رعایت حقوق کودکان، اقدامات پیشنهادی

در تمامی جوامع، کودکان از آسیب‌ پذیرترین افراد در برابر حوادث هستند. ارتقا و تأمین سلامت جسمی و روانی کودکان، در هر شرایطی از الزامات توسعه‌ای، قانونی و حمایتی و از مهمترین معیارهای ارزیابی سلامت جوامع است.

اهمیت توجه و رعایت حقوق کودکان در سطح جهان همواره مورد توجه بوده تا آن‌جا که در‌ سال ١٩٨٩، منجر به تصویب پیمان‌نامه یا کنوانسیون حقوق کودک در سازمان ملل شده است و در آن بر اصول حمایت‌های حقوقی و اجتماعی جهت حمایت و تأمین رفاه کودکان (منظور از کودک افراد انسانی زیر ١٨‌سال است.) تأکید شده است.

طبق بند ٣ ماده ٣، کنوانسیون به کشورهای عضو و طرف کنوانسیون تأکید شده تا از طریق موسسات و نهادهای مسئول حمایت از کودک، استانداردها و اقدامات لازم جهت تأمین امنیت، بهداشت و... را به عمل آورند.

قطعا چنین توصیه‌هایی ابعاد چندگانه‌ای دارد. ازجمله انجام اقدامات حمایتی و اجتماعی موثر جهت تأمین امنیت عاطفی، روانی، رعایت حقوق کودک، امنیت غذایی، درمانی و... اما مهمتر از آن، تبدیل امر توجه و حمایت از کودکان از یک دغدغه شخصی به دغدغه‌ای عمومی است.

در بسیاری از جوامع، کودکان در شرایط نابرابری زندگی می‌کنند به همین منظور دولت‌ها از طریق سازمان‌های رسمی خود، تلاش‌هایی را جهت حمایت از کودکان در برابر آسیب‌های اجتماعی و خانوادگی صورت می‌دهند. در سال‌های اخیر بسیاری از سازمان‌ها تلاش می‌کنند شرایط بهتری را بالاخص برای کودکان آسیب‌پذیر، بدسرپرست، بی‌سرپرست، کودکان کار و... فراهم آورند.

در هنگام بروز حوادث کودکان عموما امکانات زندگی و سرپناه، امکانات بهداشتی و امنیت غذایی خود را از دست می‌دهند. علاوه بر آن، آسیب‌های جدی چون: از دست‌دادن والدین و نزدیکان، نداشتن مراقب و بدسرپرستی، احساس ترس، آسیب‌های عاطفی، ناتوانی در درک شرایط جدید، محرومیت و قطع آموزش و تحصیل، بدرفتاری آموزشی، بروز بیماری و آسیب‌های جسمی، آزارهای جنسی، عدم امنیت فیزیکی و در معرض حوادث‌بودن، هراس از خطرات بعدی، و... را شامل شود که هریک بشدت شرایط حال و زندگی آینده کودک را متاثر و دستخوش تغییر می‌کند.

حمایت از کودکان امری ضروری است که در شرایط عادی جامعه با اجرای برنامه‌های خانواده محور، آموزش‌های رسمی و... و در شرایط بروز حوادث با حمایت همه‌جانبه نهادهای پاسخگو به حادثه، سازمان‌های حمایتی و ارایه‌کنندگان رسمی و قانونی خدمات اجتماعی و مسئولیت‌پذیری آگاهانه جوامع محلی قابل ‌تأمین است.

کجا ایستاده‌ایم؟

آمار‌ها نشان می‌دهد که حدود ٢٥‌ درصد از جمعیت ایران زیر ١٦‌ سال هستند. طبق اظهارات مقامات رسمی (معاون وزیر راه‌وشهرسازی کشور) از ۴۱ بلای طبیعی جهانی، ۳۱ نوع در ایران وجود دارد. این یعنی ۹۰‌درصد از جمعیت کشور در خطر ناشی از حوادث طبیعی هستند و ایران در مقام ششم جهان قرار دارد.

شهرهای امروز کشور، ضریب تاب‌آوری کمی‌ دارند و با بروز زلزله، سیل یا طوفان دچار چالش‌های جدی می‌شوند. بنابراین شهرهای ما تاب‌آور نیستند و دچار چالش‌های زیست‌ محیطی بسیاری شده‌اند.

از طرفی شاخص‌های زیست‌پذیری در شهرها، دچار اشکال شده‌اند و آسیب‌ های اجتماعی نیز، امنیت زندگی در فضاهای شهری را تهدید می‌کنند. به‌طوری که امروزه بیش از ۲۰ آسیب اجتماعی در شهرهای کشور شناسایی شده است. در بیش از ۹۱ شهر ایران، بیش از ۱۱‌میلیون حاشیه‌نشین زندگی می‌کنند. درصد بالای جمعیت شهرنشین کشور، تراکم بالای جمعیت در مناطق شهری، زلزله‌خیزبودن اکثر کلانشهرهای ایران، بافت فرسوده شهری، ضعف نهادهای امدادی و ابهام در مدیریت و پاسخگویی به حوادث بزرگ، ازجمله پیچیدگی‌هایی است که خطر‌پذیری کشور را در مقابل حوادث و سوانح افزایش می‌دهد و همه اینها بدان معنی است که درصورت بروز حوادث و سوانح خصوصا در جوانع شهری، ترکیب نامناسبی از آسیب‌ها ایجاد خواهد شد که قطعا کودکان در صف مقدم قربانیان این شرایط خواهند بود.

اقدامات پیشنهادی

١- جلب توجه نهادهای پاسخگو و دولت به مخاطرات احتمالی و تبعات جدی آن برای کودکان.

٢- طراحی ساز‌وکارها و رویه‌های ملی جهت حمایت از کودکان در شرایط حادثه (تهیه و تدوین دستورالعمل‌های تیم، وظایف، سازه و تجهیزات و برنامه‌های توان‌افزایی و انجام پشتیبانی‌های مورد نیاز با عضویت ارگان‌های ذیربط و مرتبطی که دارای ظرفیت ارایه خدمات تعیین شده، می‌باشند.).

٣- آموزش کارکنان امدادی جهت مراقبت کامل جهت امدادونجات، مراقبت از کودکان حادثه‌دیده. (با محوریت ارایه آموزش به گروه‌های هدف شامل: کودکان، کودکان با نیازهای ویژه، مراقبین امدادگران و کارکنان سازمان‌های حمایتی).