بیماری هیدروسفالی در کودکان، راهکارهای مراقبت

هیدروسفالی به وضعیتی گفته می‌شود که مایع مغزی-نخاعی در مغز جمع می‌شود. مایع اضافی به مغز فشار می‌آورد و به آن صدمه می‌زند.

چنانچه مسیرهای تخلیه مایع در مغز مسدود شوند، در بطن‌های مغز جمع شده و موجب تورم آن می‌شوند. در نوزادان و کودکان نوپا، سرشان بزرگ می‌شود، اما از آنجا که استخوان‌های سر کودکان بزرگ‌تر و بزرگسالان، جمجمه را شکل داده و محکم به یکدیگر متصل هستند، اندازه سر نمی‌تواند بزرگ شود.

انواع هیدروسفالی در کودکان

هیدروسفالی مادرزادی

هیدروسفالی مادرزادی، هنگام تولد و به دلیل مشکلات مادرزادی مانند بیرون‌زدگی نخاع یا عفونت هنگام بارداری مادر مثل ابتلا به سرخجه، به‌وجود می‌آید و خطر طولانی‌مدت ناتوانی ذهنی و جسمی دارد.

هیدروسفالی اکتسابی

ممکن است در اثر جراحت و ضربه به سر یا ابتلا به یک بیماری سخت مانند تومور مغزی به وجود آید.

درمان

برخی از اشکال هیدروسفالی به هیچ درمانی نیاز ندارند. برخی از انواع آن را باید جراحی کرد. در این جراحی، وسیله‌ای به نام شانت درون سر گذاشته می‌شود تا مایع اضافی مغزی‌ ـ نخاعی را خارج کند. البته کار گذاشتن این دستگاه به منزله درمان نیست و فقط بیماری را کنترل می‌کند و فشار درون مغز را به حد نرمال می‌رساند.

راهکارهای مراقبت

تمام کودکان مبتلا به هیدروسفالی، دچار مشکلات یادگیری نیستند. سطح توانایی آنها از مشکلات شدید تا مشکلات متوسط یادگیری، متفاوت است بنابراین مسئولان مدرسه باید شرایط کودک و توانایی او را ارزیابی کنند. کودکان مبتلا ممکن است در خصوص موارد زیر مشکل داشته باشند:

- تمرکز روی کارشان

- تفکر و کار به طور مستقل

- ارزیابی استاندارد عملکردشان

درضمن برخی دیگر از کودکان مبتلا ممکن است مشکلات زیر را هم داشته باشند:

- ضعف در حافظه کوتاه مدت

- به سختی می‌توانند برنامه‌های تکالیف‌شان را به یاد بیاورند

- در گفت‌وگوهای کلاسی نمی‌توانند براحتی شرکت کرده و به صحبت‌های دیگران گوش کنند

- در کسب مهارت خواندن و نوشتن، دچار مشکل می‌شوند

توجه کوتاه مدت

- براحتی با هر صدایی از بیرون کلاس، حواسشان پرت می‌شود

- مشکل در درک فضایی و نقص ادراکی بصری

- در قضاوت فواصل دچار مشکل می‌شود و ممکن است دائم با مبلمان، دیوار و... برخورد کند

- جهت‌ها را بخوبی درک نمی‌کند

مشکل در درک فضایی در موارد زیر بخوبی مشاهده می‌شود:

کلاس‌های ورزشی

- فعالیت‌های بیرون از کلاس

- فعالیت‌های روی زمین بازی

- فعالیت‌های هدف گیری

مهارت‌های ارائه درس

- تنظیم کار/ نوشتن روی خطوط

- طراحی و تکمیل جداول/ نمودارها

- کپی کردن مطالب از روی تخته سیاه

ریاضیات

- توانایی درک جبر ندارد

- در درک قرینه‌ها مشکل دارد

- نمی‌تواند اشیا و موارد مختلف را مرتب کند

بی‌انگیزگی

- ممکن است بنشیند و فقط منتظر باشد تا به او به طور انفرادی تکالیفی که باید انجام دهد، توضیح دهند.

- باید او را به صورت کلامی تشویق کرد تا شروع به انجام دادن کاری کند.

- در بحث و گفت‌وگوهای کلاس، شرکت نمی‌کند.

کودک مبتلا به هیدروسفالی نمی‌تواند مفاهیم یادگرفته شده در یک حوزه را درک و جمع‌بندی کرده و آنها را به کار گیرد.

در ضمن او توانایی درک استنباط برخی جملات را ندارد. مثلا اگر معلم به کلاس بگوید، «بیدار شوید.» او پاسخ می‌دهد، «خواب نیستم.» مهارت‌های سازمان‌بندی او بسیار ضعیف است. گذر زمان را درک نمی‌کند و عجله‌ای ندارد. گاهی اوقات پنج‌دقیقه برای آنها یک ساعت می‌گذرد.

معلم باید چنین دانش آموزی را بخوبی ارزیابی کند و نقاط ضعف و قوت او را بشناسد تا بتواند برنامه آموزشی مناسبی برای او ترتیب دهد.

در ضمن کودک مبتلا به هیدروسفالی ممکن است مجهز به دستگاه شانت در سر خود باشد. بسته شدن شانت موجب فشار در مغز و عواقب خطرناک می‌شود. مسئولان مدرسه باید به علائم این مشکل که عبارتند از سردردهای ناگهانی، استفراغ، حملات صرع، بالا رفتن تب، بی‌تفاوتی و بی‌توجهی، تغییر یا از دست دادن بینایی، توجه کرده و بسرعت به بیمارستان برسانند.

منبع: جام جم