینه وجود دارد. علایم بسته به محل بروز احتقان متفاوت خواهد بود.
احتقان بینی بیشتر شایع است، و اگر نوزاد خوش‌خلق بوده به خوبی قادر به تغذیه باشد، وضعیت مورد بحث نرمال بوده و احتمالاً حال بچه خوب است.
به هر جهت پرستاران بچه می‌توانند او را با استفاده از یک مکنده پلاستیکی برای خارج کردن مخاط اضافی راحت‌تر کنند. دیگر درمان‌های خانگی مثل به کار بردن بخور و دادن قطره‌های سالین بینی می‌تواند به تخفیف ناراحتی نوزاد کمک کند.

علل احتقان نوزادی
نوزادان ممکن است بر اثر استنشاق دود سیگار، هوای آلوده، انواع ویروس و دیگر مواد محرک دچار احتقان شوند. بدن آنان مخاط اضافی در بینی و راه‌های هوایی ایجاد می‌کند تا مواد محرک را به دام انداخته و خارج کند.
قرار گرفتن در معرض هوای خشک و دیگ شرایط آب و هوایی نیز می‌تواند محرک تولید مخاط اضافی و احتقان شود.
نوزادان بیش از کودکان بزرگ‌تر در معرض دچار شدن به احتقان هستند زیرا معبرهای بینی و راه‌های هوایی در آنان کوچک بوده و هنوز بالغ نشده است.
علل ممکن برای احتقان بینی شامل موارد زیر است:
- تنفس در هوای خشک
- تغییرات هوا
- عفونت‌های ویروسی مثل سرماخوردگی
- تنفس در هوای آلوده
- انحراف تیغه بینی
- آلرژی
احتقانی که در قسمت عمقی قفسه سینه نوزاد شکل بگیرد می‌تواند علل جدی‌تری شامل موارد زیر داشته باشد:
- آسم
- آنفولانزا
- پنومونی
- فیبروز کیستیک
- برونکیولیت، که معمولاً عامل آن ویروس سینسیشال تنفسی (RSV) است
- تاکی‌پنه انتقالی، که به طور معمول در روز اول یا دو روز اول پس از تولد بروز می‌کند
نوزادان نارس بیش از نوزادان فول ترم دچار احتقان می‌شوند.

علایم احتقان نوزادی
علایم احتقان نوزاد ممکن است بر مبنای محدوده احتقان متفاوت باشد. ممکن است گفتن محل وقوع احتقان مشکل باشد، زیرا نوزادان کوچکند و راه‌های هوایی آنها چندان متمایز نیست.
اگر نوزاد دچار آبریزش بینی یا مخاط بینی باشد ممکن است دچار احتقان بینی باشد. احتقان بینی بیشترین شیوع را دارد. نوزاد ممکن است دچار صدای ناشی از احتقان در بینی باشد، که از جمله می‌توان به موارد ناشی از تنفس در هوای خشک اشاره کرد که این مورد بدون مریض بودن در عمل است.
"احتقان قفسه سینه" واقعی، که در آن مایع در راه‌های هوایی ریه‌ها جمع می‎شود، کمتر شایع است. این نوع احتقان فقط در زمان بیماری رخ می‌دهد. نوزادی که سرو صدای احتقان از او به گوش می‌رسد اما از جهات دیگر سالم است - برای مثل شاد به نظر می‌رسد، خوب می‌خورد و می‌خوابد و تب ندارد - احتمالاً مشکلی ندارد.
وقتی نوزاد دچار احتقان بینی است، مراقبان بچه باید به علایم زیر دقیق شوند:
- تنفس پر سر و صدا یا جلب توجه کننده
- خر و پف هنگام خوابیدن
- مشکلات خفیف هنگام تغذیه
- گرفتگی بینی
- سرفه
- آبریزش بینی
- زکام
وقتی نوزاد دچار احتقان قفسه سینه باشد علایم موارد زیر را شامل می‌شوند:
- خس خس تنفسی سریع هنگام نفس کشیدن
- دشواری تنفس
- سرفه
- مشکلات تغذیه

درمان خانگی
مداوای خانگی برای احتقان نوزادی بر مراقبت و ایجاد آرامش متمرکز می‌شود. اگر علت احتقان یک بیماری باشد مراقبان بچه می‌توانند به مدیریت علایم احتقان کمک کنند و صبر نمایند تا ناخوشی نوزاد برطرف شود.
آنان اغلب می‌توانند با استفاده از یک مکنده یا سرنگ بینی به تخفیف احتقان بینی نوزاد کمک کنند.
قدم‌هایی که می‌توان برای کمک بیشتر به نوزاد برداشت عبارتند از:
- استفاده از حمام گرم، که می‌تواند به رفع احتقان و ایجاد انحراف ذهنی از این مورد کمک کند.
- ادامه نظم در تغذیه نوزاد و پایش خیس بودن پوشک.
- چکاندن یک یا دو قطره سالین به سوراخ بینی با استفاده از یک سرنگ کوچک.
- استفاده از بخار یا مه خنک مثل مورد ایجاد شده توسط دستگاه بخور یا دوش گرم.
- ماساژ ملایم پل بینی، پیشانی، شقیقه‌ها و استخوان‌های گونه نوزاد.
- زدودن مواد آلرژی‌زای بالقوه یا مواد آلوده و موی حیوانات از فضای خانه، خودداری از روشن کردن شمع و اجتناب از دود کردن سیگار.
- استفاده از ساکشن ملایم برای پاک کردن معبرهای بینی به ویژه پیش از تغذیه نوزاد.
- خارج کردن مخاط اضافی بینی با استفاده از یک پارچه خشک و دارای بافت نرم.
پرستاران بچه نباید از بخار برای نوزاد استفاده کنند. برخی محققان، که فرضیه خود را روی موش خرماها آزمایش کرده‌اند، بر این باور هستند مالش با حوله ممکن است برای خردسالان مضر باشد.
مراقبان بچه هرگز نباید به نوزادان داروی سرماخوردگی یا آنفولانزا بدهند. اگر احتقان شدید بوده یا علایم نگران کننده دیگری وجود داشته باشد نوزاد را باید به پزشک رساند.

چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
اغلب موارد احتقان در نوزادان خفیف است و باید در طول چند روز برطرف شود. مردم باید در صورت شدید بودن احتقان یا ادامه پیدا کردن آن به ویژه در صورت وجود نگرانی در مورد توانایی نفس کشیدن نوزاد او را به پزشک ارجاع دهند.
در صورت وجود مشکلات تنفسی مثل موارد فهرست شده در زیر نوزاد را باید به بخش اورژانس رسانید:
- افزایش ضربان تنفس به بیش از ۶۰ تنفس در دقیقه که در غذا خوردن یا خوابیدن اختلال ایجاد کند؛ نوزادان به شکل طبیعی تندتر از کودکان بزرگ‌تر نفس می‌کشند، و معمولاً میزان آن ۴۰ تنفس در هر دقیقه یا بین ۲۰ تا ۴۰ تنفس در هنگام خواب است.
- تنفس سریع یا سخت که تغذیه نوزاد را با مشکل مواجه کند
- التهاب سوراخ بینی، که نشانه آن است که نوزاد برای گرفتن هوا تقلا می‌کند
- انقباض، که هنگامی بروز می‌کند که دنده‌های بچه در هر تنفس به داخل کشیده می‌شود
- مویه کردن یا بدغلغی پس از هر نفس
- بروز ته رنگ آبی در پوست به ویژه دور لب‌ها و سوراخ بینی
اگر نوزاد پوشک خود را خیس نمی‌کند، دچار استفراغ می‌شود، یا تب دارد، باید دکتر خبر کرد.
در صورت وجود نگرانی در مورد وضعیت نوزاد نباید در مراجعه به پزشک کودکان تأخیر کرد.

تشخیص احتقان در نوزادان
برای تعیین علت احتقان، متخصص بیماری‌های کودکان نیاز دارد تا نوزاد را معاینه کرده و با والدین سؤالاتی در مورد دیگر علایم غیر معمول مطرح کند.
بخشی از معاینه شامل گرفتن دمای بدن نوزاد و دیگر نشانه‎های حیاتی و همچنین مشاهده وضعیت تنفس وی است.
اگر دکتر در مورد علت وضعیت مطمئن نباشد احتمالاً استفاده از اشعه X قفسه سینه را در دستور کار قرار خواهد داد. پزشک احتمالاً وضعیت را در مورد عفونت‌هایی مثل RSV یا آنفولانزا نیز بررسی می‌کند.

خلاصه
احتقان خفیف تا متوسط در نوزادان شایع است و باید فقط چند روز ادامه پیدا کند.
اگر والدین نگران توانایی تنفسی نوزاد بوده یا بچه زیر سه ماه سن داشته و دچار تب باشد، باید او را در اولین فرصت ممکن به دکتر رسانید.
اگر احتقان باعث ایجاد اختلال در خواب یا تغذیه نوزاد شده یا اگر بچه بیش از ۳ ماه سن داشته و دچار تب باشد، باید با پزشک متخصص بیماری‌های نوزادان مشورت شود.
پزشک در صورت عدم بهبود علایم می‌تواند مشکل را تشخیص داده و مراقبت تکمیلی را به عمل آورد.