خجالتی بودن کودکان، ویژگی هایش را میشناسید؟
از منظر روانشناسان به طور کلی کم‌رویی و خجالتی بودن کودکان و همه افراد ناشی از علل ژنتیکی نیست.
از دیدگاه روانشناسی خجالتی و کم‌رو بودن افراد نوعی اختلال شخصیتی و معلولیت اجتماعی به شمار می‌آید که درمان آن نیازمند روش‌های اصلاح رفتاری است. دکتر مهدی خادمی، روانشناس در خصوص علل خجالتی و کم‌رو بودن کودکان و راه‌های مقابله با آن، اظهار کرد: به طور طبیعی تمام افراد اجتماعی بوده و به ارتباط با دیگران نیازمند هستند و با توجه به اینکه خجالتی و کم‌رو بودن افراد نشانه‌ای از یک ضعف فردی که ناشی از عواملی نظیر تر‌سو بودن است، معمولا این افراد به دلیل این ویژگی از پیشرفت و ترقی باز می‌مانند. وی ادامه داد: معمولا افراد در سنین پایین‌تر، راحت‌تر و سریع‌تر می‌توانند نسبت به رهایی از این ویژگی اقدام کنند.
خجالتی بودن در فرزندان اول و تک‌فرزندان رایج‌تر است
این روانشناس در خصوص اینکه خجالتی و کم‌رویی در کدام کودکان بیشتر مشاهده می‌شود، با بیان اینکه این صفت معمولا در فرزندان اول، تک فرزندان و تک والدی بیشتر از سایر کودکان مشاهده می‌شود، گفت: علت این امر این است که پدرها و مادرها بیش از سایر فرزندان بر فرزند اول سرمایه‌گذاری می‌کنند و حمایت و توجه بیشتر و گاهی توجه افراطی نسبت به این فرزندان ابراز می‌کنند. خادمی ادامه داد: اما در حالت کلی حتی در همین موارد نیز تحصیلات والدین و نوع رفتارهای آنها می‌تواند بسیار مؤثر باشد و منجر به جلوگیری از شکل‌گیری این صفت در چنین کودکانی شود.
کودکان را به آرام بودن تشویق نکنید
وی افزود: یکی دیگر از فاکتورهایی که در زمینه شکل‌گیری این صفت در کودکان می‌تواند مؤثر باشد مدرسه است زیرا مدرسه اولین جایگاه رسمی است که کودکان در آن نقش معینی دارند و نوع برخورد و رفتار معلم با کودکان بسیار اهمیت دارد.
این روانشناس اضافه کرد: متاسفانه در خیلی از مدارس کودکانی که رفتارهای انفعالی دارند به این معنا که بسیار آرام و ساکت هستند معلمان از این ویژگی آنها به عنوان یک صفت پسندیده و مثبت یاد می‌کنند و حتی به سایر همکلاسی‌های آنان نیز این صفت آرام و خجالتی بودن کودک را تحت عنوان یک ارزش گوشزد می‌کنند که متاسفانه این شیوه کاملا اشتباه است. خادمی گفت: همچنین این موضوع در خانواده‌ها نیز به وفور مشاهده می‌شود و معمولا کودکی که کم‌رو و آرام‌تر است را به عنوان یک کودک خوب معرفی می‌کنند در صورتی که این ویژگی اصلا صفت پسندیده‌ای نیست بلکه به طور کلی کم‌رویی با ترس، هل شدن، از دست دادن اعتماد به نفس و کمبود عزت نفس همراه است.
کودکان خجالتی پرخاشگر هستند
وی تصریح کرد: همچنین کودکانی که از کم‌رویی و خجالتی بودن رنج می‌برند علاوه بر اینکه در جمع معمولا آرام و ساکت هستند و به خود اجازه و جرات بیان نظرات خود را نمی‌دهند معمولا کودکان پرخاشگری نیز هستند زیرا گاهی نتیجه کم‌رویی و خجالتی بودن در کودکان، خود را در قالب پرخاشگری نمایش می‌دهد.
خجالتی بودن چه تبعاتی به دنبال دارد؟
این روانشناس با بیان اینکه کم‌رویی و خجالتی بودن در افراد و به تبع در کودکان منشاء برخی از بیماری‌های روانی و جسمی است، تصریح کرد: این صفت می‌تواند منجر به تشدید ضربان قلب، اختلالات تنفسی، لرزش دست، تغییر صدا، لکنت زبان، خشکی دهان، عدم دفاع از خود، افت شخصیت و حتی رکود علمی شود.
خادمی با اشاره به اینکه از منظر برخی روانشناسان این صفت حتی بیماری نامیده می‌شود، عنوان کرد: برخی از اختلالات از جمله اختلال انزوا‌طلبی، در‌خودماندگی و گوشه‌گیری در افراد خجالتی و کم‌رو مشاهده می‌شود که حتی به گفته برخی از روانشناسان این صفت اختلال نیست بلکه یک بیماری است و چنانچه شدید شود به یک اختلال تبدیل می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: معمولا کودکانی که از کم‌رویی و خجالت رنج می‌برند در دوست‌یابی نیز با مشکل مواجه هستند و حتی این صفت آنها می‌تواند منجر به جهالت و نادانی شود و از دیدگاه روانشناسی افراد خجالتی احساس عجز و ناتوانی می‌کنند در حالی که ممکن است این افراد واقعا توانمند و باهوش باشند. این روانشناس عنوان کرد: یکی از موضوعاتی که این افراد را مورد رنجش قرار می‌دهد این است که افراد خجالتی و کم‌رو همواره احساس می‌کنند علاوه بر اینکه توانایی انجام کاری را ندارند بلکه کاملا مورد توجه اطرافیان هستند و تمام حرکات آنان زیر ذره‌بین است که این صفت زندگی این افراد را فلج می‌کند.
کم‌رویی در افراد ژنتیکی نیست
خادمی تصریح کرد: از منظر روانشناسان به طور کلی کم‌رویی و خجالتی بودن کودکان و همه افراد ناشی از علل ژنتیکی نیست، اما ممکن است نوع رفتارهای اعضای خانواده و به خصوص والدین در شکل‌گیری این ویژگی در کودکان مؤثر باشد. وی با تاکید بر اینکه تربیت غلط خانوادگی اولین گام برای ایجاد این صفت در کودک است، خاطرنشان کرد: معمولا کودکانی که کاملا مورد حمایت خانواده بودند و در جمع بزرگترها اظهارنظر و حضور ندارد همچنین از طرفی دیگر، کودکانی که در خانواده‌هایی بزرگ می‌شوند که در این خانواده‌ها جو خانواده با مشاجره و دعوا همراه است و فرزندان مورد تحقیر قرار می‌گیرند، بیش از سایر کودکان استعداد به وجود آمدن این اختلال را دارند.
والدین فرزندان خجالتی را به حضور و اظهارنظر در جمع تشویق کنند
خادمی عنوان کرد: والدین کودکانی که از خجالتی و کم‌رویی بودن رنج می‌برند نیز بایستی سعی کنند تا این کودکان را برای حضور در جمع‌ها و اظهارنظر آنان میان دیگران و بزرگترها تشویق کنند. وی افزود: والدین این فرزندان باید به فرزندان خود آموزش دهند که برخورد و اظهارنظر در میان جمع اصلا ترس ندارد و باید آنها را تشویق کنند که هنگام حضور در مهمانی و حضور در هر جمعی که افراد زیادی آنجا هستند این کودکان باشند که در ابتدا به دیگران سلام کنند و حتی برای بارهای اول جملات کوتاهی نیز بگویند تا احساس ترس از برخورد با دیگران به تدریج از بین برود.
این روانشناس تصریح کرد: خانواده چنین فرزندانی که کودکان آنان از خجالتی و کم‌رو بودن رنج می‌برند هرگز نباید فرزندان خود را سرزنش کنند زیرا این رفتار آنان منجر به تشدید این صفت در کودکان می‌شود و بایستی به جای آن جرأت‌ورزی را به کودکان خود یاد دهند. وی گفت: این افراد سعی نکنند که نسبت به خود از دیگران نظرسنجی کنند و از جزئیاتی که دیگران می‌گویند چشم‌پوشی کنند و منتظر واکنش و اظهارنظر دیگران نباشند، والدین چنین کودکانی باید آنان را با کودکان بسیار فعال و پرتحرک که از اظهارنظر در جمع بزرگترها هراس ندارند، هم‌بازی کنند زیرا هم‌نشینی این کودکان با کودکان خجالتی می‌تواند آثار مثبتی به دنبال داشته باشد.
خادمی گفت: کودکان یا حتی افراد بزرگسالی که از اظهارنظر و صحبت در جمع هراس دارند بایستی به تدریج صحبت و اظهارنظر در میان دیگران را تمرین کنند و برای اینکه این امر برای آنان ساده‌تر جلوه کند باید هنگام اظهارنظر یا صحبت در میان جمع، هرگز به واکنش دیگران توجهی نکنند زیرا ممکن است این افراد برداشت‌های ناصحیحی از واکنش دیگران داشته باشند که منجر به تشدید این صفت منفی در آنان شود.
برای درمان خجالتی بودن مقابله آینه با خود صحبت کنید
این روانشناس در خصوص راه‌های کاربردی رفع صفات کم‌رویی و خجالتی بودن، گفت: خجالتی و کم‌رویی بودن افراد و به تبع کودکان نیازمند راهکارهای اصلاح رفتاری بوده و اساس درمان در آنها براساس تغییرات شناختی و اصلاح رفتاری و از یاد بردن رفتارهای مبتنی بر خود کم‌بینی استوار است. خادمی اضافه کرد: همچنین از روش‌های شناخت درمانی و تغییر در باورها و نظام ارزشی و افزایش مهارت‌های اجتماعی نیز می‌توان استفاده کرد.
وی تصریح کرد: در تغییر و اصلاح رفتار بایستی این افراد جلوی آینه بایستند و مرتب واژه‌های تحسین برانگیز را برای خود تکرار کنند و بیش از گذشته از مهارت‌ها و توانایی‌های خود مطلع شوند، سعی کنند که این مهارت‌های خود را بتوانند برای دیگران و والدین بازگو کنند و بیش از گذشته نسبت به صفت‌های مثبت خود واکنش نشان دهند. این روانشناس عنوان کرد: همچنین این کودکان باید به اندیشه‌های مبنی بر حقارت، ناتوانی، شرمندگی و ترس از برخورد با دیگران هرگز فکر نکنند و اجازه ندهند که این افکار منفی ذهن آنان را اشغال کنند و هرگز تفکر کم‌رو بودن را به خود راه ندهند، سعی کنند جسارت، جرات و شهامت برقراری ارتباط با بزرگترها را تا حد توان افزایش دهند.
خجالتی بودن در فرزندان اول و تک‌فرزندان رایج‌تر است
این روانشناس در خصوص اینکه خجالتی و کم‌رویی در کدام کودکان بیشتر مشاهده می‌شود، با بیان اینکه این صفت معمولا در فرزندان اول، تک فرزندان و تک والدی بیشتر از سایر کودکان مشاهده می‌شود، گفت: علت این امر این است که پدرها و مادرها بیش از سایر فرزندان بر فرزند اول سرمایه‌گذاری می‌کنند و حمایت و توجه بیشتر و گاهی توجه افراطی نسبت به این فرزندان ابراز می‌کنند. خادمی ادامه داد: اما در حالت کلی حتی در همین موارد نیز تحصیلات والدین و نوع رفتارهای آنها می‌تواند بسیار مؤثر باشد و منجر به جلوگیری از شکل‌گیری این صفت در چنین کودکانی شود.
کودکان را به آرام بودن تشویق نکنید
وی افزود: یکی دیگر از فاکتورهایی که در زمینه شکل‌گیری این صفت در کودکان می‌تواند مؤثر باشد مدرسه است زیرا مدرسه اولین جایگاه رسمی است که کودکان در آن نقش معینی دارند و نوع برخورد و رفتار معلم با کودکان بسیار اهمیت دارد.
این روانشناس اضافه کرد: متاسفانه در خیلی از مدارس کودکانی که رفتارهای انفعالی دارند به این معنا که بسیار آرام و ساکت هستند معلمان از این ویژگی آنها به عنوان یک صفت پسندیده و مثبت یاد می‌کنند و حتی به سایر همکلاسی‌های آنان نیز این صفت آرام و خجالتی بودن کودک را تحت عنوان یک ارزش گوشزد می‌کنند که متاسفانه این شیوه کاملا اشتباه است. خادمی گفت: همچنین این موضوع در خانواده‌ها نیز به وفور مشاهده می‌شود و معمولا کودکی که کم‌رو و آرام‌تر است را به عنوان یک کودک خوب معرفی می‌کنند در صورتی که این ویژگی اصلا صفت پسندیده‌ای نیست بلکه به طور کلی کم‌رویی با ترس، هل شدن، از دست دادن اعتماد به نفس و کمبود عزت نفس همراه است.
کودکان خجالتی پرخاشگر هستند
وی تصریح کرد: همچنین کودکانی که از کم‌رویی و خجالتی بودن رنج می‌برند علاوه بر اینکه در جمع معمولا آرام و ساکت هستند و به خود اجازه و جرات بیان نظرات خود را نمی‌دهند معمولا کودکان پرخاشگری نیز هستند زیرا گاهی نتیجه کم‌رویی و خجالتی بودن در کودکان، خود را در قالب پرخاشگری نمایش می‌دهد.
خجالتی بودن چه تبعاتی به دنبال دارد؟
این روانشناس با بیان اینکه کم‌رویی و خجالتی بودن در افراد و به تبع در کودکان منشاء برخی از بیماری‌های روانی و جسمی است، تصریح کرد: این صفت می‌تواند منجر به تشدید ضربان قلب، اختلالات تنفسی، لرزش دست، تغییر صدا، لکنت زبان، خشکی دهان، عدم دفاع از خود، افت شخصیت و حتی رکود علمی شود.
خادمی با اشاره به اینکه از منظر برخی روانشناسان این صفت حتی بیماری نامیده می‌شود، عنوان کرد: برخی از اختلالات از جمله اختلال انزوا‌طلبی، در‌خودماندگی و گوشه‌گیری در افراد خجالتی و کم‌رو مشاهده می‌شود که حتی به گفته برخی از روانشناسان این صفت اختلال نیست بلکه یک بیماری است و چنانچه شدید شود به یک اختلال تبدیل می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: معمولا کودکانی که از کم‌رویی و خجالت رنج می‌برند در دوست‌یابی نیز با مشکل مواجه هستند و حتی این صفت آنها می‌تواند منجر به جهالت و نادانی شود و از دیدگاه روانشناسی افراد خجالتی احساس عجز و ناتوانی می‌کنند در حالی که ممکن است این افراد واقعا توانمند و باهوش باشند. این روانشناس عنوان کرد: یکی از موضوعاتی که این افراد را مورد رنجش قرار می‌دهد این است که افراد خجالتی و کم‌رو همواره احساس می‌کنند علاوه بر اینکه توانایی انجام کاری را ندارند بلکه کاملا مورد توجه اطرافیان هستند و تمام حرکات آنان زیر ذره‌بین است که این صفت زندگی این افراد را فلج می‌کند.
کم‌رویی در افراد ژنتیکی نیست
خادمی تصریح کرد: از منظر روانشناسان به طور کلی کم‌رویی و خجالتی بودن کودکان و همه افراد ناشی از علل ژنتیکی نیست، اما ممکن است نوع رفتارهای اعضای خانواده و به خصوص والدین در شکل‌گیری این ویژگی در کودکان مؤثر باشد. وی با تاکید بر اینکه تربیت غلط خانوادگی اولین گام برای ایجاد این صفت در کودک است، خاطرنشان کرد: معمولا کودکانی که کاملا مورد حمایت خانواده بودند و در جمع بزرگترها اظهارنظر و حضور ندارد همچنین از طرفی دیگر، کودکانی که در خانواده‌هایی بزرگ می‌شوند که در این خانواده‌ها جو خانواده با مشاجره و دعوا همراه است و فرزندان مورد تحقیر قرار می‌گیرند، بیش از سایر کودکان استعداد به وجود آمدن این اختلال را دارند.
والدین فرزندان خجالتی را به حضور و اظهارنظر در جمع تشویق کنند
خادمی عنوان کرد: والدین کودکانی که از خجالتی و کم‌رویی بودن رنج می‌برند نیز بایستی سعی کنند تا این کودکان را برای حضور در جمع‌ها و اظهارنظر آنان میان دیگران و بزرگترها تشویق کنند. وی افزود: والدین این فرزندان باید به فرزندان خود آموزش دهند که برخورد و اظهارنظر در میان جمع اصلا ترس ندارد و باید آنها را تشویق کنند که هنگام حضور در مهمانی و حضور در هر جمعی که افراد زیادی آنجا هستند این کودکان باشند که در ابتدا به دیگران سلام کنند و حتی برای بارهای اول جملات کوتاهی نیز بگویند تا احساس ترس از برخورد با دیگران به تدریج از بین برود.
این روانشناس تصریح کرد: خانواده چنین فرزندانی که کودکان آنان از خجالتی و کم‌رو بودن رنج می‌برند هرگز نباید فرزندان خود را سرزنش کنند زیرا این رفتار آنان منجر به تشدید این صفت در کودکان می‌شود و بایستی به جای آن جرأت‌ورزی را به کودکان خود یاد دهند. وی گفت: این افراد سعی نکنند که نسبت به خود از دیگران نظرسنجی کنند و از جزئیاتی که دیگران می‌گویند چشم‌پوشی کنند و منتظر واکنش و اظهارنظر دیگران نباشند، والدین چنین کودکانی باید آنان را با کودکان بسیار فعال و پرتحرک که از اظهارنظر در جمع بزرگترها هراس ندارند، هم‌بازی کنند زیرا هم‌نشینی این کودکان با کودکان خجالتی می‌تواند آثار مثبتی به دنبال داشته باشد.
خادمی گفت: کودکان یا حتی افراد بزرگسالی که از اظهارنظر و صحبت در جمع هراس دارند بایستی به تدریج صحبت و اظهارنظر در میان دیگران را تمرین کنند و برای اینکه این امر برای آنان ساده‌تر جلوه کند باید هنگام اظهارنظر یا صحبت در میان جمع، هرگز به واکنش دیگران توجهی نکنند زیرا ممکن است این افراد برداشت‌های ناصحیحی از واکنش دیگران داشته باشند که منجر به تشدید این صفت منفی در آنان شود.
برای درمان خجالتی بودن مقابله آینه با خود صحبت کنید
این روانشناس در خصوص راه‌های کاربردی رفع صفات کم‌رویی و خجالتی بودن، گفت: خجالتی و کم‌رویی بودن افراد و به تبع کودکان نیازمند راهکارهای اصلاح رفتاری بوده و اساس درمان در آنها براساس تغییرات شناختی و اصلاح رفتاری و از یاد بردن رفتارهای مبتنی بر خود کم‌بینی استوار است. خادمی اضافه کرد: همچنین از روش‌های شناخت درمانی و تغییر در باورها و نظام ارزشی و افزایش مهارت‌های اجتماعی نیز می‌توان استفاده کرد.
وی تصریح کرد: در تغییر و اصلاح رفتار بایستی این افراد جلوی آینه بایستند و مرتب واژه‌های تحسین برانگیز را برای خود تکرار کنند و بیش از گذشته از مهارت‌ها و توانایی‌های خود مطلع شوند، سعی کنند که این مهارت‌های خود را بتوانند برای دیگران و والدین بازگو کنند و بیش از گذشته نسبت به صفت‌های مثبت خود واکنش نشان دهند. این روانشناس عنوان کرد: همچنین این کودکان باید به اندیشه‌های مبنی بر حقارت، ناتوانی، شرمندگی و ترس از برخورد با دیگران هرگز فکر نکنند و اجازه ندهند که این افکار منفی ذهن آنان را اشغال کنند و هرگز تفکر کم‌رو بودن را به خود راه ندهند، سعی کنند جسارت، جرات و شهامت برقراری ارتباط با بزرگترها را تا حد توان افزایش دهند.
منبع:
ایسنا
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼