ناخن جویدن کودکان، راه ترک این عادت

مردم همیشه ناخن جویدن را به عادت های عصبی ربط می دهند. گرچه این اظهار نظر می تواند درست باشد، اما به دلیل این سطحی نگری نکات مهم بسیاری در این عادت بی توضیح باقی می ماند. حالا چرا کودک از بین این همه کار برای اظهار عصبی بودن خود، به ناخن جویدن روی می آورد؟
ناخن جویدن علاوه بر نشان دادن عصبی بودن کودک، چه حقیقت های دیگری را بازگو می کند؟ برای آنکه این موضوع را کاملاً درک کنیم، اجازه دهید با یک پرسش کوچک دیگر شروع کنیم: ناخن جویدن به کدام نیاز کودک پاسخ می دهد؟
- این کار به او لذت و حس رضایت می بخشد. پس دو نتیجه را در پی دارد:
الف) برای رهایی از آن ناچاریم چیزی لذت بخش تر از ناخن جویدن برای او فراهم کنیم.
ب) خشنودی و رضایتی که کودک از ناخن جویدن خود به دست می آورد، جایگزینی لذت بخش تر برای فعالیت هایی است که موفق به انجام دادن آنها نشده است.
- این کار حس دوبارۀ طفولیت را به او بازمی گرداند. یعنی او با حفظ انگشت در دهان، در واقع نشانی از دوران کودکی خود می گیرد. پس کودک با این کار نشان می دهد نیازمند توجهی است که در آن دوران به او می شده است. نتیجه می گیریم والدین کودک با بالا رفتن سن او توجه شایسته ای را به او نشان نمی دهند.
- این کار برای او واکنش های پرخاشگرانه ای را در بردارد. کودک با جویدن ناخن، والدین و گاهی خودش را می رنجاند. همچنین این کار برخلاف تصور ما یک ویژگی خصمانه است.
- این کار فشاری را که بر او وارد شده است، تسکین می دهد. یعنی چیزی درون کودک وجود دارد که او را وادار به این کار می کند. ترک این کار بسیار مشکل است و خیلی زود به عادت تبدیل می شود. کودک احساس می کند با جویدن ناخن می تواند از شر فشارها و ناراحتی های درونی خود خلاص شود.
به رغم آنکه این صفت نشانۀ مسائلی است که گفته شد، اما هنوز نیز یک معضل بزرگ به شمار نمی آید. در بیشتر موارد کودک در نهایت می تواند این عادت را ترک کند.
کاری که می توانیم برای رهایی از این مشکل انجام دهیم، این است که نسبت به آن حساسیت زیادی نشان ندهیم. به شدت از تهدید، پرداخت رشوه، تنبیه و این گونه واکنش ها خودداری کنید.
در مورد ناخن جویدن با فرزندتان صحبت نکنید. البته معنی این کار ناتوانی ما در مواجهه با آن نیست، بلکه توجه ما باید به منبع و منشاء بروز آن معطوف شود. شرایط و دلایل این کار به احساس کودک دربارۀ چیزها مربوط می شود.
اکنون می توانیم برای رهایی فرزندمان از این عادت ناخوشایند کارهای مختلفی انجام دهیم:

۱- جنبۀ تفریحی موضوع
ما همیشه کنار کودک نیستیم تا زمانی که مشغول به این کار است حواسش را به سمت دیگر پرت کنیم؛ ولی می توانیم با از بین بردن فشارها و تنش های اطراف، زندگی خوشایندتری را برای او رقم زنیم.
شاید ما نیز با چنین فشارهایی روبه رو باشیم. روابط نه چندان مناسب او با برادر یا خواهرش، مشکلات کوچک هنگام بازی یا اتفاقات مشابه می تواند بدون اینکه واکنش مناسبی از او به همراه داشته باشد، به آشفتگی و عصبانیتش منجر شود.
پس باید از برنامه هایی استفاده کنیم و او را به سمتی سوق دهیم که خنده و شادی بیشتری در زندگی اش نمایان شود.

2- جنبۀ مرتبط با دوران کودکی
دلیل بازگشت کودک به دوران طفولیت، این است که ما انگیزه های خوبی برای رشد او ایجاد نکرده ایم. شاید انتظار ما موجب شد که او رشد کند، اما کمبود خاصی در تشویق های ما مشهود است.
نکتۀ مهم این است که باید به او نشان دهیم رفتارهای او را می بینیم و می پسندیم و نباید به دلیل رفتارهایی که خلاف انتظار ما انجام می دهد، تنبیهش کنیم. البته نباید به رفتارهای کودکانۀ او چندان توجهی کرد.

۳- جنبۀ پرخاشگرانۀ موضوع
برای رفع این مشکل سه کار می توان انجام داد:
الف) کمتر به او اجازه دهیم رفتارهای پرخاشگرانه نشان دهد، یعنی در ابتدا باید رفتارهای خود را اصلاح کنیم.
ب) اجازه دهیم مستقیماً خشمش را نشان دهد. به عبارت دیگر نباید از طغیان های کودکمان شگفت زده شویم. اگر سرکوبش کنیم، در واقع او را درون یک ظرف سربسته قرار داده ایم.
پ) پرخاشگری های او را در چارچوب بازی های مختلف هدایتکنیم. این کار می تواند خشم و عصبانیت کودک را به شکل سالم تری دفع کند.

۴- جنبۀ اجباری موضوع
اگر هر یک از این پیشنهادها را اجرا کنید، این جنبه نیز خود به خود عملی می شود.
پرداختن به عادت هایی نظیر ناخن جویدن در همان ابتدای کار بسیار راحت تر از کنترل آن در سال های بعد است. متاسفانه بیشتر ما از این موضوع به خوبی آگاهیم و نسبت به آن احساس خطر می کنیم، در نتیجه احساس می کنیم که هم اکنون باید کاری انجام دهیم.
واکنشِ درست نشان دادن از واکنش فوری نشان دادن بسیار مهم تر است. واکنش درست یعنی عکس العمل های جدی نداشته باشیم، نگرانی خود را بروز ندهیم و آنقدر مطمئن رفتار کنیم که همه چیز به حالت اول بازگردد.
البته اگر ما چنین رفتارهایی را از همان آغاز دوران کودکی از خود نشان دهیم، کودک هرگز به جویدن ناخن روی نمی آورد. شاید اکنون نتوانیم برای او شخصیتمان را از نو بسازیم، ولی می توانیم در حال حاضر بهترین کار را برای او انجام دهیم. پس بهتر است رفتارهای تنبیهی خود را از همین حالا کنار بگذاریم.
فشار والدین اغلب از طریق تهدید به تنبیه، مخالفت و تنبیه بدنی به وجود می آید. باور داشته باشید که حذف هر کدام از این فشارها می تواند در جلوگیری یا ترک عادت ناخن جویدن نقش بسزایی بازی کند.