تاثیر مشاجره والدین بر کودکان

در دنیای امروز، که روند توسعه ی تکنولوژی به گونه ای پیش می رود که بسیاری از والدین را برای فراهم کردن نیازهای خانواده با تنشهای متعددی مواجه می سازد تا وقت و انرژی بسیاری جهت تامین خواسته ها صرف کنند. این موضوع موجب شده آستانه ی تحمل والدین کم شود و مشاجرات متعددی را تجربه کنند. این مقاله بر آن است اثر مشاجرات والدین را روی فرزندان مطرح کند تا والدین عزیز تلاش کنند با به کارگیری یک سری راهکارها از بروز این مشاجرات جلوگیری کرده و چه بسا از آثار سو این تنشها بر سلامت روان فرزندان دلبندشان بکاهند .

مشاجره چیست و انواع آن کدام است؟
مُشاجره حالتی از مناظره یا نزاع دیرپاست که اغلب به موضوع یا عقیده متناقض مربوط می‌شود.
مشاجره می تواند در زمینه های متفاوتی رخ دهد که ما در این مقاله بر مشاجره زناشویی تاکید داریم.
تحقیقاتی که در مورد مشاجرات زناشویی موجود است دو‌نوع مشاجره سازنده و مخرب را مطرح می‌کنند:
مشاجره سازنده و مخرب
مشاجره ای است که در ظاهر تنش زا اما در باطن موجب تحکیم بنیان خانواده می شود در حالیکه مشاجره مخرب تنها موقعیتی برای برون ریزی خشم زوجین است و هیچ سازندگی به همراه ندارد.

چه زمانهایی مشاجره شکل می گیرد؟
مباحثات و عدم توافقی که بین والدین در یک سری مسایل نظیر مسایل مالی ،کارهای خانه، اوقات فراغت و... پیش می آید، یک امر طبیعی است. بعضی اوقات والدین در عین اینکه با هم مخالف هستند اما با آرامش باهم حرف می‌زنند و هر دو به هم مجال گفت و شنود می‌دهند. گاهی هم مخالفت شان را با داد و فریاد به هم ابراز می کنند که این موضوع می تواند موجب هراس کودک شود.

عکس العمل کودکان در مواجهه با مشاجره والدین چیست؟
تحقیقات نشان می دهد نوزادان حتی از شش ماهگی نسبت به استرس، صداهایی که در اطراف خود می شنوند و برخوردها و منازعات پرخاشگرایانه، واکنش نشان می دهند؛بنابراین اکثر کودکان متوجه ناسازگاریها و تعارضات پدر و مادر می شوند و اگر بطور مداوم شاهد درگیریهای والدین با یکدیگر باشند، نشانه هایی از ناراحتی های فیزیکی و احساسی از خود بروز می دهند. آنها عکس العملهای متفاوتی نظیر گریه کردن، بی خوابی و بی انگیزگی برای رفتن به مدرسه، اختلال تمرکز یا افسردگی و همچنین یک سری علایم جسمانی نظیر افزایش هورمون استرس (کورتیزول) و افزایش فشار خون از خود نشان می دهند.
تحقیقات هم‌چنین نشان می دهد که دختران و پسران واکنش متفاوتی در مقابل اختلاف والدین خود نشان می دهند. دختران بیشتر مستعد مشکلات عاطفی و پسرها بیشتر مستعد مشکلات رفتاری هستند.

راهکارهایی که کودکان در هنگام مواجهه با مشاجره والدین به کار می گیرند چیست؟
۱. آنها معمولاً محیط را ترک کرده یا سعی می کنند با ایجاد سر و صدا دخالت کنند.
۲. کودکانی که بزرگتر هستند برای تمام کردن درگیری معمولاً حرف می زنند. آنها همچنین مجبور می شوند زودتر از سن خود بزرگ شوند تا بین والدین خود، مصالحه برقرار کنند.
۳. گه گاه کودکان با یکی از نزدیکان اعم از معلم یا فامیل، که حس اعتماد و نزدیکی دارند راجع به اینکه در خانه مشاجرات خطرناک رخ می دهد و ممکن است کسی آسیب ببیند، صحبت می کنند و از آنها درخواست کمک می کنند.

تاثیر حضور دائم کودکان در محیط متشنج چیست؟
اگر کودکان دائما در محیط خانه شاهد دعوا باشند، این رفتارها را تقلید کرده و هم در بازی با دوستان و هم در موقعیت های دیگر، اجرا می کنند.
مدل سازی از رفتارهای والدین، پدیده ای رشدی است که اگر دعوا کانون آن باشد، تاثیراتی بسیار مخرب و ناکارآمد خواهد داشت.

آیا مباحثه همواره کار اشتباهی است ؟
اینکه والدین گاهی باهم مباحثه و مخالفت داشته باشند، اشکالی ندارد. مباحثه، به شرط آنکه محترمانه باشد، به افراد کمک می‌کند تا احساسات خود را به هم بگویند و از تلنبار رنجشها جلوگیری می نماید.
مشاجره همیشه بد نیست. شکل صحیح مباحثات به کودکان کمک می‌کند به طور مستقل فکر کرده، پیرو تفکر حاکم بر جمع و سکوت در مقابل صدای مخالف نباشند.
همچنین تحقیقات نشان داده است کودکانی که امنیت احساسی‌شان تامین شده و والدینشان بحث‌ها و صحبت‌های سازنده داشتند، همدلی بیشتری با دیگران نشان می دهند.
واضح است که اگر بخواهیم کودکانی شاد، متفکر، تلقین ناپذیر داشته باشیم باید به آن‌ها یاد بدهیم چگونه با دیگران مباحثات سازنده داشته باشند.
توصیه می شود که والدین به موارد زیر توجه کنند:
۱. اگر والدین می توانند احساسات خود را کنترل کنند، بهتر است تا یافتن زمان و مکان مناسب برای تخلیه هیجاناتشان مشاجرات خود را به تعویق بیندازند.
۲. بهتر است این مشاجرات در محلی به غیر از خانه انجام شود.
۳. بهتر است کدورتها روی کاغذ آورده شود. سعی شود مشاجرات لفظی را به مکاتبه تبدیل کرده تا هم از شدت رنجشها در ذهن کاسته شود و هم در نوشتار متوجه خواهید شد که بسیاری از رنجشهای شما به شدتی که در ذهن شما هستند آزارنده نیستند.
۴. با مراجعه به مشاور خانواده و آموختن مهارتهای ارتباطی، طریقه رفتار با همسرتان را اصلاح کنید.
برای آشنایی با مهارتهای ارتباطی مقاله زیر را مطالعه کنید:
مهارت‌ های ارتباطی که در دو نوع کلامی و غیر کلامی وجود دارد را می‌توان به مهارت‌هایی که در شرایط بین فردی، کاری و مکاتباتی لازم است دسته بندی کرد. این مهارت‌ها که قابل یادگیری هستند در موقعیت‌های مختلف موجب بهبود روابط و در نتیجه بهبود کیفیت زندگی خواهند شد.
۵. یکی از عوامل مهم ایجاد بحث و درگیری، درک ناصحیح از حرف و عمل یکدیگر است. برای پرهیز از تنش یاد بگیرید که ابتدا نقطه نظر یکدیگر را بشناسید. لازمه انجام این کار این است که خودتان را جای دیگری بگذارید تا بفهمید چرا او چنان حرفی را می‌زند و یا چنین رفتاری را دارد. به عبارتی با او همدلی کنید.
۶. بهتر است بدانید زمانهایی که موضوعات مباحثات مربوط به کودک است ؛ ممکن است مستوجب ایجاد حس گناه در کودک شود. این به نوبه خود موضوعی قابل تامل است و شما می بایست به کودکتان اطمینان بدهید که عدم تفاهم شما به او ارتباط ندارد.
۷. از آنجاییکه بسیاری از مواقع اصلا حواستان نیست که کودکان به واسطه مشاجره می ترسند؛ برای رفع این موضوع می بایست به کودکانتان اجازه دهید تا احساس خود را با شما، در میان بگذارند. و پس از اینکه احساسات منفی کودک را برطرف کردید می بایست علت بحث را به او توضیح دهید.
۸. شما می بایست به کودکانتان این آگاهی را بدهید بزرگترها هم گاهی همانند کودکان باهم دعوا می‌کنند و در موقع مباحثه ممکن است حرفهایی زده شود که واقعا منظوری نداشته باشند. همچنین به آنها بگویید گاهی بزرگترها خسته و کم حوصله می‌شوند و همین موضوع ممکن است در خانه بحث و درگیری ایجاد کند.
۹. گاهی اوقات مشاجرات ممکن است با خشونت فیزیکی یا شکستن اسباب همراه بشود که هراس کودک فزونی می یابد. در این زمان شما می بایست مهارتهای کنترل خشم را آموخته باشید تا بتوانید عصبانیت تان را کنترل کرده و تنش حاکم بر محیط را کاهش دهید.