خصوصیات کودکان مضطرب، چه در انتظارشان است؟

اگر چه رفتارهای مورد بحث در این مطلب ظاهرا بسیار متفاوت به نظر می رسند همگی آنها از یک ترس متعارف در بین کودکان حساس ، ریشه می گیرند: ترس از شکست. معمولا کودکان حساس به دلیل پیچیدگی های فکریشان توانایی های خود را دست کم می گیرند و در مورد توقعات دیگران از خودشان مبالغه میکنند.
علاوه بر این آنها اغلب موفقیت و شکست را به صورت مطلق می بینند ( تفکر هیچ یا همه چیز) و در نتیجه آنچه از موفقیت صد در صد ذره ای کمتر باشد در نظر آنها شکست محسوب می شود.

کمال گرایی
کمال گرایی یعنی این باور که هر اشتباه یا نقصی هر چند جزئی غیرقابل قبول است. برای غلبه کردن بر این باور باید به کودک کمک کنید تا جهان را به صورت سیاه و سفید نبیند. مثلا به فرزندتان کمک کنید تا نکات زیر را درک کند :
- موفقیت نسبی بد نیست و اصولا هر نوع تلاشی ارزشمند است.
- اشکالی ندارد که در همه چیز عالی نباشی. دست کم در یک زمینه توانایی خوبی داری و میتوانی از آن استفاده کنی.
- عیبی ندارد که قیافه ی بی نقصی نداشته باشیم. اگر همه یک شکل بودند جهان خیلی خسته کننده می شد ( یا هر گلی عطری دارد).
- گاهی چند دقیقه دیر رسیدن سر قرار مهم نیست . بدترین اتفاق چیست؟
در جلوی فرزندتان زیادی از خودتان عیب نگیرید. شما سرمشق او هستید. اگر به کودکتان بگویید (( عیبی ندارد که در همه درس ها نمره ی 20 نگیری)) اما برای پنج دقیقه دیر رسیدن به محل کار خودتان را نبخشید احتمالا حرف هایتان برای فرزندتان اطمینان بخش نخواهد بود.

تعلل
کمال گرایی میتواند موجب تعلل یا به تاخیر انداختن امور بشود . اگر معتقدید که هر تصمیمی می گیرید باید درست باشد ( کمال گرایان معمولا فرض می کنند فقط یک پاسخ درست وجود دارد) و به شدت از اشتباه کردن می ترسید ، عاقبت به کلی از تصمیم گیری خودداری خواهید کرد و از هر کاری که به تصمیم گیری های بیشتری نیاز دارد بیشتر دوری می کنید ، به این می گویند تعلل.
نوعی احساس ناتوانی نیز میتواند موجب تعلل شود. اگر کودکان کمال گرا چند بار پیاپی در کارها خود را ناموفق ببینند احتمالا دست از کوشش می کشند و بی آنکه کوچک ترین تلاشی کنند مطمئن هستند که کار بیش از حد دشوار است.
این رفتار در مورد کارهای بزرگتر مانند فعالیت های مدرسه بیشتر رخ می دهد. کودک به ظاهر می پذیرد و می گوید (( باشد این کار را می کنم)) اما واقعا معتقد نیست که (( این کار)) ممکن است . گاهی نیز کودک نمی پذیرد و جر و بحث می کند.
راه های مقابله با تعلل عبارتند از:
۱. به کودک کمک کنید تا دشواری کار را با توانایی های خود مقایسه کند. اگر کودک کارهای مشابهی را در گذشته انجام داده باشد این تمرین برای او آسان تر می شود.
2. به کودک نشان دهید که کاری را که خیلی سخت به نظر می رسد میتوان به بخش های کوچک و ساده تقسیم کرد. کودک را تشویق کنید که ابتدا ساده ترین و جالب ترین بخش ها را امتحان کند . اگر بتوانید به نوعی کار را لذت بخش کنید برای کودک مفید است. در صورت لزوم برای انجام بخش های دشوارتر از او حمایت کنید.
۳. به تدریج به کودک اجازه دهید که برای انجام کار یا پروژه مسئولیت بیشتری بپذیرد. از او حمایت کنید تا پیش از تقاضای کمک دست کم مقداری از کار را انجام دهد . میتوانید کار را به صورت مسابقه درآورید و مثلا به او بگویید (( ببینم تا وقتی من بر می گردم به چندتا سوال جواب می دی)) و حتی اگر فقط به یک پرسش به طور مستقل پاسخ داد از او خیلی تعریف کنید.
برخی کودکان حساس به این علت تعلل می کنند که پدر و مادر را درگیر مشکلات خود کنند. این کودکان عادت کرده اند که برای اطمینان بخشیدن به خود توجه پدر و مادر را به خود جلب کنند حتی اگر این توجه منفی باشد.
اگر حدس می زنید که چنین باشد سعی کنید عصبانی نشوید زیرا خشم شما اضطراب فرزندتان را تشدید میکند. در عوض میتوانید ضمن تعیین زمان پایان کار به کودک انگیزه دهید که کار اضطراب آور را انجام دهد و محل را ترک کنید. گذاشتن نام هایی مانند (( پروژه )) بر کار تاثیر مثبتی دارد.
اگر با وجود این تلاش ها باز هم فرزندتان برای انجام کاری کوشش نمی کند اصرار نکنید. اصرار بی فایده فقط موجب ناراحتی و خشم بیشتر شما می شود که به نوبه ی خود اضطراب کودک را افزایش می دهد . گاهی بهتر است شرایط را به حال خود رها کنیم . اجازه دهید کودک پیامدهای طبیعی رفتارش را ببیند.

دروغ گفتن
برای بسیاری پدر و مادرها کنار آمدن با دروغگویی فرزندان بسیار ناراحت کننده است. معمولا کودکان حساس (( مظلوم )) و دوست داشتنی به نظر می رسند. در نتیجه وقتی کودک کار (( بدی )) مانند دروغ گفتن را انجام می دهد پدر و مادر به شدت مایوس میشوند.
به استثنای کودکانی که مشکلات شدید رفتاری دارند بیشتر کودکان وقتی دروغ می گویند که فکر میکنند کار بدی کرده اند و نمیخواهند تنبیه شوند. از این نظر کودکان حساس با سایر همسنهایشان تفاوتی ندارند . البته کودک حساس معمولا دو کار می کند که کودکان دیگر نمی کنند: کودک هم رفتار نادرست را بیش از حد بزرگ می کند ( زیرا کوچک ترین کاستی در رفتار را خطایی بزرگ می پندارد ) و هم تنبیه احتمالی را.
بنابراین حتی بی احتیاطی های جزئی هم موجب اضطراب شدید کودک می شود و ممکن است او را به دروغگویی وادارد. واکنش تند پدر یا مادر ترس شدید کودک از تنبیه شدن را به یقین تبدیل می کند و امکان دروغ گفتن بیشتر را در آینده افزایش می دهد.
آرامش خود را حفظ کنید و همان واکنشی را به دروغ نشان دهید که در برابر هر رفتار نادرست دیگر نشان می دهید. دروغ را مهم تر از آنچه هست جلوه ندهید. توجه منفی و بیش از حد به هر رفتاری آن را بدتر می کند. بازدارنده ی مناسبی برای دروغ گفتن پیدا کنید و با لحنی عادی و بدون هیجان آن را به کار ببرید.