همه چیز درباره عفونت‌ چشم نوزاد

بیماری‌های چشمی اگرچه بیشتر در بزرگسالی شناخته می‌شوند اما بخش زیادی از آنها مادرزادی هستند یا علائم و نشانه‌هایشان در نوزادی و کودکی قابل تشخیص است.
این بیماری‌ها عموما خوش‌خیم هستند اما به‌دلیل تشخیص دیرهنگام، دردسرساز می‌شوند و همه عمر بینایی کودک دلبند شما را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. اینجا می‌توانید با این بیماری‌ها آشنا شوید و نشانه‌های هشدار‌دهنده آنها را بشناسید.
عفونت‌های چشم در نوزادی
التهاب ملتحمه در نوزادان، به‌دلیل تماس با باکتری‌هایی که در کانال زایمانی وجود دارند اتفاق می‌افتد. ملتحمه غشای نازک و شفافی است که روی سفیدی چشم (صلبیه) و سطح داخلی پلک‌ها را پوشانده است. التهاب این غشا یکی از دردسرهای نوزادان هنگام تولد است که برای پیشگیری از آن، بلافاصله بعد از تولد در هر چشم نوزاد یک قطره نیترات نقره چکانده می‌شود.
هرگاه صلبیه چشم نوزاد قرمز یا صورتی رنگ شود، دلیل وجود عفونت در چشم است و باید بلافاصله پزشک را در جریان قرار داد.
نوع دیگر التهاب چشم، نوع خفیف و مزمن است که در بسیاری از نوزادان دیده شده و اغلب یک چشم را مبتلا می‌سازد. علائم این نوع چشم درد، عبارت است از ریزش اشک، ترشحات سفیدرنگ در گوشه‌های چشم و روی لبه‌های پلک که این ترشحات ممکن است باعث چسبندگی پلک‌های چشم شود.
این عارضه به‌دلیل انسداد مجرای اشکی ظهور می‌کند. در این صورت باید با ماساژ کناره بینی به طرف گوشه داخلی چشم، غدد را فعال کرد. اگر در این کار موفق نشدید، به چشم‌پزشک مراجعه کنید.
حفظ کردن چشم نوزاد از عفونت‌ها کار سختی نیست. چون در واقع مکانیسم حفاظتی چشم طوری است که با ترشح اشک بسیاری از میکروب‌ها و گردوغبار هوا شسته شده و کاهش می‌یابند.

قبل از سن مدرسه درمان کنید
بیماری‌های مختلفی می‌تواند چشم کودکان را درگیر کند. بچه‌های کوچک‌تر که نمی‌توانند مشکلات بینایی خود را با شما در میان بگذارند، معمولا در حال خاراندن یا مالیدن چشم دیده می‌شوند، زیاد پلک می‌زنند، گاهی تمرکز کافی ندارند، برای دیدن هر چیزی خیلی به آن نزدیک می‌شوند و گاهی سعی می‌کنند با یکی از چشم‌هایشان اشیا و افراد را ببینند. حساسیت شدید به نور، قرمزی شدید چشم، ریزش بی‌دلیل اشک از چشم، تغییر رنگ مردمک هم از دیگر علائم مشکلات بینایی میان کودکان هستند. با این حال بیشتر بیماری‌های چشمی کودکان می‌توانند در سال‌های قبل از مدرسه تشخیص داده و درمان شوند. این بیماری‌ها عبارتند از:
تنبلی چشم: در این بیماری با وجود اینکه چشم ظاهرا سالم است اما ضعف دارد. یعنی روند تکاملی که باید در چشم اتفاق بیفتد تا به دید مناسب برسد ایجاد نشده. اگر تنبلی چشم درمان نشود، می‌تواند باعث کم بینایی یا نابینایی شود. به همین دلیل است که در سنین قبل از مدرسه، تأکید زیادی روی غربالگری تنبلی چشم وجود دارد. بهترین زمان درمان تنبلی چشم، قبل از رفتن به مدرسه است.

عیوب انکساری : نزدیک بینی، دوربینی و آستیگماتیسم جزو عیوب انکساری هستند که به سادگی با عینک زدن درمان می‌شوند.
سرطان چشم: با وجودی که انتظار داریم سرطان بیماری بزرگ‌تر‌ها باشد اما درباره چشم، اینطور نیست. رتینو پلاسما و سرطان کره چشم یک تومور بدخیم است که اغلب در ۳سال اول زندگی ظاهر می‌شود و ممکن است باعث سفیدی مردمک و نابینایی شود.
آب سیاه مادرزادی: آب سیاه هم اگرچه به‌عنوان یک بیماری چشمی در بزرگسالان شناخته شده، اما در کودکان احتمال بروز دارد. هر چند که نادر است اما می‌تواند زمینه ارثی داشته باشد. آب سیاه مادرزادی نتیجه عدم‌تکامل کانال‌های چشم قبل از تولد است و به وسیله دارو و جراحی درمان پذیر خواهد بود.
آب مروارید نوزادی: بله، نوزادان هم مثل پیر‌ها آب‌مروارید می‌گیرند. علامت این بیماری، تیره شدن تدریجی عدسی چشم است. نوزادان متولد شده با آب مروارید مادرزادی، ممکن است در‌‌ همان چند هفته اول تولد، نیاز به عمل داشته باشند، برخی هم ممکن است در ۶‌ماهگی مجبور به استفاده از لنز باشند.

رایج‌ترین بیماری چشمی کودکان
انحراف‌های چشمی با انواع مختلفی که دارند، رایج‌ترین مشکل چشمی کودکان هستند. این مشکل، می‌تواند به شکل مادرزادی یا اکتسابی بروز کند؛ انحراف چشم مادرزادی در ۵ تا ۶‌ماه اول تولد اتفاق می‌افتد و اگر بعد از این سنین نمایان شود، اکتسابی است. انحراف چشم به معنی ناهماهنگی حرکت عضلات چشم یا ناتوانایی تمرکز بین 2چشم است که باعث می‌شود چشم‌ها در جهات متفاوتی قرار بگیرند. نوعی از انحراف چشم که 3تا 5درصد کودکان را مبتلا می‌سازد اختلالی است که در آن یک چشم نسبت به چشم دیگر اندکی چرخیده و منحرف می‌شود که البته این مشکل در واقع مربوط به چشم نیست بلکه مغز عامل اصلی این عدم‌هماهنگی است.
همچنین نوع دیگری از انحرافات چشمی در کودکان، مشکل عدم‌هماهنگی در تمرکز بین ۲چشم است. در این عارضه یک چشم از چشم دیگر دوربین‌تر می‌شود. این مشکل بینایی که ۲تا ۳درصد کودکان را مبتلا می‌سازد به سختی قابل تشخیص است چرا که کودکان اغلب متوجه اختلال در بینایی خود نمی‌شوند.

شست‌وشوی چشم کودکان
وقتی چشم‌های کودکان سالم است نیازی به استفاده از قطره‌ های استریل چشمی به‌خصوص در نوزادان نیست. فقط هنگام شست‌وشو برای نظافت چشم باید از یک تکه پنبه استریل که با آب جوشیده سرد شده مرطوب شده است چشم را از سمت داخل به‌ سمت خارج تمیز کرد. بهتر است برای هر چشم نوزاد، از یک تکه پنبه مرطوب استفاده کنیم. سپس دست خود را مرطوب کرده، با آن صورت نوزاد را تمیز کنیم. پس از تمیز شدن، با حوله کوچکی صورت نوزاد را خشک کنیم.

چگونه پماد یا قطره های چشمی را برای کودک خود استفاده کنیم؟
- دست‌های خود را بشویید.
- چشم کودک را پاک کنید.
- اطراف هر دو چشم را تا ناحیه بینی با یک دستمال تمیز کنید. اگر اطراف چشم مواد ترشح شده وجود دارد دستمال را با آب گرم مرطوب کنید و به اطراف چشم بکشید. یک دقیقه صبر کنید. اگر ترشحات چشم تمیز نشد؛ مجدداً دستمال را با آب گرم مرطوب کنید و به آن بکشید تا همه کثیفی‌ها تمیز شود. اگر هر دو چشم نیاز به تمیز شدن دارند برای هر چشم یک دستمال جداگانه استفاده کنید و برای هر بار استفاده دستمال را بشویید و دوباره استفاده کنید. زمانی که تمیز کردن چشم ها تمام شد، دستان خود را بشویید.
- کودک خود را بر یک سطح صاف بخوابانید.
- فرزند خود را به پشت بخوابانید و سر او را بین پاهایتان قرار دهید و دستانش را زیر پاهایتان جای دهید که تکان نخورد. در زیر شانه‌های کودک خود یک بالش نازک قرار دهید و از فرزند خود بخواهید سرش را به سمت عقب کج کند.
- پماد یا قطره چشمی را بریزید.
- برای قطره‌های چشمی
- قطره چشمی را از یخچال به دمای اتاق بیاورید و در دستان خود بگیرید تا گرم شود. با توجه به دستورالعمل روی بطری، آن را تکان دهید. به فرزندتان بگوید از یک جهت به جهت دیگر نگاه کند. مچ دست خود را که قطره چکان را با آن نگه داشته‌اید، روی پیشانی کودک بگذارید. قطره چکان را نزدیک چشم کودک ببرید و قطره را دور از مجاری اشک در چشم بچکانید.
- برای پمادهای چشمی
- به فرزندتان بگویید از یک جهت به جهت دیگر نگاه کند. مچ دست خود را که پماد چشمی را با آن نگه داشته‌اید، روی پیشانی کودک بگذارید. پماد را نزدیک چشم کودک ببرید و یک خط نازک از پماد را در طول پلک پایین چشم بمالید. هنگامی که به انتهای چشم رسیدید، لوله را بچرخانید این باعث می‌شود پماد از لوله جدا شود.
- از کودک خود بخواهید برای مدت یک دقیقه چشمانش را ببندد تا پماد یا قطره چشمی در سراسر چشم او پراکنده شود.
- باقیمانده‌های دارو را از اطراف چشم‌ها با یک دستمال تمیز پاک کنید.
- قطره چکان یا نوک پماد را با آب مقطر بشویید.
- بعد از هر بار استفاده نوک پماد یا قطره چکان را با آب مقطر بشویید.
- در آخر دست‌ها را بشویید.

این هشدار‌ها را جدی بگیرید
نوزادانی که بینایی آنها دچار مشکل است، معمولا علائمی دارند که گاهی به‌خاطر بی‌توجهی والدین نادیده گرفته می‌شوند و به همین دلیل، کودک فرصت درمان و ترمیم بینایی خود را از دست می‌دهد. اگر علائم زیر را در نوزاد یا کودک مشاهده کردید، حتما با چشم‌پزشک مشورت کنید.
در ۶ هفتگی، نوزاد باید به نگاه والدین توجه و دید خودش را متوجه آنها کند. در ۲ یا ۳ماهگی باید اشیای رنگی را مورد توجه قرار دهد و آنها را لمس کند. اگر این کار را نکرد، احتمال نقص در بینایی نوزاد وجود دارد.
حرکات غیرمتقارن 2چشم و احساس لوچ بودن چشم‌ها بعد از ۴‌ماهگی طبیعی نیست.
حرکات چرخشی چشم‌ها طبیعی نیست.
هنگام تولد، رنگ قرنیه، عدسی چشم و محیط درونی چشم باید شفاف باشد. هرگونه کدورت و سفیدی در چشم غیرطبیعی و نیازمند معاینه است.
مالش شدید چشم‌ها با دست و بی‌توجهی نوزاد به والدین در چند‌هفتگی، علائم عدم‌دید طبیعی نوزاد است.

نارس‌ها آسیب‌پذیرترند
بچه‌های نارس، آنهایی که زود به دنیا می‌آیند یا پس از تولد در دستگاه‌های اکسیژن گذاشته می‌شوند، بسیار بیشتر از بقیه بچه‌ها در معرض بیماری‌های چشمی هستند. چون شبکیه جزو آخرین اندام‌هایی است که تکامل پیدا می‌کند. تولد زودرس باعث تشکیل بافت‌ها و عروق غیرطبیعی در سطح شبکیه می‌شود که نهایتا می‌تواند به خونریزی و کنده شدن شبکیه منجر شود. بنابراین یک نوزاد نارس با وزن حدود ۱۵۰۰گرم و سن کمتر از ۷ماه جنینی، حتما باید به وسیله چشم پزشک متخصص بررسی شود. از طرف دیگر، معمولا چون نوزادان نارس تنفس خوبی ندارند و باید اکسیژن بگیرند در دستگاه‌های اکسیژن گذاشته می‌شوند و همین امر باعث می‌شود به ضایعات شبکیه در اثر نارس بودن شبکیه مبتلا شوند. پس هر نوزادی که نارس به دنیا آمده باید حتما پس از اکسیژن درمانی توسط متخصص چشم پزشک در‌‌ همان‌ماه اول زندگی مورد معاینه قرار بگیرد. خیلی نگران نباشید چون با تشخیص سریع و به‌موقع این ضایعات به راحتی با لیزردرمانی سرپایی قابل پیشگیری هستند. اما اگر به‌موقع اقدام نکنید، ممکن است مجبور شوید نوزادتان را به‌دلیل خونریزی شبکیه جراحی کنید. این جراحی بسیار سنگین است و احتمال کاهش بینایی نوزاد پس از آن بسیار بالاست.

دانستنی‌های جالب