آسم و آلرژی در کودکان، نقش موثر تغذیه

برای درمان قطعی آسم هیچ برنامه غذایی خاصی وجود ندارد. هر چند اطلاعاتی کلی در رابطه با غذاهای تشدید کننده و کاهش دهنده علائم آسم وجود دارند، اما هنوز اطلاعات قطعی در این رابطه وجود ندارد. اما داشتن یک برنامه غذایی مناسب، می‌تواند در بهبود حال کلی افراد مبتلا به آسم کمک کند و شدت بیماری آنها را کاهش دهد. همه ما می‌دانیم که یک برنامه غذایی سالم و مناسب، مانند ورزش روزانه، برای همه مفید است. افراد مبتلا به آسم نیز از این قاعده مستثنا نیستند.

مواد غذایی مفید برای کاهش احتمال ابتلا به آسم
میوه‌ها و سبزیجات: هنوز به طور قطع معلوم نیست کدام یک از میوه‌ها و سبزیجات تاثیر نهایی بر بهبود آسم دارند در نتیجه بهتر است از انواع گوناگون میوه استفاده کنید.
اسیدهای چرب امگا ۳: اسیدهای چرب امگا ۳ که در مواد غذایی نظیر ماهی سالمون، تن، ساردین و برخی گیاهان نظیر بذر کتان وجود دارد، می‌تواند به کاهش احتمال ابتلا به آسم کمک کند.
اجتناب از چربی‌های ترانس و اسیدهای چرب امگا 6: مصرف چربی‌های ترانس و امگا 6 که در موادی نظیر مارگارین و غذاهای فراوری شده وجود دارد، می‌تواند علاوه بر آسم، احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی را نیز افزایش دهد.

آسم و تغذیه
شمار مبتلایان به آسم در سال‌های اخیر افزایش یافته است. برخی پزشکان معتقدند این افزایش به دلیل تغییر در الگوی غذایی افراد است. افزایش مصرف غذاهای آماده و فراوری شده و کاهش مصرف میوه‌ها و سبزیجات از جمله این تغییرات هستند. تحقیقات نشان می‌دهند افرادی که ویتامین‌های C و E، بتا کاروتن، فلاوونویید، منیزیم، سلنیوم و اسیدهای چرب امگا ۳ بیشتری مصرف می‌کنند کمتر به آسم و مشکلات تنفسی مبتلا می‌شوند. بسیاری از این مواد آنتی اکسیدان‌هایی هستند که از تخریب سلول‌ها توسط رادیکال‌های آزاد جلوگیری می‌کنند. مطالعات دیگری در سال ۲۰۰۷ نشان داد که بیماری آسم در کودکانی که از رژیم مدیترانه‌ای که سرشار از مغزها و میوه‌ها و سبزی‌هایی نظیر انگور، سیب و گوجه‌فرنگی است پیروی می‌کنند،کمتر دیده شده است. اما هنوز هم ثابت نشده است که آیا کمبود این مواد در بدن از علل ایجاد آسم است یا نه. همچنین در برخی موارد، مصرف این ویتامین‌ها توسط برخی افراد به بهبود بیماری آنها کمکی نکرده است. پزشکان معتقدند یکی از علل اصلی این امر می‌تواند واکنش نامناسب این ویتامین‌ها در ترکیب با هم باشد. به همین دلیل است که مصرف مکمل‌های غذایی همیشه نمی‌تواند منجر به بهبود آسم شود.

چه عوامل دیگری علائم آسم را تشدید می‌کنند؟

غذاهای پر کالری: اگر میزان کالری که شما دریافت می‌کنید بیش از مقداری باشد که در طی روز با انجام فعالیت‌های گوناگون می‌سوزانید، وزن شما افزایش خواهد یافت. چنین امری نه تنها برای سلامت عمومی بدن شما مضر است، بلکه به طور خاص منجر به تشدید آسم نیز می‌شود. افرادی که دارای اضافه وزن یا چاق هستند بیشتر به علائم آسم دچار می‌شوند و مجبور به مصرف داروهای بیشتری هستند.

حساسیت‌های غذایی: بسیاری از افراد نسبت به برخی مواد غذایی حساسیت و آلرژی دارند. برای مثال برخی نمی‌توانند لاکتوز موجود در مواد لبنی را تحمل کنند. اما اینگونه حساسیت‌ها، حساسیت‌هایی نیستند که بر آسم تاثیر بگذارند.

فقط حدود 2 درصد از افراد واقعا نسبت به مواد غذایی نظیر شیر، تخم مرغ، ماهی، بادام‌زمینی و ... آلرژی دارند. بدن اینگونه افراد با مصرف حتی مقدار بسیار کمی از این مواد، دچار واکنش‌هایی شدید می‌شود که می‌تواند جان آنها را به خطر بیندازد. گرفتگی و تورم مجاری تنفسی از جمله این واکنش‌ها به مواد حساسیت‌زا است که باید سریعا با مصرف داروی مناسب تحت درمان قرار گیرد.

مواد نگهدارنده: سولفیت که برای تازه نگهداشتن مواد غذایی و جلوگیری از فساد آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد، می‌تواند موجب بروز واکنش منفی در بدن برخی افراد شود. سولفیت گاه دی‌‌اکسید سولفور منتشر می‌کند که می‌تواند منجر به آزار ریه‌ها شود. در بسیاری از کشورها، اضافه کردن سولفیت به برخی مواد غذایی نظیر میوه‌ها و سبزیجات ممنوع اعلام شده است. اما هنوز هم از این ماده برای تولید غذاهای فراوری شده به شکل گسترده‌ای استفاده می‌شود. میوه‌های خشک، ادویه‌جات و غذاهای کنسروی از جمله موادی هستند که سولفیت به ترکیب آنها اضافه می‌شود.

برگشت اسید معده: حدود 70 درصد از افراد مبتلا به آسم، به اختلال رفلاکس اسید معده نیز دچار هستند. همین نکته کنترل آسم را مشکل‌تر می‌کند. گاه رفلاکس اسید معده علائم همیشگی، نظیر سوزش معده را ندارد. به همین دلیل هم باید برای تشخیص آن به پزشک مراجعه کرد و در صورت نیاز برای درمان آن داروهای مقتضی را مصرف کرد. در اغلب موارد، کاهش وزن به بهبود رفلاکس اسید معده کمک بسیاری می‌کند. همچنین مصرف وعده‌های غذایی کم حجم و کاهش مصرف کافئین نیز موثر است. چنین افرادی باید از خوابیدن بلافاصله پس از صرف غذا نیز خودداری کنند.

چه عوامل دیگری بر آسم تاثیرگذار هستند؟

بر خلاف تصور عامه، مصرف شیر همیشه هم منجر به تشدید علائم آسم نمی شود. حذف لبنیات از برنامه غذایی نه تنها به بهبود این بیماری کمکی نمی‌کند، بلکه منجر به بروز پوکی استخوان در بزرگسالی نیز می‌شود، خصوصا اگر برای کنترل آسم مصرف داروهای کورتون برای بیمار تجویز شده باشد.

اما توجه داشته باشید که توصیه می‌شود پیش از ایجاد هرگونه تغییری در برنامه غذایی، با پزشک مشورت کنید. نوع برنامه غذایی بستگی به سلامت عمومی، شرایط بیماری و سن بیمار دارد. داشتن برنامه غذایی خوب و سرشار از مواد مغذی، خصوصا برای کودکان که در حال رشد هستند از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.