بهداشت فردی در کودکان، توصیه های مهم

شستن دست و صورت، استحمام، مسواک زدن، کوتاه کردن ناخن ها و شانه کردن موها هم مانند پوشیدن و درآوردن لباس جز کارهای روزمره زندگی هستند. بیشتر کودکان آب را دوست دارند و برای شالاپ یا شولوپ در دستشویی یا حمام نیاز به تشویق ندارند بنابراین جز نظارت و کمک، فقط باید این کارها را بارها و بارها به آنان یادآوری نمایید. زیرا وقتی کودکان مسواک نمی زنند یا دست و صورتشان را نمی شویند، به این دلیل نیست که از پاکیزگی خوششان نمی ­آید یا به نظافت اهمیتی نمی دهند بلکه علت آن فراموش کردن این قبیل مسایل است یعنی از یاد می برند که باید دست و صورتشان را بشویند.

اگر می خواهید کودکتان دست و صورتش را بشوید، حمام برود یا مسواک بزند پیش از فرا رسیدن زمان این کارها، بارها و بارها این مسئله را برایش یادآوری کنید. کودکان دوست ندارند که بازی آنان را ناگهان متوقف کنید و آنان را به حمام ببرید. بهتر است خودتان را جای آن­ها بگذارید، آیا دوست دارید، وقتی با یکی از دوستانتان مشغول گفتگوی تلفنی هستید، کسی شما را مجبور به انتقال زباله ها به خارج از منزل نماید؟ بنابراین موضوع این نیست که کودک شما از استحمام خوشش نمی آید بلکه دوست ندارد، ناگهان و بدون اطلاع قبلی مجبور به ترک کار مورد علاقه اش شده و به حمام برود ولی اگر پیشاپیش از این موضوع باخبر باشد، شاید با اشتیاق بیشتری به انجام این کار بپردازد. در مورد خروج از حمام نیز این موضوع صدق می کند و اگر از قبل به او اطلاع ندهید که باید بزودی از حمام خارج شوید، با امتناع وی رو به رو خواهید شد زیرا خود را برای این کار آماده نکرده است.

خواسته خود را به صورت سوال مطرح نکنید برای مثال اگر بگویید: «نمی خوای بری دندونات رو مسواک بزنی» یا «می شه بری دستاتو بشوری» او را تشویق می کنید تا، بگوید «نه نمی خام» یا «نه نمی شه». روش درست این است که به او بگویید: «ازت می خوام بری دست و صورتت را بشوری».

طبیعی است وقتی فرزند پنج ساله و خواهر یا برادر سه ساله­ اش همزمان دندان هایشان را مسواک بزنند، بیشتر توجه شما به بچه ی کوچک تر معطوف باشد بنابراین برای پیشگیری از تلاش کودک بزرگ تر برای جلب توجه منفی شما، از او بخواهید روی مسواک خواهر یا برادر کوچک ترش، خمیر دندان بگذارد مشارکت او در کارها) و به خاطر این کار هم از او حسابی تعریف کنید.

به کودکان فرصت بدهید، شما را هنگام مسواک زدن دندان ها، شانه کردن موها، شستشوی دست و صورت و ... تماشا کنند. کودکان با تماشای کارهایتان بیش از صحبت ها و توضیح هایی که می دهید، مسایل را یاد می گیرند. بخصوص اگر وقتی کودکتان شما را تماشا می کند، برایش توضیح هم بدهید که به چه علت این کار را انجام می دهید. به طور مثال بگویید: «باید همه ی اون سیب زمینی و گوشت هایی که لای دندونامون گیر کرده بریزیم دور» و بعد شروع به مسواک زدن کنید و بگویید: «ببین من هم دارم همین کار رو انجام می دم».

از آواز خواندن و نقش بازی کردن نیز استفاده کنید: «ما این جوری صورتمون رو می شوریم، می شوریم، می شوریم؛ ما این جوری دستامون رو می شوریم، می شوریم، می شوریم؛ ما این جوری مسواکمون رو می زنیم، می زنیم، می زنیم».

در پایان مسواک زدن از فرزندتان بخواهید باز هم مسواک زدن را ادامه دهد تا اگر خمیر دندان روی دندان هایش باقی مانده، پاک شود. در ضمن فراموش نکنید؛ کودکان به مقدار کم یا به عبارتی فقط به اندازه ی یک دانه نخود به خمیر دندان احتیاج دارند.

بعضی از بچه ها از شستشوی سرشان متنفرند زیرا از اینکه آب داخل دهان و بینی آن­ها برود یا شامپو چشمشان را بسوزاند، ترس و واهمه دارند و یا اینکه چون مجبورند چشمشان را ببندند؛ دچار دلهره و ناراحتی می شوند. پس اجازه بدهید؛ کودک، شما را هنگام شستشوی سرتان تماشا کند و برای او علت استفاده از شامپو یا صابون را توضیح دهید. برخی کودکان از اینکه آب از روی سرشان به صورتشان بریزد، ناراحت می شوند. در این صورت می توانید از مانعی مثل دست خودتان) برای جلوگیری از ریزش آب و کف روی صورت او استفاده کنید. گروهی از بچه ها نیز از دوش حمام واهمه دارند که برای رفع این مشکل بهتر است، با یک کاسه ی کوچک روی سرشان آب بریزید. بعضی دیگر نیز از چنگ زدن موها می ترسند. فراموش نکنید؛ پیش از هر کار باید به آن­ها اطلاع دهید اما در این کار افراط نکنید: «حالا می خوام موهاتو چنگ بزنم، یک، دو، سه و حالا با آب سرتو می شورم».

همیشه یک کفپوش پلاستیکی کف حمام پهن کنید تا کودکتان لیز نخورد. در ضمن پوست کودکان بسیار حساس است بنابراین از مناسب بودن حرارت آب مطمئن باشید. برای شستن دست و صورت و مسواک زدن، یک صندلی زیر پای او قرار دهید تا بتواند صورتش را در آیینه ببیند زیرا وقتی بچه ها خود را در حال انجام کاری می بینند، آن کار را بهتر یاد می گیرند.

در هر حال بعضی از کودکان از حمام کردن لذت نمی برند؛ به این موضوع اهمیت بدهید و سعی کنید که به علت آن پی ببرید. گاهی دلیل عدم تمایل به استحمام، این است که شما تمام بچه ها را با هم و همزمان به حمام می برید. اگر کودک شما از آب می ترسد، بتدریج ترس او را از بین ببرید تا وی احساس امنیت نماید. به طور مثال ابتدا اجازه دهید در لگن بایستد و به آرامی بدن او را لیف بکشید، سپس به آرامی آب را روی بدنش بریزید، بتدریج کودک را به دوش نزدیک کرده و از او بخواهید تا زیر دوش برود. به هیچ وجه او را مجبور به انجام این کارها نکنید زیرا برای دستیابی به موفقیت بیش­تر، باید صبر بیشتری داشته باشید. فرزندتان را همراه خود، به داخل وان یا استخر ببرید تا با آب آشنا گردد به اصطلاح ترسش بریزد) و در نهایت مطمئن شود که هیچ خطری او را تهدید نمی کند و دلیلی برای ترس وجود ندارد.

استحمام را با استفاده از اسباب بازی تبدیل به نوعی بازی و تفریح کنید. اجازه دهید، کودکان در حمام بازی کرده و کف و حباب درست کنند. به خاطر بسپارید؛ حمام بهترین مکان برای بازی هایی است که محیط را کثیف می کنند، پس این فرصت­ها را در حمام برای فرزندتان فراهم کنید تا هم کارتان کم تر شود و هم حمام رفتن برای آنان جذاب شود. با کودکان در حمام بازی کنید: «به من نشون بده ماهی چطوری شنا می کنه؟»