بیماری قلبی نوزاد، مادرزادی است؟

بسیاری از ما با یک نگاه در خانواده و آشنایان و اطرافیان می‌توانیم نوزادانی را ببینیم که با بیماری قلبی به دنیا می‌آیند و بعضی‌هایشان حتی سال‌ها با این بیماری دست و پنجه نرم می‌کنند. با این حال بیشتر مردم هنوز درباره بیماری‌های قلبی نوزادان که اخیرا بسیار شایع شده است و منشا به وجود آمدن آن چیزی نمی‌دانند. اما آیا برای بیماری‌های قلبی نوزادان درمانی هست؟ به همین بهانه به گفتگو با دکتر فریدون آشنایی، فوق تخصص بیماری‌های قلب اطفال، پرداختیم و از او درباره منشا بیماری‌های قلبی نوزادان پرسیدیم.

دکتر آشنایی بیماری‌های قلبی نوزاد به دو گروه مادرزادی و اکتسابی تقسیم می‌کند و درباره آنها می گوید:« بیماری‌های قلبی مادرزادی از بدو تولد در نوزاد وجود دارند که هم عوامل محیطی و هم عوامل ژنتیکی در ایجاد آن موثرند. اما بیماری‌های قلبی اکتسابی بعدا در نوزاد یا کودکان به وجود می‌آیند که ممکن است به دلیل مصرف دارو‌های مختلف و یا عفونت‌ها باشند. این بیماری در نوزادان ممکن است هیچ علائمی نداشته باشد و ماه‌ها یا سال‌ها بعد مشخص شود. چون بیشتر این نوزادان ظاهر نرمالی دارند اما بدن بعضی از آنها به علت این بیماری دچار کبودی یا سیانوز می‌شود. نوزادانی که مبتلا به این بیماری هستند، ممکن است قلبشان در معاینه قلب، صدای غیر‌طبیعی داشته باشد.»

نوزادان مبتلا به بیماری قلبی به چهار دسته تقسیم می‌شوند: ۱- نوزادانی که هیچ علائمی ندارند و ماه‌ها و سال‌ها بعد این بیماری در آنها تشخیص داده می‌شود. ۲- نوزدانی که قلبشان صدای غیر‌طبیعی دارد ۳- نوزادانی که بدنشان دچار کبودی یا سینوز می‌شود. ۴- نوزادانی که در هنگام شیر خوردن نفس نفس می‌زنند.

دکتر آشنایی درباره تشخیص بیماری قلبی در نوزادان می‌گوید:« اگر سیانوز خفیف باشد و ناخن ها یا انتهای ناخن‌ها کبود باشد، غیر‌طبیعی نیست. اما اگر نوزاد در هنگام شیر خوردن نفس نفس بزند، خوب شیر نخورد یا زود خسته شود، مشخص می‌شود که ضربان قلبش بالا است. معمولا پدر و مادر‌ها نمی‌توانند بیماری قلبی را در بچه‌ها تشخیص دهند و متخصص اطفالی که نوزاد را در بدو تولد یا کمی پس از آن معاینه می‌کند، می‌تواند این مشکل را تشخیص دهد.»

برای اینکه مشخص شود جنینی که در شکم مادر وجود دارد، دچار بیماری قلبی است یا نه، باید با اکوی قلب جنین مشخص شود. به همین دلیل دکتر آشنایی می‌گوید:« در صورتی که بچه‌های قبلی مادر باردار یا پدر و مادر او سابقه بیماری قلبی داشته باشند، اکوی قلب جنین باید حتما انجام شود. همچنین اگر مادر مبتلا به دیابت یا عفونت‌های جنینی مانند سرخجه باشد،‌بیماری ژنتیکی فنیل کتونوریا داشته باشد و یا دارو‌های خاصی مانند لیتیوم یا کاربامازپین (داروی ضد تشنج) مصرف می‌کنند باید حتما اکوی قلب جنین انجام دهند.»

دکتر آشنایی درباره تشخیص بیماری‌قلبی پیش از تولد توضیح می‌دهد:« اگر جنین بیماری‌هایی داشته باشد که در سونوگرافی مشخص شود، مشکوک به بیماری قلبی‌هم هست که با اکوی قلب، جزئیات آن مشخص می‌شود. بیماری‌های کروموزومی نوزاد هم در بررسی‌های آمنیوسنتز و سونوگرافی تشخیص داده می‌شوند. همچنین اگر در سونوگرافی مشخص شود، قسمت نخاع گردنی (MP) جنین دچار مشکل است، قلب نوزاد دچار نامنظمی باشد و کم یا زیاد بتپد، جنین مبتلا به بیماری‌های غیرقلبی مانند تشکیل ناقص روده جنین و یا ناهنجاری شدید کلیه‌ها باشد، باید حتما اکوی قلب جنین انجام شود چون ممکن است بیماری‌های غیر‌قلبی با بیماری‌های قلبی همراه باشند.»

اکوی جنین برای این انجام می‌شود که خیال پدر و مادر از سالم بودن فرزندشان راحت شود. اگر متخصصان در اکوی قلب جنین، اختلالی را مشاهده کنند، مادر باردار را در مرکزی که امکانات جراحی و فوق تخصص بیماری‌های قلب اطفال داشته باشد، بستری می‌کنند و او را تحت نظر قرار می‌دهند. چون گاهی نامنظمی‌های قلب جنین با درمان دارویی مادر حل می‌شود.

بیماری‌های قلبی در نوزادان بسیار زیاد هستند. بعضی از بیماری‌های قلبی در نوزادان علائم کمی دارند بنابر‌این پزشکان آنها را تحت نظر می‌گیرند چون گاهی بیماری بعضی از آنها پس از مدتی خود به خود خوب ‌می‌شود. بر همین اساس دکتر آشنایی می‌گوید:« در بعضی از نوزادان بیماری قلبی حاد است مانند اینکه سوراخ بین دهلیزی دارند و یا مجرای شریانی رگشان باز است به همین دلیل بنابر تشخیص پزشک فوق تخصص و شرایط جسمی نوزاد، یا پس از تولد عمل می‌شود و یا چند سال پس از تولد، که شرایط جسمانی مناسب را داشته باشند. برای مثال نوزادانی که جا‌به‌جایی عروق دارند باید در همان دو هفته اول پس از تولد، عمل شوند و گرنه می‌میرند. گاهی بیماری قلبی در بعضی نوزادان به قدری حاد است است که ممکن است نوزاد در همان روز‌های اول تولد جانش را از دست بدهد.»