بیماری قلبی مادرزادی در کودکان، قابل درمان است؟

نواقص مادرزادی قلب شایع ترین نواقص مادرزادی هستند، اما در بیشتر موارد علت آن ها هنوز نامعلوم است. خوشبختانه بسیاری از این نواقص امروزه قابل درمان است. امروزه درصد درمان موفقیت آمیز برای بیشتر اختلالات خطرناک خونی نیز بالاست، حتی اختلالاتی هم چون سرطان خون که قبلاً کشنده بود. با این حال، هنوز تشخیص زودرس علائم این اختلالات خونی برای حداکثر بودن احتمال درمان لازم است.
کودکی که بیماری قلبی مادرزادی دارد با یک یا چند اختلال شکلی در قلب به دنیا می آید. اگر زنی در اوایل حاملگی به سرخجه مبتلا شود یا مبتلا به دیابت باشد و آن را کنترل نکرده باشد، داروهای معینی را در زمان بارداری مصرف کند، یا کودک دیگری با نقص قلبی مادرزادی داشته باشد، احتمال این که کودکی با نقص قلب مادرزادی به دنیا آورد بیشتر است. حدوداً از هر ۱۴۰ کودک یکی با نقص قلبی به دنیا می آید. بیشتر آن ها بدون درمان بهتر می شوند، اما بعضی از آن ها نیز لازم است با جراحی درمان شوند.

انواع نواقص قلبی
شایع ترین نوع ناهنجاری قلبی مادرزادی، نقص دیواره بین بطنی قلب است.
یک نقص نسبتاً شایع دیگر باز ماندن مجرای سرخرگی است، که در آن مجرای سرخرگی (رگ خونی که در جریان خون کودک قبل از تولد به صورت یک کنار گذر عمل می کند) بعد از تولد به جای این که بسته شود باز می ماند.
دیگر ناهنجاری های شایع قلبی عبارت اند از نقص دیواره بین دهلیزی، یعنی وجود سوراخی بین دهلیزها (محفظه های فوقانی قلب)؛ تنگی دریچه آئورت، و تنگی دریچه ریوی. اختلالات دیگر که نادرترند اما ممکن است وخیم تر باشند شامل این موارد می باشد: جابه جایی سرخرگ های بزرگ، که در آن محل آئورت و سرخرگ ریوی معکوس است؛ تنگی آئورت؛ و نواقص چهارگانه فالو، که عبارت است از چهار ناهنجاری همزمان یعنی نقص دیواره بین بطنی قلب، تنگی سرخرگ ریوی، جابه جایی آئورت، و بزرگی بطن راست.

نقص دیواره بین بطنی قلب
سوراخی در دیواره موجب جریان خون از بطن چپ به بطن راست می شود. خون اکسیژن گرفته که باید به درون آئورت و از آنجا به بافت های بدن برود، در عوض به ریه ها باز می گردد.
علائم
علائم بیماری مادرزادی قلب به ماهیت و شدت نقص یا نقص هایی که کودک دارد وابسته است. در بعضی از موارد، علائم در زمان آزمایش های منظم نوزادان مشخص می شود. در مواردی نیز، علائم بیماری قلب تا چند سال بعد از تولد یا حتی بزرگ سالی مشخص نمی شود.
علائم احتمالی مختلف بیماری مادرزادی قلب شامل موارد زیر است:
- سوفل قلبی (صداهای غیرعادی قلب)، پزشک می تواند با استفاده از گوشی به صدای قلب کودک گوش کند و اگر سوفل داشته باشد متوجه شود. بیشتر سوفل های قلبی نشانه بیماری مادرزادی قلب نیست، اما در بعضی موارد در اثر تنگی سرخرگ ریوی یا دریچه آئورت یا نقص قلبی دیگر به وجود می آید.
- اشکالات تغذیه و کاهش وزن. در بعضی از شیرخواران مبتلا به بیماری مادرزادی قلب، نارسایی قلبی (عدم توانایی قلب در پمپ کردن خون به نحو مؤثر) موجب کند غذا خوردن و عدم توانایی غذا خوردن کامل می شود. کودک مبتلا به این بیماری ممکن است تنفس او سریع باشد و عرق کند، به خصوص بعد از غذا خوردن.
- مایل به آبی شدن زبان و لب ها (سیانوز). چندین نقص قلبی مانع از جریان مؤثر خون در ریه ها می شوند. در نتیجه خونی که توسط قلب به بدن می رسد کم تر از حد لازم اکسیژن دارد، که موجب آبی شدن بعضی از بافت ها می شود.
- تنگی نفس هنگام فعالیت بدنی
کودکان مبتلا به بیماری قلب مادرزادی رشدشان نسبت به کودکانی که قلب سالم دارند کندتر است.
عوارض
کودکان مبتلا به بیماری قلبی مادرزادی، حتی اگر خفیف باشد، ممکن است در معرض آندوکاردیت میکروبی قرار گیرند. در این عارضه، دریچه های قلب در اثر آلودگی به میکروب هایی که وارد جریان خون شده اند ملتهب می شوند. ورود میکروب ها به جریان خون معمولاً در دندانپزشکی یا عمل جراحی رخ می دهد.

مراجعه به پزشک
اگر مشکوک به این هستید که کودک شما به یک ناهنجاری قلبی مادرزادی مبتلاست، باید کودک مورد معاینه پزشک قرار گیرد.
اگر کودک شما بیماری قلبی مادرزادی دارد، در صورت ابتلای او به تب، بی حالی، و کم اشتهایی فوراً با پزشک تماس بگیرید؛ زیرا این علائم نشانه آندوکاردیت میکروبی است.

کار پزشک
پزشک کودک را معاینه می کند و اگر مشکوک به بیماری قلبی مادرزادی شود، او را به یک متخصص اطفال یا متخصص قلب اطفال معرفی می کند. متخصص ترتیب رادیوگرافی از سینه، نوار قلب، و نیز سونوگرافی از قلب را در بیمارستان خواهد داد. این آزمایش ها ماهیت و شدت ناهنجاری قلبی مادرزادی را، در صورت وجود، مشخص خواهد کرد.

گوش کردن به قلب کودک
پزشک با استفاده از گوشی به صدای قلب کودک شما گوش می دهد. صداهای غیرعادی ممکن است نشانه وجود نقص باشد.
در بسیاری از موارد بیماری قلبی مادرزادی، نواقص بدون نیاز به جراحی خود به خود بهتر می شود.
اما در بعضی موارد، لازم است جراحی فوری برای نجات زندگی کودک انجام شود. در مواردی نیز می توان جراحی برای برطرف کردن یک نقص قلبی را تا زمانی که کودک بزرگ تر می شود به تأخیر انداخت. گاهی ممکن است بیش از یک عمل جراحی لازم باشد.
کودک تحت نظارت یک متخصص اطفال یا متخصص قلب قرار خواهد گرفت و آزمایش های بیمارستانی منظم روی او انجام خواهد شد. پزشک شما می تواند هرگونه توصیه های لازم را که باید بدانید به عمل آورد. برای به حداقل رساندن خطر ابتلای کودک به آندوکاردیت میکروبی، هرگاه درمان دندان پزشکی یا جراحی برای کودک لازم باشد، آنتی بیوتیک به منظور پیش گیری تجویز خواهدشد.

شیوه کمکی
جز در مواردی که پزشک توصیه دیگری داشته باشد، باید کودک را تشویق کنید که زندگی کاملاً عادی، با مقدار ورزش عادی داشته باشد. در موارد بسیار کمی، به ویژه اگر کودک یک ناهنجاری قلبی داشته باشد که موجب آبی شدن زبان و لب ها می شود، ممکن است پزشک از شما بخواهد که مقدار ورزش کودک را محدود سازید.
برای پیش گیری از آندوکاردیت میکروبی، باید دقت کنید که کودک هرگونه آنتی بیوتیک تجویز شده برای هر عفونتی را به طور کامل مصرف کند. هم چنین باید دقت کنید که کودک همیشه کارتی را همراه داشته باشد که مشخص کند او به بیماری قلبی مادرزادی مبتلاست (پزشک این کارت را می دهد).
چشم انداز این بیماری به نوع نقص قلبی و شدت آن بستگی دارد. در بیشتر موارد نواقص دیواره بین بطنی قلب قبل از ۵ سالگی خود به خود بسته می شود. مواردی که بسته نمی شود و بسیاری از دیگر ناهنجاری های قلبی، مانند نقص دیواره بین دهلیزی قلب، باز ماندن مجرای سرخرگی، یا تنگی دریچه ریوی یا آئورت، با جراحی قابل درمان است. در نتیجه پیشرفت های پزشکی در ۲۰ سال گذشته، کودکانی که بیماری قلبی دارند، حتی آنهایی که نواقص بسیار شدید قلبی دارند، معمولاً بزرگ می شوند و زندگی عادی دارند.