بی اختیاری دفع مدفوع در کودکان، آنچه باید بدانید
اغلب متخصصان بر این باورند که مشکلات پزشکی فقط علت ۱ تا ۲ درصد تمام شب ادراری‌ها به شمار می‌روند.
اکثر کودکان در حدود ۲ تا ۳ سالگی دیگر رختخواب خود را خیس نمی‌کنند، گرچه بعضی کودکان دیرتر یاد می‌گیرند که شب‌ها برای توالت رفتن بیدار شوند. قطع شب ادراری یک روند پیشرفت طبیعی است که نشان دهنده تکامل مثانه کودک در نگه داشتن و ذخیره ادرار و ایجاد تحریکات ادراری است. خیس کردن‌های اتفاقی و غیر تکرار شونده را حتی از کودکان بزرگ‌تر هم می‌توان انتظار داشت و نباید به آن به عنوان مسأله‌ای جدی نگاه کرد. کودکتان را در هر سنی که هست، هرگز به علت شب ادراری مسخره و شرم زده نکنید. این کار نه تنها به او کمکی نمی‌کند، به ایجاد مشکلات جدی احساسی و روانی می‌انجامد. در حدود ۷۵ درصد از کودکان چهار ساله و ۸۵ درصد از کودکان پنج ساله دیگر رختخوابشان را خیس نمی‌کنند مگر گاه و بیگاه و بدون تکرار؛ ولی بسیاری از کودکان تا زمان بلوغ یا حتی بزرگسالی هم شب ادراری دارند. دکتر آزرین و دکتر بزابل گزارش کرده‌اند که تعداد ۴ نفر از هر ۱۰۰ نفر در سن بلوغ و ۱ نفر از هر ۱۰۰ نفر بزرگسال شب ادراری دارند. پسرها دو برابر دخترها دچار شب ادراری می‌شوند.
گرچه ما به شدت بر این باوریم که نباید کودک را برای شب ادراری شرمنده کرد یا حتی نباید او را مجبور کرد که شب ادراری را متوقف کند، ولی هرگز نباید شب ادراری کودک را نادیده بگیرید. اغلب کودکانی که شب ادراری دارند، از این موضوع بسیار ناراحت‌اند و نمی‌توانند بر این مشکل غلبه کنند. برخورد با این کودکان با رفتاری که معنی «اهمیت نمی‌دهم» دارد باعث می‌شود که کودک بسیار عصبانی و حساس بشود و حس کند که با مشکلی حل نشدنی روبرو است. بسیاری از این گونه کودکان دعوت دوستانشان را برای اینکه در منزل آنها بخوابند، رد می کنند و به اردوها نمی‌روند. خلاصه اینکه شب ادراری می‌تواند اعتماد به نفس کودک را از بین ببرد و این مسأله بسیار غم انگیز است چرا که امروزه اطلاعات بسیاری درباره شب ادراری و راه های درمان آن در درست داریم. قبل از اینکه یکی از راه‌های درمان پیشنهادی ما را انتخاب کنید، باید علت احتمالی شب ادراری را مشخص کنید. علل زیر را مطالعه کنید و ببینید کدامیک به شرایط کودک شما نزدیک‌تر است. سپس راه کارهای مناسب را بکار گیرید.
دلایل شب ادراری
۱- پزشکی:
اغلب متخصصان بر این باورند که مشکلات پزشکی فقط علت 1 تا 2 درصد تمام شب ادراری‌ها به شمار می‌روند. گاهی کودک مبتلا به شب ادراری از مشکلی مانند مثانه کوچک یا ضعف ماهیچه‌های نگه دارنده جریان ادرار رنج می‌برد. یا مثلا اگر کودک پس از آن‌که به مدت طولانی رختخوابش را خیس نکرده، دوباره ناگهان شروع به شب ادراری کرد، علت می‌تواند عفونت دستگاه ادراری باشد. وقتی پزشک اطفال یا پزشک خانواده دلایلی مانند عفونت را رد کرد، بهتر است قبل از اینکه به مشکلات و درمان‌های غیر پزشکی بپردازید با یک متخصص مجاری ادراری مشورت کنید.
۲- احساسی و عاطفی:
اگر چه این مطلب درست است که کودکانی که به درستی توالت رفتن را آموخته‌اند نیز گاهی به دلیل مسایل و تنش‌های عاطفی به طور گاه و بیگاه خود را خیس می‌کنند؛ ولی این مسأله فقط 20٪ از مبتلایان به شب ادراری را در بر می‌گیرد. البته بعید به نظر می‌رسد که مشکل کودکی که دائما شب ادراری دارد صرفا عاطفی باشد. به همین دلیل است که روان درمانی برای درمان شب ادراری روش مناسبی نیست.
۳- تکاملی:
گرچه اغلب کودکانی که دچار شب ادراری هستند مشکل پزشکی یا بیماری خاصی ندارند، ولی این مسأله بدین معنا نیست که آنها اصلا مشکل جسمی و فیزیکی ندارند. ممکن است مثانه کودک هنوز آنقدر گنجایش نداشته باشد که بتواند در تمام طول شب، ادرار تولید شده را در خود نگه دارد، یا ماهیچه‌های اسفنکتر، که جلوی خروج ادرار از مثانه را می‌گیرند، ممکن است به اندازه کافی تکامل نیافته باشند. در ادامه این بخش روش‌هایی را برای بهتر شدن این حالت‌ها پیشنهاد خواهیم کرد.
۴- نوع خواب:
بسیاری از کودکان به این علت رختخوابشان را خیس می‌کنند که آنقدر عمیق به خواب می‌روند که علامت‌هایی را که مثانه به دلیل پر شدگی به مغز می‌فرستد، درک نمی‌کنند. بنابراین، نمی‌توانند با این علامت‌ها از خواب بیدار شوند و به توالت بروند. برخی کودکان افزون بر این مشکل، از مثانه‌ای کوچک نیز برخوردارند. مسأله نوع خواب و عمیق بودن خواب معمولا ارثی است و اگر به اطرافیان و نسل‌های قبل خانواده توجه کنید، احتمالا در بعضی فامیل‌های خود نیز این نوع خواب و مشکل حاصله را خواهید یافت. این گونه اطلاعات از افراد دیگر خانواده باعث می‌شود که هم کودک کم‌تر نگران مشکلش باشد و هم شما پیش زمینه ذهنی در مورد سن معمول قطع شب ادراری در خانواده داشته باشید.
راه حل‌های پزشکی شب ادراری
راه حل‌های پزشکی متعددی وجود دارند که پزشک شما می‌تواند در صورت لزوم آنها را تجویز کند. آنتی بیوتیک‌ها می‌توانند در صورتیکه علت شب ادراری، عفونت دستگاه ادراری باشد، این مشکل را از میان ببرند. رادیوگرافی از مثانه می‌تواند به پزشک نشان دهد که آیا بزرگ کردن مثانه لازم هست یا نه. یا اینکه فورا می‌توان از داروهایی برای تغییر نوع خواب استفاده کرد به طوری که کودک در اثر تحریکات مثانه از خواب بیدار شود.
راه حل‌هایی برای شب ادراری‌هایی که به علت مشکلات عاطفی ایجاد شده‌اند
اگر کودک شما پس از یک دوره چند هفته‌ای یا چند ماهه که دیگر خودش را خیس نکرده ناگهان شروع به شب ادراری کرد، علت می تواند هیجان یا مشکلات عاطفی باشد.
اگر کودک شما عمیقا تحت تأثیر آنچه در اطرافش اتفاق می‌افتد قرار می‌گیرد ولی از نشان دادن احساساتش خودداری می‌کند، به کارگیری پیشنهادهای زیر می‌تواند برای او مناسب باشد:
۱- در یک تقویم تعداد شب ادراری‌ها را بنویسید
به زمان‌هایی که کودک خودش را خیس می‌کند و اتفاقاتی که در پیرامونش در جریان است، توجه کنید. بکوشید تمام دعواهای خانوادگی، مشاجرات بین دوستان، دعوا و کتک کاری، بیماری در خانواده یا بستگان و هر واقعه‌ای را که برای کودک اهمیت دارد، ثبت کنید. این کار را برای حدود یک ماه ادامه دهید.
۲- یادداشت خود را به کودکتان نشان دهید
به او بگویید که می‌کوشید تا دریابید، او از چه موضوعی رنج می‌برد و می‌خواهید به این وسیله به او کمک کنید تا به مشکل شب ادراری‌اش فایق آید. از کودک بخواهید این یادداشت را با شما مرور کند و اگر نکته دیگری به ذهنش می‌رسد، به آن اضافه کند.
۳- در ماه بعد همراه با کودک، نکات بالا را یادداشت کنید
بدین ترتیب، کودک را تشویق کنید تا درباره مسائل و مشکلاتش صحبت کند و به شما بگوید چه چیزی او را آزار می‌دهد. زمان مشخصی از روز را به این کار اختصاص دهید.
۴- روش‌های کسب آرامش و تمدد اعصاب را به کودک بیاموزید
به او کمک کنید که قبل از خواب آرامش کسب کند و شما هم برای کمک، با مالش پشت کودک یا پخش موزیک ملایمی او را همراهی کنید.
۵- روزهایی را که رختخواب کودک خشک مانده است، ثبت کنید تا پیشرفت او را نشان دهید
اطمینان یابید که از قوانین گفته شده برای استفاده از جداول و نمودارها و جایزه دادن‌ها پیروی می‌کنید. اگر پس از چند ماه هنوز کودک مضطرب است و شب ادراری دارد، بهتر است از افراد متخصص کمک بخواهید.
کودک نافرمان
اگر فرزندتان در شمار کودکان عصبی و نق نقو است و از دستورات شما پیروی نمی‌کند. یا به پرسش‌هایتان پاسخ نمی‌دهد، باید قبل از پرداختن به مشکل شب ادراری، این گونه مسائل را حل و رفع کنید. وقتی بتوانید با موفقیت بر این مشکل کودک غلبه کنید، اغلب مشکل شب ادراری هم برطرف خواهد شد. اگر با اینکه کودک دیگر عصبی نیست، هنوز شب ادراری دارد، راه کار زیر را امتحان کنید:
1- به طور کلی حرف‌ها و دیدگاه‌های منفی کودک را درباره شب ادراری نادیده بگیرید
او را محاکمه و بازخواست نکنید یا حتی پاسخ ندهید. وقتی می‌گوید مثلا «به شب ادراری اصلا اهمیت نمی‌دهم» یا «همه‌اش تقصیر شماست که من شب‌ها خودم را خیس می‌کنم» حتی نیم نگاهی هم به او نیندازید و اعتنایی نکنید.
2- از نمودار یا یادداشتی استفاده کنید که نشان دهنده شب‌هایی باشد که کودک جایش را خیس نکرده است
او را برای آن شب‌ها تشویق کنید. برای نمونه یک روش نمره و امتیاز ابداع کنید که براساس آن هرچه کودک شب‌های بیشتری رختخواب خشک داشته باشد، امتیاز بیشتری بگیرد. همان طور که گفته شد به واکنش‌های منفی کودک اصلا اعتنایی نکنید. جدول یا نمودارتان را جایی قرار دهید که او نتواند آن را پاره کند.
3- تا حد امکان رفتاری مثبت داشته باشید
به کودک بیاموزید که چگونه ملحفه‌هایش را عوض کند و چگونه شلوارهای خیس اش را در رخت چرک‌ها بیندازد. اگر او در برابر این کار مقاومت کرد، او را مجبور به این کار کنید. فقط به یاد داشته باشید که خونسردی خود را حفظ کنید و به هیچ عنوان کودک را مسخره نکنید یا کاری نکنید که باعث خجالت او شود.
4- حتی اگر واکنش‌های کودک منفی است، به او کمک کنید که دریابد بهبود و رفع شب ادراری چقدر خوب است
برای مثال، برای کودک توضیح دهید که اگر شب ادراری او قطع شود، به راحتی می‌تواند در اردوها شرکت کند و شب در خانه دوستش بخوابد.
5- با خونسردی و صبر و تحمل این مراحل را ادامه دهید
پاداش و تحسین را فراموش نکنید. انتظار شب ادراری‌های گاه و بیگاه را هم داشته باشید و از کوره در نروید.
راه حل‌هایی برای شب ادراری‌هایی که به علت عوامل جسمی و فیزیکی ایجاد شده‌اند
عقیده بر این است که حدود ۸۰ درصد شب ادراری‌ها به علت مشکلاتی نظیر گنجایش ناکافی مثانه یا نوع و عمق خواب ایجاد می‌شوند. ابتدا باید بکوشید که مشکل مثانه را حل کنید. اگر موفقیت آمیز بود، مسأله عمیق بودن خواب مشکلی ایجاد نخواهد کرد. (البته این کارها صرفا هنگامی انجام پذیرند که پزشک شما عفونت ادراری را رد کرده باشد.)
1. ظرف پلاستیکی شفاف یا شیشه‌ای را با گنجایش حدود نیم لیتر بردارید و روی بدنه آن با ماژیک هر cc50 را علامت بزنید (این کار را با استفاده از یک پیمانه به گنجایش cc50 انجام دهید.) علامت‌ها و شماره ها را طوری بگذارید که کودک بتواند به راحتی آنها را بخواند.
۲. برای کودک توضیح دهید که یکی از علت‌هایی که رختخوابش را خیس می‌کند، گنجایش کم مثانه‌اش برای نگهداری ادرار است. شکل مثانه را بکشید و برای او توضیح دهید که مثانه چیست و چه نقشی در بدن دارد.
3. به کودک اطمینان دهید که می‌تواند با تمرین، گنجایش مثانه‌اش را زیاد کند. به او بگویید که اگر چه این کار را نمی‌تواند یک شبه انجام دهد، ولی در اثر تداوم در تمرینا موفق خواهد شد.
۴. اگر شما یا عضو دیگری از خانواده در کودکی دچار شب ادراری بوده‌اید، این مطلب را برای کودکتان بگویید. اینکه کودک بداند شخصی که برای او قابل احترام است نیز در کودکی این مشکل را داشته است، به او کمک می‌کند که با این مسأله بهتر کنار بیاید و کم‌تر احساس ناراحتی بکند.
5. ظرفی که علامت گذاری کرده‌اید در توالت بگذارید و به کودک بیاموزید که هر بار که ادرار می‌کند ابتدا با استفاده از آن ظرف آن را اندازه‌گیری کند و سپس داخل توالت بریزد. از کودک بخواهید که جدولی را که برای این کارتهیه کرده‌اید، برحسب مقدار ادرارش رنگ کند.
۶. هر بار که کودک توانست ادرار خود را بیشتر نگه دارد و بنابراین مقدار بیشتری از ظرف را پر کرد، او را تحسین کنید و برای این کار جوایزی هم در نظر بگیرید.
7. کودک را تشویق کنید که در طول روز مایعات بیشتری بنوشد. برای او توضیح دهید که این کار می‌تواند به افزایش حجم مثانه‌اش کمک کند. برای اینکه عطش کودک را زیاد کنید خوراکی‌های شور مزه برای او بخرید و چندین لیوان آب به او بخورانید؛ ولی از دادن زیادتر از حد مایعات که حاوی کافئین و امثال آن هستند (مانند قهوه و چای) بپرهیزید. آب یا آب میوه بهترین مایعات هستند. بسیاری از برنامه ریزان غذایی کودک، حذف کردن کافئین، شکلات و ادویه‌ها را از برنامه غذایی کودکی که به شب ادراری مبتلاست، توصیه می‌کنند.
- توجه: اگر کودک شما به صرع یا مشکلات کلیوی مبتلاست، اجازه ندهید زیاد مایعات بنوشد.
8. وقتی کودک ادرار دارد، او را تشویق کنید که خودش را نگه دارد و تا آنجا که ممکن است دیر به دیر ادرار کنند. اگر در این کار موفق شد او را تحسین کنید و اگر احساس ادرار داشتن از میان رفت، او را با کارهای روزمره‌اش سرگرم کنید.
۹. وقتی کودک به توالت می‌رود، به او بیاموزید که چگونه ادرار کردن را شروع و تمام کند. بدین معنا که بر روند ادرارش کنترل داشته باشد تا اسفنکترهایش قوی شود.
10. از نموداری که برای ثبت شب‌هایی که رختخوابش را خیس نکرده است تهیه کرده‌اید، در جهت کنترل روند بهبود شب ادراری کودک استفاده کنید.
راه حل‌هایی برای شب ادراری‌هایی که به علت عمیق بودن خواب ایجاد می‌شوند
از راه حل‌های زیر برای مؤثرتر کردن آموزش کنترل ادرار و حجیم‌تر کردن مثانه یا هنگامی که اعمال گفته شده در بالا مؤثر نبودند، استفاده کنید. این روش‌ها به کودک کمک می‌کند که نسبت به علایمی که مثانه به مغز می‌فرستد، حساس‌تر شود.
1- دستگاه کمک کننده‌ای وجود دارد که هنگام خیس شدن شلوار کودک زنگ می‌زند و او را بیدار می‌کند: این دستگاه‌ها زیادگران نیستند. با باتری کار می‌کنند و خطری هم ندارند. طبق دستورات راهنمای استفاده از دستگاه عمل کنید و زنگ دستگاه را بالای سر کودک بگذارید. چگونگی کار دستگاه را به کودک نشان دهید. به او اجازه دهید مقداری آب روی دستگاه بریزد و ببیند چگونه دستگاه زنگ می زند.
۲- یک بازی ابداع کنید: بدین ترتیب که اگر کودک بتواند قبل از اینکه دستگاه زنگ بزند ادرارش را نگه دارد، امتیاز بگیرد. امتیازهای او را در همان جدول که برای ثبت شب‌هایی که کودک خودش را خیس نکرده است تهیه کرده‌اید بنویسید. همه پیشرفت‌های کودک را با پاداش و تحسین پاسخ دهید. استفاده از دستگاه را تا زمانی ادامه دهید که وضع شب ادراری کودک بهبود یابد. این کار ممکن است ماه‌ها طول بکشد؛ بنابراین دلسرد و ناامید نشوید.
ناتوانی در کنترل عمل دفع مدفوع
والدین معمولا از آن‌که کودکشان طبق برنامه ای منظم یا در محل مناسب عمل دفع را انجام نمی دهد، بسیار عصبانی می‌شوند. آنها می‌ترسند که این مسأله باعث ایجاد مشکلات جدی برای کودک شود و در این هنگام نمی‌دانند چه رفتاری را در پیش بگیرند. کودک نیز تحت فشار روحی قرار می‌گیرد و از اینکه نمی‌تواند عمل دفع خود را کنترل کند، خجالت می‌کشد. والدین باید بدانند که کودکان، حتی پس از آموختن نیز گاه گاهی نمی‌توانند عمل دفع خود را کنترل کنند و شلوارشان را کثیف می‌کنند. این اتفاقات در کودکان ۲ تا ۳ ساله بسیار فراوان‌تر است، ولی گاهی در میان کودکان بزرگ‌تر هم دیده می‌شود که معمولا به علت بیماری یا هیجان زیاد یا نگرانی است. با توجه به شخصیت کودکتان ممکن است ترجیح دهید، این‌گونه اتفاقات را نادیده بگیرید و یا نشان دهید که خیلی برایتان اهمیت دارد، ولی به یاد داشته باشید کودکتان خیلی بیشتر از شما برای این گونه اتفاقات ناراحت می‌شود. هیچ گاه او را خجالت زده نکنید و به علت عمل دفع غیر ارادی او تنبیه نکنید. همواره در برخورد با این گونه مسایل خونسرد باشید. اگر کودک شما پس از سه یا چهار سالگی به طور مداوم خود را کثیف می‌کند، ممکن است
دچار «بی اختیاری عمل دفع باشد. کودک ممکن است در شلوارش به طور کامل عمل دفع انجام دهد و یا صرفا به صورت لک‌های خودش را کثیف کند. گرچه این مشکل حداکثر تا شانزده سالگی از میان خواهد رفت؛ اما باید بدانید که تا آن زمان اعتماد به نفس و خود انگاره کودک شدیدا خدشه دار خواهد شد. گونه‌های مختلفی از بی‌اختیاری عمل دفع وجود دارد. بعضی کودکان با وجود تلاش همگان، هیچ گاه توالت رفتن را نمی‌آموزند. بعضی دیگر توالت رفتن را یاد می‌گیرند، ولی دوباره شروع به کثیف کردن خودشان می کنند. برخی کودکان تقریبا هر روز در شلوارشان مدفوع می‌کند. در حالی که برخی دیگر چندین روز تا چندین هفته اصلا عمل دفع انجام نمی‌دهند. ودر آخر به ندرت دچار عمل دفع های تصادفی می‌شوند.
علل مختلفی نیز برای «بی‌اختیاری عمل دفع» وجود دارد. در بعضی موارد نادر، بی‌اختیاری عمل دفع واکنشی است از جانب کودک نسبت به آموزش توالت رفتن؛ بدین ترتیب که یک کودک لجباز وارد جنگ قدرت با والدین می‌شود و عمدا در هنگام عمل دفع بر روی توالت نمی‌نشیند. این مساله باید با دقت و احتیاط حل و رفع شود؛ زیرا می‌تواند به شکل مشکلی دایمی درآید. تعداد کمی از کودکان با کثیف کردن خودشان نسبت به تنش‌های پیرامونشان واکنش نشان می‌دهند. در برخی موارد، بی-اختیاری عمل دفع ریشه عصبی و عاطفی دارد، ولی در بیشتر مواقع مشکل جسمی و فیزیکی مطرح است. دیده شده است که در بسیاری از کودکان مبتلا به بی اختیاری عمل دفع، یکی از والدین یا اقوام نیز به این مشکل دچار بوده است. در مجموع، اکثریت قریب به اتفاق این گونه کودکان به یبوست مزمن دچارند. علت این یبوست هر چه باشد. از جمله مسایل عاطفی، برنامه غذایی نامناسب، عمل دفع دردناک، یا مشکل پزشکی - نتیجه یکسان است. کودک هرچه بیشتر مدفوع خود را نگه دارد، روده بزرگ متسع‌تر شده و ماهیچه‌هایش شل می‌شود. مدفوع شل بر روی مدفوع سفت قرار می‌گیرد و سپس از سوراخ مقعد که در اثر فشار تا حدی باز شده است، به سادگی
بیرون می‌آید. این تراوش مدفوع ممکن است چنین انگاشته شود که کودک اسهال دارد و هرگونه اقدامی برای درمان اسهال موجب بدتر شدن یبوست زمینه‌ای او می‌شود. بدین ترتیب، کودک، آرام آرام آگاهی از علائم توالت رفتن را از دست خواهد داد. حتی وقتی روده‌ها خالی باشند ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها طول بکشد که ماهیچه‌های روده دوباره سفت شوند. به یاد داشته باشید که کودک به تنهایی نمی‌تواند با کوشش و تلاش بر این مشکل فایق آید. غر زدن هم بی‌فایده است. البته، راه کارهایی وجود دارند که پدر و مادران می‌توانند برای بهبود وضع کودک خود، انجام دهند.
۱- از لحاظ پزشکی بررسی کنید
قبل از اینکه به پیشنهادهای ارائه شده عمل کنید، کودک خود را نزد پزشک ببرید تا او را کاملا معاینه کند و احتمال وجود مشکلات پزشکی را رد کند. پزشک، پس از معاینه کودک، احتمالا شما را به یک متخصص گوارش یا مقعد معرفی خواهد کرد. این متخصص در پی یافتن مشکلاتی مانند احتباس مدفوع، بزرگ و گشاد شدن روده بزرگ، ضعف ماهیچه‌های روده بزرگ، یا شاید کم کاری تیروئید، ناهنجاری‌های مادرزادی، نشانگان روده تحریک پذیر اختلالات جذب، یا حتی بیماری هیرشپرونگ (نبود رشته های عصبی در روده) خواهد بود. پزشک ممکن است دستور رادیوگرافی همراه با تنقیه باریم را بدهد و یا نمونه بافتی از روده تهیه کند که از چگونگی کار اعصاب روده آگاه شود یا دستور آزمایش‌های دیگری را بدهد. اگر احتباس مدفوع یا یبوست تشخیص داده شود، پزشک احتمالا از یک نوع از داروهای مسهل یا تنقیه استفاده خواهد کرد تا روده پاک شود و عملکرد و قدرت ماهیچه‌ای آن به حالت عادی باز گردد. باید توجه داشت، از آنجا که داروهای مسهل در اثر مصرف مداوم کم اثر می‌شوند و افزون بر آن ناراحتی و آسیب‌هایی را در بردارند، نباید آن را بدون دستور پزشک مصرف کرد.
۲- از درستی برنامه غذایی کودک، اطمینان یابید
کودکانی که بی‌اختیاری عمل دفع دارند، اغلب دچار دل درد و بی‌اشتهایی می‌شوند به طوری که برنامه زندگی آنها را آشفته می‌کند. در نتیجه، کودکان ممکن است به همین علت از خوردن غذاهای فیبردار، میوه‌ها، سبزی‌ها و حبوبات به اندازه کافی خودداری کنند و این موضوع باعث سخت‌تر شدن اجابت مزاج آنها می‌شود. از پزشک یا متخصص تغذیه کودک خود بخواهید که برنامه غذایی مناسبی را به شما پیشنهاد کند تا به کمک آن یبوست فرزندتان را از میان ببرید.
۳- بر ترس‌های توالت رفتن کودک غلبه کنید
کودکانی که خودشان را کثیف می‌کنند، ممکن است به علت دردی که قبلا به همراه توالت کردن داشته‌اند، از توالت ترسیده و دچار فوبی توالت شده باشند. اگر این مسأله درباره کودک شما صدق می کند، باید صبر کنید که رژیم غذایی مناسب و داروهای مسهل اثر کنند و به او ثابت شود که توالت رفتن دیگر دردناک نخواهد بود.
۴- درباره ترس های کودک بحث کنید
راه های سر صحبت باز کردن و ادامه بحث را به یاد بیاورید.
۵- روش های کسب آرامش را به کودک بیاموزید
وقتی کودک روش های اساسی را آموخت، به او کمک کنید یاد بگیرد، چگونه هنگام نشستن بر روی توالت آرامش داشته باشد.
۶- حساسیت کودک را نسبت به ترس از توالت از بین ببرید
از روش های کاهش ترس استفاده کنید تا حساسیت کودک نسبت به «ترس از توالت» از بین برود. از کودک خود بخواهید که خود را در حال انجام عمل دفع بی درد تجسم کند. سپس این کار را در حالی که بر روی توالت نشسته است، انجام دهد و هیچ تنشی نداشته باشد.
۷- از پس لجبازی و نافرمانی کودک برآیید
اگر کودک شما به علت لجبازی و نافرمانی از استفاده از توالت خودداری می کند، راه حل‌های زیر را به کار ببرید:
- توانایی‌های کودک را در انجام دستورها تقویت کنید: قبل از اینکه کودک را وادار کنید درباره توالت رفتن از شما اطاعت کند، بکوشید به طور کلی روحیه همکاری و اطاعت را در کودک تقویت کنید. روش‌های تحسین، نادیده گرفتن، محروم کردن موقت، و تصحیح بیش از حد مفید خواهند بود.
- برای نشستن بر روی توالت به کودک پاداش بدهید: از 30 ثانیه شروع کنید و در ازای بر روی توالت نشستن به کودک پاداش بدهید. سپس زمان را به 60 ثانیه و طی چند روز به چند دقیقه افزایش دهید. به زودی شما از پیشرفت کودک و اینکه زمان زیادی بر روی توالت می‌نشیند، تعجب خواهید کرد. و این روش باعث می‌شود که کودک بتواند آرام بر روی توالت بنشیند و به راحتی به انجام عمل دفع بپردازد.
۸- زمان توالت رفتن کودک را منظم کنید
هنگامی که اطمینان یافتید کودک بیشتر از توالت استفاده می‌کند، نظم دادن به توالت رفتن‌های او را آغاز کنید. کودکانی که از استفاده از توالت خودداری می‌کنند، برنامه منظمی برای اجابت مزاج ندارند. بهترین حالت این است که کودک دوبار در روز - یک بار صبح بعد از بیدار شدن و یک بار بعد از مدرسه از توالت استفاده کند. از کودک نخواهید بیش از حد لازم بر روی توالت بنشیند. همین اندازه که کسب آرامش کند و زمان کافی برای انجام عمل دفع داشته باشد، کافی است. معمولا 10 تا 15 دقیقه در طول روز برای این کار کافی است. در ابتدا باید با لحنی دوستانه، ولی در عین حال محکم این مسأله را به کودک بگویید و سپس با تحسین و پاداش، او را به ادامه این روش برانگیزید.
۹- پیشرفت کودک را تقویت کنید
وقتی کودک به طور مرتب از توالت استفاده می‌کند، باید به ارزیابی پیشرفت او بپردازید.
۱۰- لباس‌های زیر کودک را شماره گذاری کنید
در بسیاری از مواقع کودکانی که دچار بی‌اختیاری عمل دفع هستند، لباس‌های زیر کثیف خود را پنهان می‌کنند. برای ارزیابی درست پیشرفت کودک، باید لباس‌های زیر او را شماره گذاری کنید و از هر کدام برای یک روز استفاده کنید. این روش ممکن است کمی مشکل به نظر بیاید، ولی با انجام آن خواهید توانست خیلی بهتر و مطمئن‌تر از پیشرفت کودک آگاه شوید.
۱۱- انجام عمل دفع کودک را در توالت بدون پاداش نگذارید
گام بعدی این است که نه تنها برای نشستن کودک بر روی توالت جایزه تعیین کنید، بلکه برای دفع در توالت هم به او پاداش بدهید. به یاد داشته باشید که باید در این مورد مثبت رفتار کنید تا باعث تسریع در سیر آموزش شود. ابتدا از پاداش‌های کوچک برای هر بار عمل دفع در مکان مناسب استفاده کنید، بعد روش خود را هفتگی کنید. برای مثال، اگر کودک در طی هفته گذشته دوبار و در هفته بعد سه یا چهار بار برای انجام عمل دفع به توالت رفت، پاداش بزرگ‌تری برای او در نظر بگیرید.
۱۲- اگر کودک کم‌تر شلوارش را کثیف کرد، به او پاداش بدهید
وقتی کودک استفاده منظم از توالت را آغاز کند بی‌تردید، کم‌تر شلوارش را کثیف خواهد کرد. بدین ترتیب، در مقابل کم‌تر کثیف کردن شلوارش، پاداش بیشتری به او بدهید. به هر حال، برای اطمینان از اینکه کودک به عادت گذشته خود باز نخواهد گشت، هم برای استفاده از توالت و هم برای کم‌تر کثیف کردن شلوارش به او پاداش بدهید.
۱۳- رکوردگیری را شروع کنید
برای مثال، اگر کودک دو روز متوالی شلوارش را کثیف نکرد، به او پاداش بدهید و به تدریج، دو روز را به سه روز، چهار روز و یک هفته برسانید. کم کم رکورد کودک به چند هفته و چند ماه خواهد رسید. اگر به طور اتفاقی پس از کسب رکوردهای خوب خودش را کثیف کرد، نگذارید تا امید شود. این گونه اتفاقات تا چندین ماه قابل انتظارند؛ زیرا هنوز قدرت ماهیچه‌های مقعد کاملا زیاد نشده است. او را تشویق کنید که از نو شروع کند و رکورد بشکند.
۱۴- در هنگام کثیف کردن‌های اتفاقی، با کودک درست برخورد کنید
وقتی کودک به طور اتفاقی شلوارش را کثیف می‌کند، خونسرد باشید. غر نزنید. از روش تصحیح استفاده کنید. اگر مقاومت می‌کند، خونسرد ولی محکم و قوی او را مجبور به تعویض لباس‌هایش کنید. حتی اگر ناچار شدید، به زور این کار را بکنید. پس از اینکه کودک لباس‌هایش را عوض کرد و لباس تمیز پوشید، از او بخواهید 5 بار از نقاط مختلف منزل به سوی توالت بدود و بر روی توالت بنشیند. نخواهید که مدت زیادی بر روی توالت بنشیند. فقط حرکات لازم را با او تمرین کنید. اطمینان یابید که کودک بخوبی درک می‌کند که این کار برای تنبیه او نیست، بلکه تمرینی مثبت برای یادگیری است.
۱۵- صبور باشید
این مشکل که کودک شلوارش را کثیف می‌کند، یک شبه ایجاد نشده است و شما نیز نباید انتظار داشته باشید که یک شبه حل و رفع شود. ممکن است روند بهبود این وضعیت ماه‌ها طول بکشد و چندین بار مجبور شوید کارتان را از نو شروع کنید. هدف اصلی از انجام این کار آن است که به کودک کمک کنید از عهده این مشکل بر آید تا بتواند هم نسبت به خودش و هم نسبت به شما احساس خوبی داشته باشد.
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼