فشار خون کودکان، باید اندازه گیری شود؟

یکی از معاینات معمول پزشکی، اندازه­‌گیری فشار خون است. شاید شما فکر کنید که بیماری فشار خون بالا فقط در افراد بزرگسال و به خصوص مسن اتفاق می­‌افتد. اما بر خلاف تصور، این بیماری ممکن است در کودکان نیز وجود داشته باشد. (۱) در این مقاله می‌خواهیم به بررسی فشار خون بالا در کودکان بپردازیم و ببینیم که اندازه گیری فشار خون کودکان در چه مواردی ضرورت دارد.

چه زمانی اندازه گیری فشار خون کودکان لازم است؟
به طور معمول و در صورتی که کودک سابقه‌­ی بیماری خاصی نداشته باشد، اندازه گیری فشار خون کودک از ۳ سالگی، در هر نوبت مراجعه به پزشک توصیه می‌شود. یعنی نیازی به مراجعه‌­ی جداگانه برای اندازه‌­گیری فشار خون در این حالت نیست. اگر کودک شما بیماری زمینه‌­ای خاصی (مثل بیماری کلیوی یا بیماری قلبی) داشته باشد، اندازه‌­گیری فشار خون ممکن است از سنین کمتری شروع شود. گفته می‌شود علاوه بر بیماری­‌های قلبی و کلیوی، تولد زودهنگام و وزن کم تولد نیز با بیماری فشار خون کودکان مرتبط است.
در صورتی که کودک شما دچار بیماری‌­های زیر است، در مورد سن شروع اندازه گیری فشار خون کودک و فواصل اندازه‌­گیری مجدد با پزشک خود مشورت کنید:
سابقه­‌ی هر نوع بیماری قلبی
سابقه­‌ی هر نوع بیماری کلیوی
افزایش چربی‌­های خون
بیماری کاوازاکی (یک بیماری التهابی که با تب طولانی مدت و زبان توت‌­فرنگی شکل شناخته می‌­شود)
سابقه‌ی سرطان در کودک
دیابت

فشار خون طبیعی در کودکان چقدر است؟
همان طور که می‌­دانید، برای قد و وزن نمودارهایی وجود دارد که با توجه به سن و به صورت صدک بیان می‌شود. مثلاً اگر قد کودکی نسبت به سن خود، روی صدک ۹۰ درصد باشد، به این معنی است که قد این کودک از ۹۰ درصد هم‌سن ­و ­سالان خود بلندتر و از ۱۰ درصد آن­‌ها کوتاه‌­تر است.
برای تعیین فشار خون طبیعی در کودکان، جدول­‌ها و نمودارهایی بر اساس جنسیت، سن و قد کودک وجود دارد که با توجه به این سه متغیر، فشار خون طبیعی در کودکان مشخص می­‌شود. با توجه به این جداول و نمودارها، اگر فشار خون کودکی بر روی صدک ۹۵ و یا بیشتر قرار دارد، فشار خون بالا محسوب می‌شود. ساده‌ شده‌ی این نمودار را در تصویر زیر مشاهده می‌کنید.



نحوه­‌ی اندازه گیری فشار خون کودکان چگونه است؟
فشار خون در کودکان مثل بزرگسالان اندازه‌­گیری می‌­شود. کاف دستگاه اندازه‌گیری فشار خون (وسیله‌­ای که دور بازو بسته شده و باد می‌­شود) در اندازه­‌های متفاوتی وجود دارد که با توجه به شرایط فیزیکی کودک و اندازه‌­ی بازو، انتخاب می‌شود.
باید توجه داشت که قبل از اندازه‌­گیری فشار خون، کودک استراحت کرده باشد و حداقل در نیم ساعت قبل از اندازه­‌گیری، فعالیت فیزیکی نداشته باشد. توصیه می­‌شود که در این فاصله‌­ی زمانی، از مصرف قهوه، چای و نوشابه پرهیز شود. این موارد کافئین داشته و می‌توانند به طور موقت باعث افزایش فشار خون شوند.
کودک در هنگام اندازه‌­گیری فشار خون باید در آرامش باشد. اضطراب و گریه می‌توانند باعث افزایش فشار خون شوند. گفته می­‌شود که جیغ زدن، می‌­تواند فشار خون را بیش از ۵۰ درصد افزایش دهد!

آیا افزایش فشار خون کودکان نیاز به درمان دارد؟
در صورتی که اندازه گیری فشار خون کودکان حاکی از افزایش فشار باشد اما به ارگانی آسیب نزده باشد، بدون علامت باشد یا این افزایش شدید نباشد، به درمان دارویی نیازی نیست. بهترین درمان در این شرایط اصلاح رژیم غذایی و افزایش فعالیت­‌های فیزیکی است. همانند بزرگسالان، توصیه می­‌شود که این کودکان نیز مصرف نمک خود را کاهش دهند.